Fundacja rodzinna ma służyć długookresowym przedsięwzięciom, a nie być sposobem na unikanie podatków

Fundacje rodzinne cieszą się ogromnym zainteresowaniem. Świadczy o tym choćby liczba składanych wniosków o ich rejestrację w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim – od 22 maja 2023 r., czyli od kiedy zaczęła obowiązywać ustawa z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 825; dalej: u.f.r.) wpłynęło ok. 3 tys. wniosków w tej sprawie.

Pewnego rodzaju drogowskazem, jak prowadzić fundację rodzinną, aby uniknąć zarzutu o unikanie opodatkowania, o czym wspomina art. 119 a par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. 2023 r. poz. 2383; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 879; dalej: ordynacja podatkowa), jest już trzecia opinia zabezpieczająca z 13 września 2024 r. (nr DKP2.8082.2.2024), wydana przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej (pierwsza z 21 grudnia 2023 r., nr DKP3.8082.5.2023, druga z 12 lutego 2024 r., nr DKP3.8082.8.2023). Szef KAS stanął w niej w obronie rodzinnego biznesu. Inaczej niż Ministerstwo Finansów, które niedawno – wywołując falę uzasadnionej krytyki środowiska skupionego wokół firm rodzinnych – wskazywało na ryzyko nadużyć z wykorzystaniem fundacji rodzinnej, informując przy tym o możliwym wprowadzeniu 19-proc. podatku od sprzedaży majątku przez fundację rodzinną, jeśli sprzedaż nastąpiłaby przed upływem określonego terminu. (nieoficjalnie mówi się jednak, że do takich zmian, przynajmniej na razie, nie dojdzie – red.).

We wspomnianej opinii zabezpieczającej szef KAS potwierdził stanowisko wnioskodawcy, że zamierzone przez niego czynności faktyczne i prawne związane z fundacją rodzinną nie powodują korzyści podatkowej w rozumieniu art. 119 a par. 1 ordynacji podatkowej. [ramka] Chodzi o wnoszenie akcji przez fundatora, obrót przez fundację rodzinną papierami wartościowymi oraz możliwość wypłaty świadczeń z tytułu zysków wygenerowanych przez fundację ze sprzedaży praw obligacyjnych.

Jednym z preferowanych przez ustawodawcę przejawów działalności wykonywanej przez .fundację rodzinną jest nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze (art. 5 ust. 1 pkt 4 u.f.r.). Niewątpliwie akcje spełniają kryteria papierów wartościowych. Oprócz nich do tego katalogu można zaliczyć m.in.:

• obligacje,
• listy zastawne,
• certyfikaty inwestycyjne.

W art. 5 ust. 1 pkt 3 u.f.r. mamy kolejny przejaw preferowanej działalności fundacji rodzinnej w postaci przystępowania przez nią do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwo w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach. Wspomniana regulacja określa dwa rodzaje czynności prawnych, tj. przystępowanie oraz uczestnictwo, co dotyczy zarówno zawiązywanych, jak i już funkcjonujących spółek. W konsekwencji z jednej strony będziemy mieli czynności związane z przystępowaniem, tj. zbycie praw, umorzenie, zamiany, uzyskanie majątku w ramach likwidacji, a z drugiej – czynności dotyczące uczestnictwa, które będą się charakteryzowały przede wszystkim wypłatą zysku/dywidend.

Wykonywanie przez fundację rodzinną dozwolonych profili działalności gospodarczej, które określa zamknięty katalog wskazany w art. 5 u.f.r., wiąże się z preferencją podatkową, czyli fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych, o czym mowa w art. 6 ust 1 pkt 25 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2805; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1585).

Indywidualne interpretacje

Zagadnienie dotyczące wnoszenia akcji przez fundatorów do fundacji rodzinnej było również przedmiotem zapytań w ramach indywidualnych interpretacji podatkowych wydawanych przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej: z 21 maja 2024 r. (sygn. 0114-KDIP2-1.4010.95.2024.6.M) i z 27 czerwca 2024 r. (sygn. 0114-KDIP2-1.4010.184.2024.3.KW). W obydwu interpretacjach organ potwierdził, że wnoszenie akcji i rozporządzanie nimi spełnia kryteria działalności preferowanej. Tym samym dochód osiągnięty przez fundację rodzinną z tego źródła korzysta ze zwolnienia w podatku dochodowym. Przy czym – w opinii KIS – wnoszenie akcji do fundacji rodzinnej spełnia kryteria określone w art. 5 ust. 1 pkt 3 u.f.r., a nie – jak określali to wnioskodawcy – kryteria z art. 5 ust 1 pkt 4 u.f.r., czyli nabywanie i zbywanie papierów wartościowych.

Nie bez znaczenia

Może się wydawać, że kwalifikacja działalności nie ma znaczenia. Pewnym drogowskazem może być to, że wnoszenie akcji lub udziałów w spółkach prawa handlowego, w których pierwotnie fundator miał prawa majątkowe (prawo do dywidendy) i korporacyjne (prawo głosu), zdecydowanie bardziej spełnia kryteria określone w art. 5 ust 1 pkt 3 u.f.r. Natomiast działalność np. w postaci posiadania akcji lub innych papierów wartościowych będących przedmiotem obrotu rynku regulowanego (giełda, instrumenty pochodne) oraz rozporządzanie nimi będą bliższe przesłance określonej w art. 5 ust. 1 pkt 4 u.f.r. (czyli nabywaniu i zbywaniu papierów wartościowych).

Na koniec istotna wskazówka dla fundatorów, zwłaszcza tych, którzy planują się nimi stać (zawarta w przytoczonej opinii zabezpieczającej). Mianowicie organ dociekał, czy wyzbywanie się akcji przez wnioskodawcę było planowane lub inicjowane przed wprowadzeniem ustawy o fundacji rodzinnej lub powołaniem przez wnioskodawcę fundacji rodzinnej. W stanie faktycznym przedstawionym w opinii wnioskodawca przed powołaniem fundacji nie podejmował czynności, które prowadziłyby do rozporządzenia posiadanymi przez niego akcjami, m.in. dlatego organ nie widział przeciwskazań do wydania pozytywnego stanowiska. Powyższa analiza potwierdza pogląd, że fundacja rodzinna ma służyć realnie funkcjonującym przedsięwzięciom rodzinnym w perspektywie długofalowej, a nie być narzędziem do doraźnych rozwiązań, które niosą wyłącznie korzyści podatkowe. ©℗