Jako pracodawca mamy status zakładu pracy chronionej. Obecnie korzystamy m.in. ze zwolnienia z podatku od nieruchomości z tego tytułu. Czy od 1 lipca 2016 r. nastąpiły jakieś zmiany w zakresie obliczania wskaźnika uprawniającego do zwolnienia z podatków i opłat w przepisach dotyczących niepełnosprawnych?
W myśl art. 31 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa o rehabilitacji) prowadzący zakład pracy chronionej jest w stosunku do niego zwolniony:
1) z podatków, z wyłączeniem:
– podatku od gier,
– podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego,
– cła,
– podatków dochodowych,
– podatku od środków transportowych,
2) z opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sanacyjnym.
Zwolnienia z podatków obejmują więc m.in. podatek:
– od nieruchomości,
– rolny,
– leśny,
– od czynności cywilnoprawnych.
Z kolei zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych prowadzący zakłady pracy chronionej są zwolnieni z podatku w zakresie przedmiotów opodatkowania zgłoszonych wojewodzie (jeżeli zgłoszenie zostanie potwierdzone decyzją w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej albo zaświadczeniem) i zajętych na prowadzenie tego zakładu. Ze zwolnienia tego wyłączone są natomiast przedmioty opodatkowania znajdujące się w posiadaniu zależnym podmiotów niebędących prowadzącymi zakłady pracy chronionej lub aktywności zawodowej.
Od chwili wejścia w życie nowelizacji ustawy o rehabilitacji z 29 października 2010 r., tj. od 1 stycznia 2011 r., prawo do powyższego zwolnienia przysługuje tylko tym zakładom, które spełniają warunek wskazany w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o rehabilitacji. Oznacza to, że zwolnienie z podatku od nieruchomości przysługuje wyłącznie wtedy, gdy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zakładzie pracy chronionej wynosi co najmniej 30 proc. psychicznie chorych lub niewidomych albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Zgodnie ze stanowiskiem Biura Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych z 11 lutego 2011 r. (BON-I-5232-1-PM/11) przy obliczaniu wskaźnika zatrudnienia takich osób rodzaje niepełnosprawności mogą być brane pod uwagę łącznie lub rozłącznie. Dlatego też zgodne z prawem będzie uwzględnianie przy obliczaniu wskaźnika równocześnie osób niewidomych (znaczny lub umiarkowany stopień z symbolem 04-O), chorych psychicznie (niezależnie od stopnia niepełnosprawności) i upośledzonych umysłowo (w stopniu umiarkowanym lub znacznym).
Zwolnienia z podatków i opłat po 1 lipca 2016 r. przysługują także tylko tym zakładom pracy chronionej, które spełniają warunek wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych wskazany w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o rehabilitacji. W tym zakresie nie nastąpiły żadne zmiany, również w sposobie dokumentowania schorzeń szczególnych, czyli chorób psychicznych, upośledzenia umysłowego oraz ślepoty. Mogą one wynikać z orzeczenia albo z zaświadczenia lekarza specjalisty.
Podstawa prawna
Art. 31 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.).
Art. 7 ust. 2 pkt 4 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 716).
Ustawa z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 226, poz. 1475).
● W sierpniu 2016 r. niepełnosprawny pracownik złożył wniosek o udzielenie pomocy indywidualnej z ZFRON na zakup wydawnictw i pomocy dydaktycznych. Jak się okazało, jego orzeczenie straciło ważność z końcem lipca 2016 r., a kolejnego jeszcze nie otrzymał, choć wniosek o jego wydanie został złożony. Czy możemy udzielić pomocy indywidualnej takiemu pracownikowi?
Artykuł 33 ust. 3 pkt 5 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa o rehabilitacji) zobowiązuje pracodawców do przeznaczania co najmniej 10 proc. środków zgromadzonych w zakładowym funduszu rehabilitacji (ZFRON) na pomoc indywidualną dla niepełnosprawnych pracowników i byłych, niepracujących obecnie pracowników tego zakładu. Ustawodawca przewidział więc jedynie minimalny pułap środków ZFRON, jakie trzeba wydatkować na pomoc indywidualną. A zatem pracodawcy mogą przeznaczać na ten cel więcej niż 10 proc.
Szczegółowe zasady przyznawania tej pomocy zawiera rozporządzenie w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Akt ten w par. 3 ust. 1 określa, komu taka pomoc może zostać przyznana. Jej adresatami są:
1) osoby niepełnosprawne
– zatrudnione na podstawie stosunku pracy lub umowy o pracę nakładczą, w tym przebywający na urlopach bezpłatnych oraz urlopach wychowawczych,
– będące uczniami odbywającymi praktyczną naukę zawodu,
– niepracujący byli pracownicy, ale tylko w odniesieniu do wydatków związanych z rehabilitacją leczniczą,
2) rodzice lub prawni opiekunowie niepełnosprawnych dzieci pracowników lub dzieci osób niepełnosprawnych, ale jedynie w przypadku finansowania pobytu na koloniach, obozach oraz turnusach rehabilitacyjnych.
Katalog osób uprawnionych do korzystania z pomocy indywidualnej ma charakter zamknięty, a więc osobom niewymienionym powyżej pomoc nie może zostać przyznana.
W sytuacji gdy orzeczenie pracownika potwierdzające niepełnosprawność traci ważność, do momentu przedstawienia kolejnego orzeczenia pracodawca ma obowiązek traktować go jak osobę pełnosprawną (art. 2a ustawy o rehabilitacji). Dotyczy to przede wszystkim możliwości wliczenia pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Z uwagi na to, że pracownik w momencie składania wniosku o przyznanie pomocy indywidualnej nie posiadał statusu osoby niepełnosprawnej (utracił go bowiem z końcem lipca br.), pracodawca powinien się wstrzymać z rozpatrzeniem wniosku o wypłatę pomocy indywidualnej do czasu rozstrzygnięcia kwestii uzyskania przez niego kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność.
Podstawa prawna
Art. 33 ust. 3 pkt 5 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.).
Par. 3 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1023).
● Czy wydane w 2006 r. orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej o zaliczeniu do III grupy inwalidzkiej w związku ze służbą z jednoczesnym orzeczeniem inwalidztwa III grupy z ogólnego stanu zdrowia jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności?
Jak wynika z art. 62 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, osoby, które przed 1 stycznia 1998 r. zostały zaliczone do jednej z grup inwalidów, są osobami niepełnosprawnymi w rozumieniu tej ustawy, jeżeli przed wskazaną datą orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów nie utraciło mocy.
Ważne orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidztwa, wydane przed 1 stycznia 1998 r. przez komisje lekarskie podległe Ministerstwu Obrony Narodowej lub Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji na podstawie odrębnych przepisów dotyczących niezdolności do służby, przekłada się na następujące stopnie niepełnosprawności:
- orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidztwa traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- orzeczenie o zaliczeniu do III grupy inwalidztwa w związku ze służbą z jednoczesnym orzeczeniem inwalidztwa III grupy z ogólnego stanu zdrowia traktowane jest na równi z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Wyjątek stanowi orzeczenie III grupy inwalidztwa wydane przez organy orzecznicze MON (wojskowe komisje lekarskie) lub organy orzecznicze MSWiA (komisje lekarskie MSWiA). Traktowane jest ono jako orzeczenie o braku niepełnosprawności, ponieważ dotyczy osób zdolnych do pracy poza służbą. Jednak zakwalifikowanie do lekkiego stopnia niepełnosprawności może mieć miejsce wtedy, gdy orzeczenie o III grupie inwalidztwa z tytułu niezdolności do służby mundurowej zawiera równocześnie orzeczenie III grupy inwalidztwa z ogólnego stanu zdrowia.
Należy zwrócić uwagę, że w omawianej sytuacji grupa inwalidzka została pracownikowi przyznana w 2006 r. W związku z tym pracodawca nie może go zaliczyć do osób z lekkim stopniem niepełnosprawności, gdyż orzeczenie zostało wydane po 1 stycznia 1998 r. Zatem obecnie, aby móc korzystać z uprawnień przysługujących osobie niepełnosprawnej, pracownik powinien uzyskać nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Podstawa prawna
Art. 62 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.).
● W kwietniu 2016 r. zatrudniliśmy dwóch nowych pracowników. Jeden z nich jest osobą niepełnosprawną. W lipcu br. pracownik niepełnosprawny złożył wniosek o 5 dni urlopu bezpłatnego (zaakceptowany przez pracodawcę), natomiast pracownik pełnosprawny był przez 2 tygodnie na zwolnieniu chorobowym. Czy w dniach nieobecności tych pracowników mam ich wliczyć do wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na potrzeby wpłat na PFRON?
Zgodnie z art. 21 ust. 5 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa o rehabilitacji) do liczby pracowników ujmowanych w stanach zatrudnienia ustalanych na potrzeby obliczenia wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych nie wlicza się niepełnosprawnych przebywających na urlopach bezpłatnych oraz osób niebędących niepełnosprawnymi:
●zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
●przebywających na urlopie rodzicielskim,
●przebywających na urlopach wychowawczych,
●nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej,
●będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy,
●nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego,
●przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.
Tak więc do stanu zatrudnienia nie wlicza się tylko tych pracowników niepełnosprawnych, którzy przebywają na urlopach bezpłatnych (zalicza się tu również urlop fakultatywny z art. 174 par. 1 kodeksu pracy, którego pracodawca może udzielić na pisemny wniosek zatrudnionego). Natomiast w przypadku pracowników pełnosprawnych nie wlicza się np. osób przebywających na urlopach rodzicielskim lub wychowawczym.
Dlatego też pracodawca, wyliczając wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych za 5 dni w lipcu br., nie powinien wliczać osoby z niepełnosprawnością, która korzysta z urlopu bezpłatnego, gdyż zgodnie z art. 21 ust. 5 ustawy o rehabilitacji pracownik ten podlega obligatoryjnemu wyłączeniu ze wskaźników. Warto przy tym podkreślić, że wyłączenia ze stanu zatrudnienia dokonuje się w stosunku do tego pracownika bez względu na podstawę udzielenia mu urlopu bezpłatnego.
Natomiast w tym samym miesiącu pracodawca wliczy do stanu zatrudnienia pracownika pełnosprawnego przebywającego na zwolnieniu lekarskim, gdyż katalog wyłączeń wskazany w art. 21 ust. 5 ustawy o rehabilitacji nie zawiera pozycji dotyczącej nieobecności z powodu niezdolności do pracy z powodu choroby.
Podstawa prawna
Art. 21 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.).
Art. 174 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).