Ostatnia chwila na zawiadomienie ZUS o przychodach emerytów i rencistów

Jutro – 29 lutego 2024 r. – upływa termin na złożenie zawiadomienia o wysokości przychodu za 2023 r. emeryta lub rencisty, którzy nie osiągnęli jeszcze wieku emerytalnego. W przypadku gdy emeryt lub rencista jest zatrudniony, obowiązek ten ciąży na pracodawcy, zleceniodawcy bądź na właściwej komórce kadrowej – jeśli chodzi o pełnienie służby. Takie zasady przewiduje rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz.U. 1992 nr 58 poz. 290 ze zm.).

Zawiadomienie służy do weryfikacji, czy świadczenie było słusznie wypłacane i czy miało prawidłową wysokość. W zależności od osiąganego przez emeryta lub rencistę przychodu wynikającego z aktywności zawodowej ZUS ma bowiem prawo zmniejszyć lub zawiesić świadczenie. Przed wystawieniem zaświadczenia warto zatem dokonać dokładnej analizy składników wynagrodzenia zatrudnionego, ponieważ od wysokości przychodu wynikającej z zaświadczenia zależeć będzie, czy ZUS będzie wypłacał świadczenie i czy nie skoryguje jego wysokości (może zażądać też zwrotu już wypłaconych świadczeń).

Obowiązku składania zaświadczenia nie mają przedsiębiorcy zatrudniający emerytów i rencistów, którzy osiągnęli wiek emerytalny przed podjęciem działalności zarobkowej. Nie dotyczy on także przedsiębiorców zatrudniających osoby, które pobierają z ZUS renty dla inwalidów wojennych, inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową, oraz osoby pobierające renty rodzinne po uprawnionych do tych świadczeń.

Zawiadomienie nie ma sformalizowanego wzoru. Oprócz danych identyfikujących przedsiębiorcę oraz pracownika powinno zawierać okres zatrudnienia i wysokość uzyskanego przychodu – łącznie i w rozbiciu na miesiące (co w przypadku przekroczenia limitu przychodów pozwoli ZUS na wybranie korzystniejszego dla świadczeniobiorcy wariantu rozliczenia przychodu). Warto także podać symbol i numer pobieranego świadczenia, do którego jest uprawniona ubezpieczona osoba. Zawiadomienie należy skierować do oddziału ZUS, który wypłaca świadczenie.

W zawiadomieniu uwzględnia się przychody z:

■ pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę lub o pracę nakładczą, umowy o dzieło zawartej z pracownikiem, a także umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli wykonywanie tych umów jest objęte obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym,

■ pracy wykonywanej w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych,

■ odpłatnego świadczenia pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

■ odpłatnego pełnienia funkcji w radach nadzorczych,

■ służby mundurowej.

Te dochody uwzględnia się, nawet jeśli nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych z uwagi na ustalone prawo do emerytury (renty) lub zbieg tytułów do ubezpieczenia. Ponadto w zaświadczeniu należy również wykazać kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego, oraz kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego, a także wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy.

W zaświadczeniu przedsiębiorca powinien przedstawić tylko przychody uzyskane po nabyciu prawa do emerytury lub renty w danym roku kalendarzowym. Bierze się pod uwagę przychody wypłacone w danym okresie, a nie należne za dany okres. Jeśli więc wystawiamy zaświadczenie za 2023 r., uwzględniamy wynagrodzenie wypłacone w styczniu 2023 r. za grudzień 2022 r., ale wypłacone w styczniu 2024 r. za grudzień 2023 r. już nie.

Nie wykazuje się przychodów, które:

■ nie podlegają pod ubezpieczenia społeczne (z wyjątkiem opisanym wcześniej),

■ zostały wypłacone z tytułu pracy, służby, wykonywanej przed miesiącem, od którego ustalono prawo do emerytury bądź renty,

■ pochodzą z innych źródeł niż zatrudnienie, służba lub inna praca zarobkowa, np. umów o dzieło (z wyjątkiem wykonywanych na rzecz pracodawcy), sprawowania funkcji członka zarządu na podstawie powołania,

■ stanowią honoraria z tytułu działalności twórczej i artystycznej.

Zatem nie bierze się pod uwagę np. przychodów z tytułu umowy zlecenia, osiąganych przez studenta, który nie ukończył 26 lat.

Nie trzeba też wykazywać m.in. świadczeń takich jak:

■ nagrody jubileuszowe, które przysługują pracownikowi nie częściej niż co pięć lat,

■ świadczenia rzeczowe wynikające z przepisów o bhp oraz ekwiwalenty za te świadczenia,

■ ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika,

■ zwrot kosztów używania w jazdach lokalnych przez pracowników, na potrzeby pracodawcy, pojazdów niebędących własnością pracodawcy,

■ diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika – do wysokości wskazanej w rozporządzeniu MPiPS w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej,

■ świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS,

■ zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby,

■ wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom oraz bonów, talonów, kuponów i kart przedpłaconych uprawniających do nabycia posiłków w placówkach gastronomicznych lub handlowych – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 450 zł. ©℗