Rozwiązanie umowy. Gdy firma wadliwie wykonuje umowę, nie może się domagać odszkodowania

Prowadzę firmę cateringową, a swoje usługi świadczę także gminie (jako zamówienie publiczne), która właśnie odstąpiła od umowy ze mną ze skutkiem natychmiastowym. Jako przyczynę podała niewłaściwą realizację umowy dla przedszkoli (tj. niekompletne posiłki czy ich nieterminowe dostarczenie). Umowa miała być realizowana do końca czerwca 2025 r. Czy w tej sytuacji należy mi się jakieś odszkodowanie od gminy, np. za utracone korzyści?

Ze stanu faktycznego wynika, że gmina doprowadziła do rozwiązania umowy z przedsiębiorcą wskutek niewłaściwego jej wykonywania przez niego. W tym kontekście ewentualna odpowiedzialność gminy mogłaby być rozpatrywana na podstawie art. 471 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Zgodnie z tą regulacją „dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”. Przesłankami odpowiedzialności kontraktowej są zatem:

• poniesienie przez wierzyciela szkody,
• niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika,
• związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą oraz
• możliwość przypisania dłużnikowi odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

A zgodnie z regułą rozkładu ciężaru dowodowego zawartą w art. 6 k.c. (przy uwzględnieniu ww. art. 471 k.c.) na wierzycielu spoczywa ciężar dowodowy co do wymienionych pierwszych trzech przesłanek (por. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 31 października 2017 r., sygn. akt XXV C 826/17).

Rozwiązanie umowy a utrata dochodu

Szczególnie pomocny w sytuacji opisanej przez czytelnika będzie wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z 29 lipca 2024 r. (sygn. akt V GC 330/23). Sąd analizował zbliżony zakresowo stan faktyczny, w którym również oceniał roszczenie odszkodowawcze przedsiębiorcy z tytułu rzekomej utraty dochodu wskutek rozwiązania umowy przez gminę z powodu niewłaściwego wykonywania umowy odnośnie do zapewnienia posiłków dzieciom w przedszkolach. Sąd, po przeprowadzonej analizie, uznał, że przedsiębiorca nie wykonał znacznej części zobowiązania na rzecz gminy. Jednak sąd doszedł do przekonania, że „pozwany wykazał, iż niewykonanie pozostałej części zobowiązania było następstwem okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosił powód”. Potwierdzały to zapisy umowy – gmina była uprawniona do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia w przypadku stwierdzenia rażącego naruszenia przez przedsiębiorcę warunków umowy lub naruszenia istotnych jej warunków, w szczególności dotyczących należytego wykonania przedmiotu umowy.

Sąd także wskazał, że przedsiębiorca dopuścił się wielu różnych naruszeń, które spełniały kryteria rażącego naruszenia warunków umowy. W tej sytuacji gmina była uprawniona do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Ponadto w opinii sądu: „rozwiązanie umowy ze skutkiem natychmiastowym wynikało z wyłącznej winy powoda i było odpowiedzią na rażące naruszenia kontraktu z jego strony. Pozwany był zatem wolny od odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe dla powoda z faktu, że współpraca w ramach umowy nie była kontynuowana”. Finalnie sąd oddalił powództwo przedsiębiorcy o odszkodowanie za utracone korzyści.

Biorąc pod uwagę powyższe, przedsiębiorca w opisanej sytuacji nie może się domagać odszkodowania od gminy. Ta bowiem odstąpiła od umowy wskutek jego zaniedbań. W konsekwencji utrata spodziewanego wynagrodzenia z realizacji umowy była następstwem wadliwego jej wykonywania przez przedsiębiorcę. ©℗