Regulamin może być słabą albo mocną stroną e-sklepu [OPINIA]

Dobrze opracowany regulamin może zabezpieczyć sprzedawcę handlującego online przed ewentualnymi błędami, chociażby w cenach prezentowanych towarów. Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Mikulski & Wspólnicy.

Odpowiedni regulamin sklepu internetowego jest niezwykle ważny dla prowadzenia działalności przedsiębiorcy oraz dla wizerunku i wiarygodności jego i jego firmy w przestrzeni cyfrowej. Sprzedawca powinien się zatroszczyć o dokładne i wyczerpujące opracowanie jego postanowień. Opracowanie wyczerpujące oznacza nie tyle zgodność z obowiązującym prawem, z obligatoryjnymi warunkami, ile takie, które przede wszystkim zabezpieczy interesy sprzedawcy na przyszłość, przed negatywnymi skutkami transakcji czy nieoczekiwanymi błędami.

Błędy w cenach

Jeden z błędów w regulaminach sklepów internetowych polega na pominięciu czy braku rozwiązań i klauzul przewidujących postępowanie sprzedawcy wobec skutków nieprawidłowego działania platformy sprzedażowej lub problemów technicznych (awarii) sklepu internetowego. Sprzedawca może nie mieć wpływu na usterki techniczne sklepu i błędy cenowe produktów, które nie zostaną ujawnione w związku z migracją danych na platformie sprzedażowej, zanim produkt trafi do elektronicznej sprzedaży. Wystarczy, że w trakcie realizacji zamówienia wystąpi błąd, który zmieni ceny produktów na stronie internetowej sklepu, lub zostanie naliczony zbyt wysoki rabat dla danego produktu, a po stronie sprzedającego powstanie szkoda, która nie jest związana z umyślnym działaniem kupującego.

W przypadku pominięcia w regulaminie sklepu uregulowania związanego niejako z sytuacjami nadzwyczajnymi, które w każdym czasie i niezależnie od sprzedawcy mogą nastąpić, sprzedawca nie będzie mógł sprzeciwić się wykonaniu umowy sprzedaży i uniknąć powstania szkody, a kupujący będzie dysponował roszczeniem o wykonanie umowy sprzedaży przez sprzedawcę. Innymi słowy, sprzedawca będzie zmuszony do wykonania niekorzystnej dla siebie umowy i sprzedaży towaru po zaniżonej cenie. Wówczas jedynym wyjściem sprzedawcy będzie dążenie do unieważnienia umowy, uchylenia się od umowy sprzedaży i złożenie kupującemu oświadczenia, że działał pod wpływem błędu. Jednakże błąd, jako instytucja prawa cywilnego, nie daje pewności sprzedawcy, że czynność prawna zostanie uznana za nieważną.

Wystarczające jest natomiast, aby w regulaminie zawarto uregulowanie, w którym sprzedawca, w razie nadzwyczajnej okoliczności, ma obowiązek poinformować kupującego (w określonym czasie) o zaistniałej sytuacji oraz wskazać kwotę właściwą. W regulaminie może się pojawić klauzula, w której sprzedawca określiłby, że cena końcowa towaru – przy błędnej cenie lub w razie zastosowania nieprawidłowo naliczonego rabatu – nie może być niższa niż wartość godziwa sprzedawanego towaru.

Jednocześnie, w przypadku sporu, sprzedawca powinien przewidzieć w regulaminie sklepu nie tylko szczególne przesłanki odstąpienia od umowy sprzedaży przez kupującego, lecz także przez sprzedawcę.

Sprzedaż międzynarodowa

Chęć poszerzenia bazy klientów często prowadzi sprzedawców do ekspansji zagranicznej. Wejście na nowy rynek jest szansą na znaczny wzrost sprzedaży. Choć w regulaminach sklepów internetowych są zawarte postanowienia o zastosowaniu do umowy sprzedaży prawa polskiego, to jednak sprzedawcy nie zawsze zdają sobie sprawę, że sprzedaż międzynarodowa może skutkować zmianą podstawy prawnej umowy, w obrębie samego prawa polskiego.

Wskazanie prawa polskiego jako mającego zastosowanie do umowy oznacza bowiem również konieczność uwzględnienia ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych. Jeśli sprzedaż towarów odbywa się pomiędzy podmiotami mającymi siedzibę handlową w różnych państwach, pierwszeństwo przed przepisami polskiego kodeksu cywilnego znajdą przepisy Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowie międzynarodowej sprzedaży towarów. W dużym uproszczeniu konwencja rozumie niewykonanie umowy odmiennie od kodeksu cywilnego oraz inaczej reguluje uprawnienia strony, w przypadku niewykonania umowy przez drugą stronę. Strony umowy są często nieświadome tych odmienności. Konwencja ma zastosowanie do umów zawartych pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą i jednocześnie nie ma zastosowania wobec konsumentów. Jednak konwencja nie posługuje się pojęciem sprzedaży konsumenckiej i odwołuje się do pojęcia celu umowy – to jest do sprzedaży towarów do użytku osobistego, rodzinnego lub do użytku w gospodarstwie domowym, jeżeli sprzedający o tych celach wiedział, co stanowi pole potencjalnego sporu.

Aby uniknąć tego dualizmu, sprzedawca może wyłączyć stosowanie przepisów konwencji. Jednak aby wyłączenie było skuteczne, musi zostać wyraźnie wyartykułowane.

Jednocześnie nie można w sposób jednoznaczny wskazać, że takie wyłączenie jest bezwzględnie konieczne. Sprzedawca musi uwzględnić w swojej analizie również skutki zmiany podstawy prawnej swoich stosunków z nabywcami i wprowadzić odpowiednie zmiany w regulaminie, by uzyskać z góry zamierzony efekt ochronny.

Regulaminy nowej ery

Kody przejmują coraz więcej funkcji sklepów internetowych, w tym łańcuchy bloków (ang. blockchain), i mają coraz większe znaczenie. Przy rozważaniu zakresu automatyzmu często porusza się temat inteligentnych umów (ang. smart contracts), zapewniających m.in. anonimowość i pewność obrotu, bez konieczności udziału osoby trzeciej.

W przypadku założenia sklepu opartego na wspomnianych rozwiązaniach warto w regulaminie umownym wskazać, które czynności są podejmowane automatycznie w danym sklepie internetowym. Ponadto należy zastanowić się nad sposobem opisu w regulaminie umownym, w jaki sposób kody zajmują się zamówieniem. Przykładowo jest potrzebna klauzula, że sklep operuje określonym rodzajem kodowania, oraz wskazanie, w jaki sposób kod ingeruje w umowę. Istotne jest nakreślenie, jakim pojęciom w języku potocznym odpowiadają wyrażenia w języku kodu, oraz podanie skutków wydania konkretnych poleceń (np. przelew środków, wydanie polecenia pracownikom lub robotom wykonania określonej pracy). W regulaminie można ująć zasady związane z anonimowością i pewnością, np. poprzez wyłączenie możliwości zakończenia umowy i skonstruowanie regulaminu w taki sposób, który uniemożliwia identyfikację strony umowy.

Pojawiają się także możliwości zastrzeżenia prawa właściwego dla danej umowy. W regulaminie korzystne byłoby uregulowanie rękojmi za wady tokena. Pytanie jednak, czy zakaz wyłączania umową odpowiedzialności za winę umyślną oznacza, że druga strona transakcji musi być na tyle identyfikowalna, aby można było skutecznie odstąpić od umowy i ją pozwać? Czy polskie prawo zakazuje wyłączać regulaminem obowiązki, które redukują „korzyści” inteligentnych umów, np. obowiązki informacyjne lub rękojmię? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca i w związku z tym pojawiają się postulaty zmian w prawie.

Podsumowując – regulamin sklepu internetowego to najlepszy sposób na przekazanie informacji wymaganych prawem, ale też zabezpieczających interes sprzedawcy. Jednocześnie nie można zapomnieć, że regulaminy sklepów internetowych nie zatrzymują się w czasie i również podlegają stałej aktualizacji i automatyzacji. Dlatego tak ważne jest, aby były dostosowane do przedmiotu i rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Brak zindywidualizowanych unormowań uniemożliwia przejrzystą dla stron i kompleksową regulację prowadzonej działalności oraz wpływa na ochronę interesów sprzedającego.©℗