Nasza spółka miała zaległość w podatku od nieruchomości w wysokości 7 tys. zł. Złożyliśmy wniosek do wójta o umorzenie tej kwoty. Jednak postępowanie zostało umorzone, gdyż – jak wyjaśnił organ – w toku egzekucji administracyjnej doszło już do ściągnięcia ww. kwoty z rachunku bankowego naszej spółki. Czy decyzja wójta jest prawidłowa?
Z pytania wynika, że spółka posiadała wymagalne zadłużenie wobec gminy z tytułu podatku od nieruchomości. Skoro podatek przez spółkę nie został zapłacony, to powstała w znaczeniu prawnym tzw. zaległość podatkowa. Zgodnie zaś z art. 51 par. 1 ordynacji podatkowej zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności.
Istota ulg
Co jednak istotne, zaległości podatkowe mogą podlegać różnym formom ulg podatkowych, które również zostały określone w przepisach ordynacji podatkowej. Na szczególną zaś uwagę zasługują tu przepisy zgrupowane w art. 67a oraz art. 67b tej ustawy. W pierwszym z ww. przepisów postanowiono m.in., że organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Natomiast w art. 67b postanowiono m.in., że „organ podatkowy na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą może udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, określonych w art. 67a:
1) które nie stanowią pomocy publicznej;
2) które stanowią pomoc de minimis - w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;
3) które stanowią pomoc publiczną (…)”.
Zatem nie ma wątpliwości co do tego, że istnieją formalno-prawne możliwości stosowania wsparcia np. w postaci umorzenia w całości lub w części zaległości podatkowej.
Problem: bezprzedmiotowość
W sytuacji opisanej przez czytelnika nie będzie to jednak możliwe. Przepisy uniemożliwiają skuteczne ubieganie się o umorzenie zaległości podatkowej w razie jego spłaty, i to nawet przymusowej, np. w drodze zajęcia konta bankowego. W podobnym kierunku podąża również orzecznictwo. I tak np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 14 czerwca 2022 r. (sygn. akt I SA/Gd 297/22) stwierdził, że żądanie umorzenia zaległości podatkowej (odsetek za zwłokę) podatnik może zgłosić wtedy, gdy zaległość ta (odsetki za zwłokę) istnieje. W sprawie tej sąd weryfikował legalność zastosowania przez organ podatkowy art. 208 ustawy – Ordynacja podatkowa, który daje podstawy do umorzenia postępowania z powodu jego bezprzedmiotowości. W analizie prawnej sąd zwrócił uwagę na kilka kwestii. Po pierwsze podał, że umorzenie zaległości podatkowej (odsetek za zwłokę) jest szczególnym rodzajem ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, gdyż prowadzi do definitywnego zdjęcia z podatnika ciężaru określonego świadczenia publicznoprawnego, a w rezultacie do jego wygaśnięcia. Po drugie podkreślił, że w momencie złożenia wniosku o umorzenie zaległości zobowiązanie podatkowe musi się już przekształcić w zaległość podatkową wskutek niezapłacenia podatku w terminie i zarazem w tej dacie nie może jeszcze dojść do wygaśnięcia zobowiązania wskutek zaistnienia któregokolwiek ze zdarzeń określonych w art. 59 par. 1 ordynacji podatkowej (por. wyrok NSA z 7 stycznia 2009 r., sygn. akt II FSK 1413/07). Zatem warunkiem rozpoznania wniosku o umorzenie jest to, że w dacie jego złożenia zobowiązanie podatkowe musi się już przekształcić w zaległość podatkową wskutek niezapłacenia podatku w terminie i zarazem nie może jeszcze dojść do wygaśnięcia zobowiązania, gdyż wówczas postępowanie o przyznanie ulgi jest bezprzedmiotowe i organ powinien odmówić jego wszczęcia na podstawie art. 165a ww. ustawy, a jeśli postępowanie zostało już wszczęte, podlega umorzeniu na zasadzie art. 208 par. 1 tej ustawy. Wreszcie po trzecie WSA podkreślił, że „(…) egzekucja należności podatkowej jest tożsama z zapłatą istniejącego zobowiązania podatkowego. Brak jest bowiem podstaw do różnicowania dobrowolnego wykonania zobowiązania podatkowego w drodze zapłaty i jego wyegzekwowania na drodze administracyjnej. (…) Niewątpliwie zatem pod pojęciem zapłaty mieści się również ściągnięcie zaległości podatkowej w drodze egzekucji administracyjnej”.
Podsumowując: w sytuacji, w jakiej znalazła się spółka, decyzja wójta wydaje się prawidłowa. Niestety nie tylko dobrowolna wpłata czyni postępowanie o umorzenie zaległości bezprzedmiotowym, lecz także taki sam skutek następuje w przypadku, gdy zaległość zostanie ściągnięta w toku egzekucji. ©℗
wAŻNE Umorzenie zaległości podatkowej (odsetek za zwłokę) jest szczególnym rodzajem ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, gdyż prowadzi do definitywnego zdjęcia z podatnika ciężaru określonego świadczenia publicznoprawnego, a w rezultacie do jego wygaśnięcia.
Podstawa prawna
• art. 51 par. 1, art. 67a, art. 67b, art. 208 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540, ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301)
Zapraszamy do zadawania pytań
