Zmiana ceny usługi subskrypcji jest możliwa tylko za zgodą konsumenta

Firmy oferujące w internecie dostęp do filmów i seriali w ramach umowy gwarantującej odbiorcom korzystanie z produktu na stałych warunkach, w zamian za pobieraną cyklicznie opłatę, w przypadku planowanych podwyżek muszą jasno poinformować użytkowników o nadchodzących zmianach.

Postanowienia regulaminów określające inny sposób działania mogą być zakwestionowane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i uznane za klauzule niedozwolone, a tym samym naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Przekonały się o tym ostatnio dwa podmioty: Amazon UE i Amazon Digital UK, które oferują pakiety Amazon Prime i Amazon Video. UOKiK, w toku przeprowadzonych kontroli podmiotów oferujących swoim użytkownikom dostęp do filmów i seriali w ramach umowy subskrypcji, tj. umowy gwarantującej odbiorcom korzystanie z usługi lub produktu na stałych warunkach, w zamian za stałą (z reguły) pobieraną cyklicznie opłatę wszczął wobec nich postępowania wyjaśniające. W regulaminach świadczenia usług udostępnionych przez te podmioty zawarto postanowienie, zgodnie z którym zarówno oferty, jak i ceny usług w ramach subskrypcji mogły być zmieniane przez dostawców usług jednostronnie, bez obowiązku powiadomienia o tym użytkowników serwisu i uzyskania ich zgody na modyfikację warunków współpracy. Zmiany takie miały obowiązywać od początku następnego okresu subskrypcji, przy czym użytkownik miał prawo anulować umowę zgodnie z regulaminem.

Gdy podpięta jest karta płatnicza

Zdaniem prezesa UOKiK opisywana praktyka była krzywdząca dla klientów w sytuacji, w której do konta została przypisana karta płatnicza, a operator miał prawo do automatycznego pobrania opłaty w nowej wysokości na kolejny okres subskrypcji (a tak z reguły wygląda rozliczenie usługi subskrypcji). W konsekwencji uznano, że zakwestionowane praktyki nie uwzględniały i nie zabezpieczały w wystarczający sposób interesów konsumentów jako słabszej strony umowy. A to prowadziło do kształtowania stosunku zobowiązaniowego w sposób nierównorzędny i rażąco niekorzystny dla konsumenta.

W ocenie prezesa UOKiK nowa cena lub inne nowe istotne warunki umowy mogą być wprowadzone od kolejnego okresu subskrypcyjnego tylko za uprzednią zgodą konsumenta i niedopuszczalne jest automatyczne pobieranie opłat według zmienionego cennika w formie zablokowania środków z podpiętej karty płatniczej.

Bez jednostronnych ustaleń

Zakwestionowanie wspomnianej praktyki jest zgodne z nurtem orzeczniczym prezesa UOKiK oraz orzecznictwem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zgodnie z nimi bowiem postanowienia regulaminów (lub innych wzorców umownych), ustalone jednostronnie przez dostawcę usług, które umożliwiają mu całkowicie arbitralne podjęcie decyzji w kwestii zmiany warunków umowy w oparciu o przesłankę, która nie precyzuje jakichkolwiek powodów i zasad wprowadzenia zmian, stanowią niedozwolone postanowienia umowne, a w konsekwencji prowadzą do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Rażące naruszenie interesów konsumentów w takim przypadku polega na pełnym uzależnieniu sytuacji prawnej i ekonomicznej konsumentów od woli silniejszej strony umowy.

Współpraca z organem

Dla sposobu zakończenia przedmiotowego postępowania, a w szczególności braku wszczęcia przez prezesa UOKiK postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, nie bez znaczenia pozostaje postawa kontrolowanych podmiotów. Zgodnie z komunikatem prezesa UOKiK w przypadku spółek Amazon UE i Amazon Digital UK działania organu zostały zakończone na etapie postępowania wyjaśniającego, co było efektem współpracy i wypracowania akceptowalnych rozwiązań z korzyścią dla konsumentów. W wyniku postępowania oba podmioty zobowiązały się wysłać do swoich obecnych klientów zawiadomienie, że postanowienia dotyczące zmian warunków umownych, a także inne zakwestionowane klauzule nie będą stosowane przez przedsiębiorców. Dla nowych klientów zaktualizowano zaś warunki współpracy.

Warto wspomnieć, że celem postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez prezesa UOKiK jest przede wszystkim ustalenie, czy doszło do naruszenia m.in. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (w opisywanej sprawie naruszenia uzasadniającego wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów). Ten akt prawny nie określa szczegółowych procedur postępowania wyjaśniającego, nie ustanawia również przesłanek jego zakończenia, a przede wszystkim nie uzależnia pozytywnego dla przedsiębiorcy rozstrzygnięcia od zgodnej współpracy z organem czy też zobowiązania kontrolowanego do usunięcia naruszeń. Mimo to, jak wynika z analizy postępowania wobec Amazon UE i Amazon Digital UK, taka postawa się opłaca. Być może opisywana sytuacja ukształtuje pewną praktykę orzeczniczą i zachęci tym samym przedsiębiorców do współdziałania z organem już na etapie postępowania wyjaśniającego oraz do niezwłocznego usuwania stwierdzonych naruszeń praw konsumenckich, co tym samym pozwoli na uniknięcie niebagatelnej kary pieniężnej zarówno przez sam podmiot stosujący niedozwolone praktyki, jak i indywidualne osoby zarządzające takim przedsiębiorcą. ©℗