Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Od stycznia wartość świadczenia na dziecko wzrosła z 500 do 800 zł. Czy ten program, wspierający rodziców w wychowywaniu dzieci, jest potrzebny? W czym pomagają, a co pogarszają świadczenia rodzinne?
Polityka wspierania rodzin poprzez zasiłki i ulgi podatkowe ma na celu zmniejszenie kosztów utrzymania dzieci ponoszonych przez gospodarstwa domowe. Wiele badań wskazuje też, że świadczenia pieniężne są skuteczne w redukcji ubóstwa rodzin. Ann Morissens (belgijski Katholieke Universiteit Leuven) w 2018 r. wykazała, że zwłaszcza w rodzinach niepełnych świadczenia pozwalają wyrwać się z ubóstwa – w Australii, Danii, Finlandii czy Norwegii udaje się to ok. 40 proc. samotnych rodziców.
Ciekawym przykładem są Węgry, gdzie otrzymywanie świadczenia pozwala rodzinom z jednym żywicielem wyjść z ubóstwa średnio dla 45 proc. najbiedniejszych, z kolei w przypadku gdy samotny rodzic nie pracuje, szansa na wyjście z ubóstwa to tylko 9 proc. przypadków. Do podobnych wniosków doszli Laurie Maldonado (Uniwersytet Molloy) i Rense Nieuwenhuis (Szwedzki Instytut Badań Społecznych), którzy wykazali, że bezpośrednie świadczenia pieniężne skutecznie zwalczają ubóstwo.
Są również skutki uboczne
Polityki wsparcia finansowego zniechęcają matki do podjęcia pracy. Rense Nieuwenhuis, Ariana Need oraz Henk van der Kolk (oboje z Uniwersytetu w Twente) pokazali, że zatrudnienie matek było niższe w krajach oferujących hojne zasiłki rodzinne. Irene Dingeldey i Peter Schwarz (oboje z Constructor University) stwierdzili ten sam zniechęcający wpływ ulg podatkowych dla gospodarstw domowych z dziećmi na uczestnictwo matek w rynku pracy.
Dla Polski badanie wpływu programu „Rodzina 500 plus” na aktywność zawodową kobiet przeprowadziły badaczki z IBS: Iga Magda, Aneta Kiełczewska oraz Nicola Brandt. Zauważyły, że po wprowadzeniu świadczenia wskaźniki aktywności zawodowej kobiet z dziećmi spadły w porównaniu z kobietami bezdzietnymi o 2,4 pkt proc. Efekt był mocniejszy wśród matek o niższym poziomie wykształcenia i mieszkających w małych miastach.
Podobne badanie przeprowadził Filip Premik z ośrodka GRAPE, który pokazał, że o ile zatrudnione matki po wprowadzeniu świadczenia zazwyczaj nie rezygnowały z pracy, to kobiety, które poszukiwały zajęcia przed wprowadzeniem 500 plus, po uzyskaniu dodatkowych pieniędzy rezygnowały z poszukiwań.
Czy jest lepsza alternatywa dla świadczeń?
Polityki godzenia życia zawodowego i rodzinnego, jak płatne urlopy macierzyńskie i rodzicielskie, publiczne żłobki oraz wczesne nauczanie i wychowanie dzieci, odgrywają istotną rolę w zapewnieniu rodzicom możliwości łączenia rodzicielstwa z pracą. Wielu badaczy zauważa też, że takie polityki są szczególnie skuteczne w kształtowaniu zatrudnienia kobiet. Co więcej, Maldonado i Nieuwenhuis pokazali, że płatny urlop macierzyński skutecznie ułatwia zatrudnienie samotnych rodziców, tym samym zmniejszając ich ubóstwo.
Świadczenia socjalne dla rodzin z dziećmi stają się normą w wielu europejskich krajach walczących ze spadającą dzietnością. Choć wspierają rodziny żyjące na skraju ubóstwa, to nie przekonują do posiadania większej liczby dzieci. Na ten problem politycy muszą znaleźć inną odpowiedź. ©Ⓟ
