Wszyscy chcą pomóc rolnikom, jednak nieudolnie

Już dwa osobne projekty – poselski i rządowy – zmierzają do uchylenia przepisów, które zamiast pomóc, zablokowały producentom rolnym dostęp do kredytów i leasingów.

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt nowelizacji kodeksu cywilnego oraz ustawy o kredycie konsumenckim przygotowany przez Ministerstwo Finansów. Tymczasem w Sejmie jest już złożony przez posłów PSL oraz Trzeciej Drogi projekt, który ma doprowadzić do dokładnie tego samego – odblokowania rolnikom źródeł finansowania. Uchwalone w poprzedniej kadencji przepisy, które miały im pomóc, w praktyce mocno im zaszkodziły. Problemy wywołała ustawa o konsumenckiej pożyczce lombardowej (Dz.U. z 2023 r. poz. 1890), która weszła w życie 7 stycznia 2024 r. Od tego dnia rolnicy prowadzący działalność gospodarczą zostali objęci ochroną przysługującą konsumentom. Efekt był taki, że banki wstrzymały udzielanie im kredytów przeznaczonych dla przedsiębiorców, a korzystanie z kredytów dla osób fizycznych oznacza wzrost kosztów finansowania nawet o 100 proc. Niektóre firmy leasingowe wprost oświadczyły, że ze względu na dodatkowe obowiązki przestaną zawierać umowy z rolnikami. Dodatkowo nowe przepisy kolidują z przepisami o kredytach z pomocą publiczną i sprawiają problemy interpretacyjne.

Projekt rządowy…

Ministerstwo Finansów jako lekarstwo na te problemy zaproponowało w swoim projekcie dwie zmiany. Uchylenie art. 2 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1028 ze zm.), czego skutkiem byłoby wyłączenie stosowania przepisów tej ustawy do umów o kredyt zawieranych z osobą fizyczną prowadzącą gospodarstwo rolne. Resort proponuje również zmianę art. 3855 par. 2 k.c. polegającą na wyłączeniu spod tej regulacji umów zawieranych przez osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne, na której to podstawie otrzymują one wsparcie pochodzące ze środków publicznych.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w swojej opinii zauważa, że w projekcie nie uwzględniono zmiany w ustawie o konsumenckiej pożyczce lombardowej (Dz.U. z 2023 r. poz.1285) i w związku z tym wnosi o uzupełnienie projektu i uchylenie art. 2 ust. 1 ustawy o konsumenckiej pożyczce lombardowej oraz art. 7206 k.c.

„Brak wprowadzenia powyższych zmian spowoduje ograniczenie dostępu rolników do zewnętrznego finansowania w postaci pożyczek udzielanych przez firmy leasingowe oraz zaburzenie stabilnego finansowania i rozwoju gospodarstw rolnych” – pisze MRiRW.

Również Ministerstwo Sprawiedliwości obawia się, że zaproponowana przez resort finansów zmiana w art. 385 k.c. nie zlikwiduje mrożącego efektu, jaki wywołała ustawa o konsumenckiej pożyczce lombardowej w finasowaniu działalności rolniczej. Proponuje dyskusję nad standardami ochrony czynności prawnych dokonywanych przez rolników.

…i poselski

Wcześniej swój projekt złożyli w Sejmie posłowie PSL i Trzeciej Drogi. Uchyla on przepisy ustawy o konsumenckiej pożyczce lombardowej, które stały się przyczyną kłopotów rolników. Zapytaliśmy przedstawiciela klubu parlamentarnego PSL, z czego wynika złożenie przez MF i posłów wchodzących w skład rządowej koalicji dwóch projektów ustawy dotyczących tego samego zagadnienia.

– Złożenie przez nasz klub odrębnego projektu nie wynika z różnic co do naszych intencji. Wszystkim nam przyświeca wspólny cel, jakim jest dobro rolników. Po prostu, nie chcąc tracić czasu koniecznego na dodatkowe ustalenia, wyprzedziliśmy rząd i jako pierwsi złożyliśmy nasz projekt. W Sejmie oba projekty będą procedowane jedno cześnie – mówi poseł Krzysztof Paszyk z PSL.

Branża finansowa, która wspólnie z rolnikami apelowała o zmianę przepisów, docenia prace resortu finansów, ale lepszą ocenę wystawia projektowi posłów PSL.

– Branża leasingowa wyraża poparcie dla inicjatywy klubu PSL-Trzecia Droga dotyczącej zmiany ustawy o konsumenckiej pożyczce lom bardowej. Uważamy, że projekt ten de facto niweluje nie fortunne konsekwencje wywołane zmianą u.k.p.l. i w pełni przywróci możliwość finansowania produkcyjnych gospodarstw rolnych. A jednocześnie projekt ten w żaden sposób nie uszczupla zakresu ochrony przyznanej konsumentom, w tym rolnikom poszukującym finansowania na potrzeby konsumenckie – mówi Monika Constant, prezes Związku Polskiego Leasingu.

Natomiast projekt MF, w opinii prezes Constant, zmierza do utrzymania pewnych elementów ochronnych. A nawet tylko częściowe utrzymanie uchwalonych przepisów problemów nie rozwiąże.

Podobnie ocenia oba projekty Związek Banków Polskich.

– W naszej ocenie projekt MF idzie w dobrą stronę, ale projekt posłów PSL bardziej kompleksowo rozwiązuje problem, przywracając stan prawny sprzed zmian, które wprowadziła do finansowania rolników ustawa o konsumenckiej pożyczce lombardowej. System finasowania rolników funkcjonował w Polsce bardzo dobrze i nie wymagał żadnych zmian. Kiedy rolnik przychodził po kredyt na telewizor, to był traktowany jak konsument i korzystał z pełni ochrony, jaką prawo daje konsumentom, ale gdy przychodził po kredyt na traktor, to był traktowany jak przedsiębiorca. Czyli decydował cel kredytu – mówi Bartosz Kublik, wiceprezes ZBP.

W ubiegłym roku wartość udzielonych przez banki spółdzielcze i komercyjne kredytów dla rolnictwa wyniosła ok. 10 mld zł. Rolnicy są bardzo rzetelnymi kredytobiorcami. Problem ze spłatą dotyczy promila udzielonych kredytów. Rolnicy nalegają na jak najszybszą nowelizację, bo w marcu ruszają po finansowanie materiałów i maszyn rolniczych. ©℗