Emerytury czerwcowe – na czym polega problem

Emerytury czerwcowe to problem osób, które zostały urodzone po 1948 roku i przeszły na emeryturę w latach 2009-2019. Jeżeli złożyły wniosek w czerwcu, to ich świadczenie jest dużo niższe niż osób, które złożyły wniosek kwietniu czy maju. Suma wskaźników waloryzacji kwartalnej, którymi zostałyby objęte składki emerytalne oraz kapitał początkowy przy przejściu na emeryturę w kwietniu lub maju, jest zazwyczaj wyższa od wskaźnika waloryzacji rocznej, który stosuje się przy ustalaniu emerytury w czerwcu danego roku - stąd wynikał problem niższych świadczeń tej grupy osób.

Doraźnie próbę rozwiązania problemu emerytur czerwcowych podjęto w 2020 roku. Ustawa covidowa zawierała zapisy dotyczące tych świadczeń i na jej podstawie osobom przechodzącym na emeryturę w czerwcu dokonywano waloryzacji składek stanowiących podstawę obliczenia emerytury w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju 2020 r.

Rok później, kwestia emerytur czerwcowych została uregulowana w ustawie z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Zastosowano analogiczne rozwiązanie jak w przypadku ustawy covidowej.

Nierozwiązana została natomiast kwestia przeszłych emerytów, którzy nabyli prawo do świadczenia w latach 2009-2019.

Emerytury czerwcowe – wyrok TK

Z pomocą miał przyjść Trybunał Konstytucyjny. Rozstrzygnięcie w tej sprawie zapadło 15 listopada 2023 r. i zostało podjęte w składzie: Stanisław Piotrowicz, Justyn Piskorski, Piotr Pszczółkowski, Bartłomiej Sochański oraz Wojciech Sych. Sejm szeregiem uchwał z 6 marca 2024 r. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015–2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego podważył ważność orzeczeń podjętych w tym czasie. Sejm stwierdził, że:

  • wybór Justyna Piskorskiego na sędziego TK zapadł z rażącym naruszeniem prawa i jest pozbawiony mocy prawnej i nie wywołała skutków prawnych w niej przewidzianych,
  • funkcję Prezesa Trybunału sprawuje osoba nieuprawniona, a w konsekwencji wszystkie decyzje proceduralne, w tym zwłaszcza wyznaczenie składów orzekających, podejmowane przez Julię Przyłębską, mogą być podważane,
  • uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez ten organ.

Emerytury czerwcowe – jest projekt ustawy

Niezależnie od decyzji Sejmu w kontekście Trybunału Konstytucyjnego, MRPiPS deklarowało wolę pracy nad ustawą regulującą problem czerwcowych emerytów.

Do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów trafił właśnie projekt ustawy regulujący sytuację czerwcowych emerytów. Dotyczy on osób, które przeszły na emeryturę w latach 2009-2019. - Proponowane zmiany polegają na tym, że w przypadku ustalenia wysokości emerytury według nowych zasad w czerwcu danego roku w latach 2009-2019 waloryzacji kapitału początkowego i składek, zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego, dokonuje się w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego - czytamy w wykazie.

Ważne

Co ważne, ten proces nie będzie odbywał się automatycznie. Zainteresowani powinni złożyć wnioski o ponowne przeliczenie emerytury i będą mieli na to niewiele czasu. Od momentu wejścia ustawy w życie, będzie to pół roku.

- ZUS ponownie ustali wysokość świadczenia w dacie jego przyznania, tj. emerytur i rent rodzinnych przyznanych w czerwcu w latach 2009-2019, z zastosowaniem rozwiązania, że waloryzacji składek dokonuje się w taki sam sposób jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Tak ustalona wysokość emerytury i renty rodzinnej podlegałaby następnie waloryzacji na zasadach, jakie obowiązywały po dniu przyznania emerytury lub renty rodzinnej. Emerytura lub renta rodzinna w nowej wysokości, uwzględniającej wyżej opisane obliczenie, przysługiwałaby od miesiąca złożenia wniosku do ZUS - czytamy.