Gorące napoje i posiłki dla pracowników od 1 listopada 2024 r. do 31 marca 2025 r.

Gorące napoje i posiłki dla pracowników – obowiązek pracodawcy

Pracodawca ma obowiązek określenia stanowisk pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje. Ustala również szczegółowe zasady ich wydawania i warunki uzasadniające zapewnienie posiłków w inny sposób niż ich bezpośrednie wydanie. Czyni to w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi. Jeśli w firmie nie działa związek zawodowy, pracodawca ustala to po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników. Przed okresem zimowym pracodawca powinien zweryfikować poczynione wcześniej ustalenia tak, aby nie przeoczyć stanowisk pracy wymagających zapewnienia gorących napojów i posiłków.

Posiłki profilaktyczne dla pracowników - jakie?

Kiedy pracodawca zapewnia posiłki profilaktyczne dla pracowników? Przepisy BHP uzależniają ten obowiązek od rodzaju pracy wykonywanej przez pracowników. Zgodnie z § 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów zobowiązanie takie istnieje w stosunku do pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych. Otrzymują oni darmowe posiłki wydawane ze względów profilaktycznych w formie jednego dania gorącego oraz napoje, których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Przepisy doprecyzowują, jakie wartości odżywcze powinny zapewniać te posiłki: około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal.

Jeśli ze względu na rodzaj wykonywanej pracy albo ze względów organizacyjnych wydawanie posiłków jest niemożliwe, pracodawca może w inny sposób wypełnić swój obowiązek. Przykładem może być przekazanie produktów umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie lub bonów, talonów, kuponów oraz innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie takich produktów lub posiłku.

Komu zapewnia się profilaktyczne posiłki?

W świetle przepisów rozporządzenia pracodawca zapewnia posiłki pracownikom wykonującym prace:

• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10 stopni C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25 stopni C,
• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca,
• pod ziemią.

Ponadto, zapewnia się również posiłki pracownikom zatrudnionym przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych. Przykładem może być usuwanie skutków powodzi, która miała miejsce we wrześniu tego roku na Dolnym Śląsku.

Komu pracodawca zapewnia gorące napoje?

Pracodawca ma obowiązek dostarczenia napojów pracownikom zatrudnionym:

• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25 stopni C,
• w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10 stopni C lub powyżej 25 stopni C,
• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 stopni C.

Przepisy wskazują, że napoje muszą być dostępne w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników. Powinny być odpowiednio zimne lub gorące w zależności od warunków wykonywania pracy i wzbogacone w sole mineralne i witaminy. Zimą pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom gorących napojów, jeśli wykonują prace w niskich temperaturach (w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000 albo przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10 stopni C). Gorącym napojem może być herbata, kawa zbożowa, podgrzane mleko itp.

Kiedy wydaje się posiłki profilaktyczne i napoje?

Posiłki i napoje wydaje się pracownikom w dniach, w których wykonują oni prace uzasadniające przyznanie posiłków i napojów. Posiłki przekazywane są w trakcie przerw w pracy uregulowanych w regulaminie. Powinno się to odbywać po 3-4 godzinach pracy. Natomiast napoje muszą być dostępne dla pracowników przez cały dzień pracy. Na pracodawcy ciąży oczywiście obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych przy przygotowywaniu i spożywaniu posiłków oraz napojów.

Ekwiwalent za posiłki i napoje?

Czy zamiast posiłków i napoi pracownik może żądać wypłaty ekwiwalentu pieniężnego? Nie. Przepisy mówią wprost - § 8 rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów: Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje. Ważniejsze jest bowiem zdrowie i bezpieczeństwo pracownika niż korzyści finansowe.