Obowiązujące od 17 lutego br. unijne rozporządzenie znane jako akt o usługach cyfrowych (z ang. Digital Services Act; dalej: AUC) wprowadziło nie tylko nowe obowiązki dla usługodawców pośrednich świadczących usługi na rzecz użytkowników na terenie UE, lecz także nowe ramy odpowiedzialności za przechowywane przez nich informacje. Dziś wskazujemy, jaki wpływ będą miały te nowe regulacje na użytkowników stron internetowych oraz twórców, których prawa są naruszane w internecie.

AUC to swoista nowa konstytucja internetu, ponieważ swoimi postanowieniami obejmuje znaczną liczbę podmiotów świadczących usługi online, w tym firmy telekomunikacyjne, wyszukiwarki internetowe, podmioty świadczące usługi hostingu internetowego, ale również platformy umożliwiające użytkownikom umieszczanie i publikowanie treści (np. komentarzy, zdjęć, notatek). Wszystkie podmioty zobowiązane do wdrożenia AUC mogą już – przy spełnieniu odpowiednich przesłanek – korzystać ze zwolnienia z odpowiedzialności za treści przesyłane, umieszczane lub rozpowszechniane przez użytkowników. To, jaką ścieżkę postępowania dotyczącą dochodzenia roszczeń za naruszenie praw autorskich w internecie te podmioty mogą obrać, przedstawiamy na przykładach. Przy czym omawiamy zasady postępowania w przypadku treści publikowanych na platformach internetowych, w serwisach, sklepach czy aplikacjach internetowych, gdyż w praktyce to właśnie tam najczęściej dochodzi do naruszania praw autorskich w internecie.

Przykład 1

Usunięcie pirackiej kopii

Grafik-plastyk Andrzej C. zauważył, że na platformie sprzedażowej prowadzonej przez spółkę XYZ podmiot ABC wystawił na sprzedaż piracką kopię jego pracy artystycznej. W jaki sposób powinien zareagować Andrzej C.?

W opisanej sytuacji Andrzej C. powinien przede wszystkim, w pierwszej kolejności wystosować wezwanie do podmiotu ABC o usunięcie naruszenia. Niezależnie od tego powinien poinformować o naruszeniu właściciela platformy, spółkę XYZ, wskazując następujące elementy:

• okoliczności świadczące o nielegalnym działaniu podmiotu publikującego ofertę,

• link odsyłający do nielegalnej treści,

• swoje imię i nazwisko oraz adres e-mail,

• oświadczenie potwierdzające, że informacje i zarzuty przekazane w zgłoszeniu są prawidłowe i kompletne.

Ponadto Andrzej C. powinien zażądać od spółki XYZ usunięcia oferty obejmującej piracką kopię jego pracy artystycznej. Zgłoszenie należy wysłać przez odpowiedni formularz na stronie internetowej spółki lub na adres e-mailowy wskazany jako właściwy do dokonania zgłoszenia. Spółka XYZ nie może wymagać od Andrzeja C. złożenia zawiadomienia w formie pisemnej (np. listownie).

Po otrzymaniu takiego zawiadomienia spółka XYZ powinna bezzwłocznie podjąć działania w celu usunięcia lub uniemożliwienia dostępu do oferty obejmującej nielegalny obraz.

Przykład 2

Odpowiedzialność odszkodowawcza

Anna G., internetowa influencerka, w ramach swojego konta społecznościowego publikuje zdjęcia i filmy dotyczące sztuki wykonywania makijażu. Przeglądając forum internetowe dotyczące branży kosmetycznej, zauważyła, że anonimowa użytkowniczka publikuje jej zdjęcia, twierdząc, że zawierają one jej makijaże i wizerunek. Anna G. wysłała do prowadzącego forum internetowe zawiadomienie o naruszeniach, ale podmiot ten w żaden sposób nie zareagował. Co powinna zrobić Anna G.?

W takim przypadku Annie G. przysługują roszczenia odszkodowawcze przeciwko podmiotowi prowadzącemu forum internetowe, których może dochodzić bezpośrednio od niego – na drodze sądowej.

Podmiot prowadzący forum nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej tylko wówczas, gdy nie ma faktycznej wiedzy o nielegalnej działalności lub nielegalnych treściach, a w odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych – nie wie o stanie faktycznym lub okolicznościach, które w sposób oczywisty świadczą o nielegalnej działalności lub nielegalnych treściach, albo podejmuje bezzwłocznie odpowiednie działania w celu usunięcia lub uniemożliwienia dostępu do nielegalnych treści, gdy uzyska taką wiedzę lub wiadomość.

Przykład 3

Prawidłowy link

W zawiadomieniu do podmiotu prowadzącego platformę Anna G. zapomniała wskazać link do zdjęć publikowanych przez anonimową użytkowniczkę, a zawiadomienie wysłała na pierwszy adres e-mail, który znalazła na stronie. Czy takie zgłoszenie można uznać za wystarczające dla usunięcia treści przez podmiot prowadzący forum internetowe?

Nie, nie jest ono wystarczające. Podmiot prowadzący forum internetowe powinien mieć możliwość, bez szczegółowej analizy, ustalenia, czy wskazane treści naruszają prawa zgłaszającego, a bez odpowiedniego linku nie ma takiej możliwości. Natomiast samo przesłanie wiadomości na inny adres e-mailowy nie powinno samo w sobie stanowić przeszkody dla podjęcia działań przez prowadzącego forum.

Przykład 4

Możliwa skarga

Spółka XYZ, będąca średnim przedsiębiorcą, prowadzi platformę, w ramach której użytkownicy mogą publikować nagrania. Przemysław J. zauważył, że jedno z nagrań umieszczonych na platformie stanowi znaczący fragment jego filmu dokumentalnego. Przemysław J. wysłał zgłoszenie do spółki XYZ z żądaniem jego usunięcia, podając wszystkie wymagane informacje, wskazując, że nigdy nie upoważniał jakiejkolwiek osoby trzeciej do rozpowszechniania jego filmu. Spółka XYZ wydała decyzję, w której podała, że nie dopatruje się naruszenia praw autorskich Przemysława J. Czy twórca może podjąć dalsze działania zmierzające do usunięcia filmu?

Niezależnie od uprawnień wynikających z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przysługujących Przemysławowi J. przeciwko osobie, która opublikowała film, twórca może złożyć skargę na decyzję spółki XYZ. Skarga może zostać złożona w terminie sześciu miesięcy od dnia otrzymania przez Przemysława J. decyzji. Jeżeli skarga zawiera wystarczające powody, aby dostawca platformy internetowej uznał, że jego decyzja o niepodejmowaniu działań w odpowiedzi na zgłoszenie jest nieuzasadniona, powinien bez zbędnej zwłoki ją uchylić.

Przykład 5

Gdy nie można zgłosić nieprawidłowości

Aldona W. chciała złożyć zawiadomienie o naruszeniu jej praw autorskich w serwisie internetowym prowadzonym przez spółkę XYZ. Nigdzie jednak nie znalazła danych kontaktowych umożliwiających złożenie zawiadomienia online. Czy Aldona W. ma możliwość podjęcia jakichkolwiek działań przeciwko spółce XYZ?

Zgodnie z wymogami AUC spółka XYZ miała obowiązek wdrożenia zmian do regulaminu swojego portalu, w tym wskazania ścieżki dokonywania zgłoszeń naruszenia praw autorskich. Niewykonanie tych obowiązków przez spółkę XYZ może stanowić podstawę do wniesienia skargi do koordynatora ds. usług cyfrowych państwa członkowskiego, w którym znajduje się Aldona (w Polsce organem tym, według założeń projektu ustawy kompetencyjnej, ma być prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej). Co więcej, Aldonie W. będzie przysługiwać odszkodowanie za wszelkie szkody lub straty poniesione w wyniku niedopełnienia przez spółkę XYZ jej obowiązków wynikających z aktu o usługach cyfrowych. Ponadto na spółkę XYZ może zostać nałożona wysoka kara – aż do 6 proc. rocznego światowego obrotu spółki w poprzednim roku obrotowym.

By podsumować: wejście w życie AUC zmienia sytuację nie tylko dostawców usług pośrednich, lecz także użytkowników i twórców, którzy domagają się ochrony swoich praw autorskich w internecie. Nowe przepisy rozporządzenia mają na celu osiągnięcie skuteczniejszej ochrony konsumentów i ich praw podstawowych, a także wspieranie innowacji, wzrostu i konkurencyjności na wewnętrznym rynku unijnym. Zobowiązanie dostawców do wdrożenia odpowiednich procedur związanych z reagowaniem na zgłoszenia i skargi użytkowników z pewnością przyczyni się do polepszenia sytuacji twórców. Jednocześnie wspomniane unijne przepisy mogą stanowić tarczę zabezpieczającą podmioty świadczące usługi online przed roszczeniami osób, których prawa zostają naruszone przez nielegalne treści, ale wyłącznie wówczas, gdy podmioty te w pełni i należycie wykonują swoje obowiązki. ©℗

Podstawa prawna

Podstawa prawna

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (Dz.Urz. UE z 2022 r. L. 217, s. 1) znane także jako akt o usługach cyfrowych