Kiedy firma może utracić pozwolenie wodnoprawne

Odprowadzamy wody odpadowe do systemów kanalizacji, na co mamy pozwolenie wodnoprawne. Dowiedzieliśmy, że może ono zostać cofnięte.

To dla nas zaskakujące, bo nie wprowadzaliśmy żadnych zmian w naszym dotychczasowym działaniu. Jakie okoliczności mogą być przyczyną cofnięcia takiego pozwolenia?

Pozwolenie wodnoprawne to decyzja administracyjna, której posiadanie jest podstawą działalności wielu przedsiębiorstw. Jest ono konieczne, gdy firma zamierza np. odprowadzać ścieki (choćby oczyszczone) do wód lub do ziemi, wody opadowe lub roztopowe do systemów kanalizacji, a także gdy planuje budowę kanałów, rowów, wylotów urządzeń kanalizacyjnych czy stawów. O takie pozwolenie należy również starać się przed wystąpieniem o pozwolenie na budowę czy na wznowienie robót budowlanych czy przed zatwierdzeniem projektu budowlanego. To zaledwie ułamek przypadków, w których trzeba ubiegać się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego. Pełny katalog znajduje się w art. 389 i 390 ustawy – Prawo wodne (dalej: p.w.). Należy przy tym pamiętać, że pozwolenie jest obwarowane różnego rodzaju warunkami. Na przykład korzystanie z niego na odprowadzanie ścieków przemysłowych do ziemi będzie wiązać się z obowiązkiem wykonywania pomiarów jakości odprowadzanych ścieków, z prowadzeniem rejestru ilości odprowadzanych ścieków czy obowiązkiem utrzymywania w pełnej sprawności technicznej urządzeń do oczyszczania ścieków. Przestrzeganie warunków udzielonego pozwolenia jest przedmiotem kontroli organów administracji.

Kiedy można cofnąć lub ograniczyć

Przepisy p.w. przewidują możliwość cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia wodnoprawnego bez odszkodowania oraz za odszkodowaniem. Decyzje w tym przedmiocie wydają właściwe organy Wód Polskich, tj. dyrektor zarządu zlewni albo dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej.

▶ Bez odszkodowania takie pozwolenie może zostać cofnięte lub ograniczone (art. 415 p.w.), jeżeli:

1) zakład zmienia cel i zakres korzystania z wód lub warunki wykonywania uprawnień ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym;

2) urządzenia wodne wykonane zostały niezgodnie z warunkami ustalonymi w pozwoleniu wodnoprawnym lub nie są należycie utrzymywane;

3) zakład nie realizuje obowiązków wobec innych zakładów mających pozwolenie wodnoprawne, uprawnionych do rybactwa oraz osób narażonych na szkody albo nie realizuje przedsięwzięć ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko, ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym;

4) zasoby wód podziemnych uległy zmniejszeniu w sposób naturalny;

5) zakład nie rozpoczął w terminie korzystania z uprawnień wynikających z pozwolenia wodnoprawnego innych niż wykonanie urządzeń wodnych lub nie korzystał z tych uprawnień przez okres co najmniej dwóch lat;

6) nastąpiła zmiana przepisów określających:

– warunki, które należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, w szczególności ścieków bytowych, ścieków komunalnych oraz ścieków przemysłowych, w tym najwyższe dopuszczalne wartości substancji zanieczyszczających, oraz warunki, które należy spełnić w celu rolniczego wykorzystania ścieków, a także

– miejsce, sposób i minimalną częstotliwość pobierania próbek ścieków, metodyki referencyjne analizy i sposób oceny, czy ścieki odpowiadają wymaganym warunkom;

– najwyższe dopuszczalne wartości substancji zanieczyszczających dla ścieków z oczyszczalni ścieków bytowych i ścieków komunalnych oraz dla ścieków z oczyszczalni ścieków w aglomeracji;

– dopuszczalne ilości substancji zanieczyszczających, wyrażonych w jednostkach masy przypadających na jednostkę wykorzystywanego surowca, materiału, paliwa lub powstającego produktu, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych, w jednym lub więcej okresach);

7) nastąpiło zagrożenie osiągnięcia celów środowiskowych i jest to uzasadnione danymi z monitoringu wód oraz wynikami dodatkowego przeglądu pozwoleń wodnoprawnych;

8) nie wykonano lub nie przedłożono analizy ryzyka, na podstawie której ustanawia się strefę ochronną, jeżeli taka analiza była wymagana.

Jak widać poza nielicznymi wyjątkami (pkt 4, 6 i 7) cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia wodnoprawnego może być skutkiem działań podmiotu korzystającego z decyzji. Jednym z najczęstszych powodów utraty uprawnień jest naruszenie warunków określonych w pozwoleniu, np. przekroczenie dopuszczalnej ilości ścieków czy stężenia ich zanieczyszczeń (pkt 1). Co istotne, katalog przyczyn, w których wyniku może dojść do utraty uprawnień, jest zamknięty. Oznacza to, że podstawą cofnięcia lub ograniczenia uprawnień nie mogą być inne zdarzenia niż wymienione powyżej.

▶ Cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia wodnoprawnego za odszkodowaniem (art. 417 p.w.) jest możliwe, gdy jest to uzasadnione interesem społecznym albo ważnymi względami gospodarczymi. W takim przypadku – gdy są to przyczyny niezależne od podmiotu korzystającego z pozwolenia – organ właściwy w sprawach pozwoleń wodnoprawnych musi orzec w drodze decyzji o odszkodowaniu.

Uznaniowy charakter decyzji

Nie bez przyczyny posługujemy się sformułowaniami o „możliwości” cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia. Decyzja w tej kwestii w każdym przypadku jest tzw. decyzją uznaniową. Oznacza to, że nie zawsze, gdy spełnione są ustawowe przesłanki do cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia, dojdzie do jego utraty. Zadaniem organu rozpatrującego sprawę jest bowiem każdorazowo wyważenie interesu społecznego (w szczególności ochrony wód) i słusznego interesu uprawnionego, a decyzja o odebraniu uprawnień musi być konieczna i celowa. Przykładowo: naruszenie przez przedsiębiorcę warunków pozwolenia będzie oznaczało dla organu konieczność rozważenia wagi stwierdzonych naruszeń z punktu widzenia ochrony wód oraz konsekwencji odebrania uprawnień dla działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Przeprowadzona przez organ analiza konkretnej sprawy musi następnie znaleźć wyraz w uzasadnieniu wydanej decyzji o cofnięciu lub ograniczeniu pozwolenia. Brak takich rozważań w uzasadnieniu może stanowić podstawę do zaskarżenia decyzji.

Od decyzji o cofnięciu lub ograniczeniu pozwolenia wodnoprawnego przysługuje odwołanie do organu II instancji. Z kolei decyzję wydaną w wyniku rozpatrzenia odwołania można zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego lub –w przypadku decyzji uchylającej decyzję organu I instancji i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia – sprzeciwem do wojewódzkiego sądu administracyjnego. ©℗