Gros obowiązków nałożono na organizacje pośredniczące w kojarzeniu inwestorów, czyli tzw. dostawców, którzy prowadzą platformy crowdfundingowe. Jednak pewne obowiązki muszą spełnić także właściciele projektów (czyli osoby fizyczne lub prawne, które ubiegają się o finansowanie za pośrednictwem platformy).

rozwiń ›
To reguluje polska ustawa / Dziennik Gazeta Prawna - wydanie cyfrowe
dr Wiktor Czeszejko-Sochacki, LL.M., Kancelaria Adwokacka adw. Krzysztof Czeszejko-Sochacki
Crowdfunding, czyli finansowanie społecznościowe, cieszy się coraz większą popularnością w naszym kraju. I to nie tylko wśród prowadzących zbiórki na cele charytatywne czy osób zbierających na realizację rozmaitych prywatnych projektów (np. zrobienie filmu, napisanie książki, relację z podróży do dalekich zakątków), lecz także wśród przedsiębiorców, którzy tą drogą coraz chętniej pozyskują pieniądze na rozwój działalności biznesowej. Z danych Związku Przedsiębiorstw Finansowych wynika, że jest to atrakcyjna forma zdobywania kapitału np. dla firm z branż gamingowej, IT, medycznej, spożywczej czy OZE. Tylko w zeszłym roku skorzystały z tej formy finansowania 82 firmy, które w zamian za przekazane pieniądze oferowały inwestorom objęcie akcji i udziałów w swoich przedsiębiorstwach. To prawie jedna trzecia wszystkich projektów, jakie przeprowadzono w ciągu 10 lat istnienia rynku finansowania społecznościowego w Polsce (łącznie przez ten okres polskie spółki w ramach crowdfundingu udziałowego pozyskały prawie 292 mln zł z emisji udziałów i akcji, przeprowadzono tą drogą 227 emisji, z których największa pozwoliła zdobyć aż 4,5 mln zł).
A to wszystko w sytuacji, gdy do tej pory nie było w Polsce żadnego przepisu, który definiowałby pojęcie crowdfundingu, ani jakiejkolwiek regulacji prawnej odnoszącej się do tego zjawiska. Tę lukę wypełniła właśnie ustawa z 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (Dz.U. poz. 1488). Co do zasady obowiązuje od 29 lipca, część zmian wejdzie w życie od 10 listopada 2023 r. Implementuje ona przepisy unijne (gdyż prawodawca unijny postanowił stworzyć jedno uniwersalne rozwiązanie, które ureguluje to zjawisko oraz działanie platform crowdfundingowych na poziomie całej UE). Jednak znaczenie polskiej ustawy jest duże, gdyż konieczne było dostosowanie unijnych regulacji do polskiego rynku. Polski ustawodawca skorzystał też z możliwości odmiennego uregulowania niektórych kwestii. Polska ustawa zabrania np. kojarzenia za pośrednictwem platform crowdfundingowych inwestorów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością - od 10 listopada 2023 r. Próg emisji bez prospektu będzie wynosić początkowo 2,5 mln euro w okresie 12 miesięcy, natomiast od 10 listopada 2023 r. zostanie podwyższony do 5 mln euro. I taka właśnie będzie mogła być maksymalna kwota pozyskanego kapitału w ramach zbiórek społecznościowych na cele przedsięwzięć gospodarczych. W poradniku przedstawiamy zatem, jakie prawodawcy unijny i polski ustalili zasady gry na tym rynku. Gros obowiązków nałożono na organizacje pośredniczące w kojarzeniu inwestorów, czyli tzw. dostawców, którzy prowadzą platformy crowdfundingowe. Jednak pewne obowiązki muszą spełnić także właściciele projektów (czyli osoby fizyczne lub prawne, które ubiegają się o finansowanie za pośrednictwem platformy) - np. przygotowania nowego rodzaju dokumentu: arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych. Wszystko po to, aby lepszą opieką objąć inwestorów, czyli tych, którzy udzielają pożyczek albo nabywają zbywalne papiery wartościowe lub instrumenty dopuszczone na potrzeby finansowania społecznościowego. ©℗
JP
Ujednolicone zasady działania platform
Nowa ustawa uregulowała w Polsce działalność platform pośredniczących w społecznościowych zbiórkach pieniędzy dla przedsięwzięć gospodarczych. Przepisy są istotne dla szerokiego kręgu podmiotów, które zainteresowane są pozyskiwaniem kapitału tą drogą
Finansowanie społecznościowe (ang. crowdfunding) to ciekawa alternatywa dla tradycyjnych źródeł pozyskiwania kapitału zewnętrznego - zwłaszcza teraz, gdy banki i inwestorzy niechętnie lokują pieniądze w ryzykownych projektach. Crowdfunding polega na zbieraniu pieniędzy na cele o charakterze prywatnym, artystycznym, społecznym czy biznesowym. Finansującymi są członkowie społeczności wirtualnych, którzy w zamian za wsparcie otrzymują od pomysłodawcy unikalne bonusy (tj. gadżety, zniżki, bilety, a nawet udziały w danym przedsięwzięciu), które są niedostępne dla pozostałych osób. Inaczej mówiąc: jest to forma finansowania określonych projektów przez społeczność internetową, polega na pozyskiwaniu środków finansowych na realizację projektu (projektów) od wielu drobnych inwestorów. Wynagrodzenie osób dokonujących wpłat może mieć charakter symboliczny (np. gotowy produkt czy spotkania z twórcami) lub finansowy (np. udziały w zyskach). Zasadniczo wyróżniamy kilka rodzajów crowfundingu (więcej na temat tego nowatorskiego sposobu finansowania i jego rodzajów piszemy na kol. B3).

Nowa ustawa

Do tej pory w polskim porządku prawnym nie było jakiejkolwiek definicji pojęcia crowdfunding ani żadnej regulacji prawnej odnoszącej się do tego zjawiska. Lukę tę wypełnia ustawa z 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (Dz.U. poz. 1488; dalej: ustawa o finansowaniu społecznościowym). Ten nowy akt prawny wszedł w życie 29 lipca 2022 r. (art. 93 ustawy o finansowaniu społecznościowym). W art. 1 ust. 1 określa on szczególne wymogi prowadzenia działalności w zakresie świadczenia usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych, a w ust. 2 wskazuje organizację i tryb wykonywania nadzoru nad dostawcami usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (dalej: dostawca albo dostawcy).

Jednolicie w całej UE

Nowa ustawa jednocześnie implementuje rozporządzenie parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (Dz.Urz. UE z 2020 r. L 347, s. 1; dalej: rozporządzenie ECSP). Rozporządzenie ECSP obowiązuje w UE od 10 listopada 2021 r. (art. 51 rozporządzenia ECSP), dopiero jednak wejście w życie ustawy o finansowaniu społecznościowym zapewniło jego stosowanie w Polsce.
Co istotne, jak wynika z powyższego, ustawę o finansowaniu społecznościowym stosuje się wyłącznie do usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych, czyli do crowdfundingu inwestycyjnego i dłużnego (tym samym nie stosuje się jej do usług świadczonych na rzecz właścicieli projektów będących konsumentami). W uzasadnieniu do projektu ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (druk sejmowy 2269), wskazano, że przepisy rozporządzenia ECSP wprowadziły w Unii Europejskiej jednolite zasady dotyczące dostawców finansowania społecznościowego (ang. European Crowdfunding Service Provider, ECSP), tzw. crowdfundingu. Jak wyjaśniono, „ustawodawca unijny postanowił stworzyć jedno uniwersalne rozwiązanie, które ureguluje crowdfunding oraz działanie Platform na poziomie całej UE, niektóre kwestie pozostawiając jednak w gestii regulacji poszczególnych państw”.
Wskazano przy tym, że „finansowanie społecznościowe jest rozwiązaniem z dziedziny technologii finansowej, które zapewnia małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP), w szczególności przedsiębiorstwom typu start-up, alternatywny dostęp do finansowania. Jest ono realizowane za pośrednictwem platformy crowdfundingowej, tj. rozwiązania cyfrowego udostępnianego w internecie otwartemu gronu odbiorców przez dostawcę usług finansowania społecznościowego, służącego do prowadzenia zbiórek crowdfundingowych”.
Dodajmy, że ustawa o finansowaniu społecznościowym nie tylko zapewnia stosowanie wspomnianego wyżej rozporządzenia ECSP, lecz także uwzględnia zmiany w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1129 z 14 czerwca 2017 r. w sprawie prospektu, który ma być publikowany w związku z ofertą publiczną papierów wartościowych lub dopuszczeniem ich do obrotu na rynku regulowanym oraz uchylenia dyrektywy 2003/71/WE (Dz.Urz. UE z 2017 r. L 168, s. 12) i zmianę dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE (Dz.Urz. UE z 2020 r. L 347, s. 1), a ponadto implementuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1504 z 7 października 2020 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych (Dz.Urz. UE z 2020 r. L 347, s. 50).
Ustawa o finansowaniu społecznościowym dokonała również nowelizacji ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1500) przez wyłączenie stosowania przepisów tej ustawy do dostawców.

Trzy grupy graczy

Rozporządzenie ECSP w zakresie świadczenia usług wiąże ze sobą trzy rodzaje podmiotów:
▶ właścicieli projektów - zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 pkt h rozporządzenia ECSP określenie to oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która ubiega się o finansowanie za pośrednictwem platformy,
▶ inwestorów - w myśl definicji zawartej w art. 2 ust. 1 pkt i rozporządzenia ECSP określenie to oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która za pośrednictwem platformy udziela pożyczek lub nabywa zbywalne papiery wartościowe lub instrumenty dopuszczone na potrzeby finansowania społecznościowego,
▶ organizacje pośredniczące (dostawców).

Definicja dostawcy

Ustawa o finansowaniu społecznościowym przyznaje dostawcom usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych swobodę świadczenia usług w całej UE, nakładając jednocześnie na nich konieczność spełniania określonych obowiązków organizacyjnych.
Kim w zasadzie jest dostawca? Z art. 2 pkt 3 ustawy o finansowaniu społecznościowym, który odsyła do art. 2 ust. 1 pkt e rozporządzenia ECSP, wynika, że „dostawca” oznacza osobę prawną świadczącą usługi finansowania społecznościowego. Z kolei definicja tych ostatnich mówi, że jest to, zgodnie z art. 2 pkt. 16 ustawy o finansowaniu społecznościowym w związku z art. 2 ust. 1 pkt a rozporządzenia ECSP, kojarzenie inwestorów zainteresowanych finansowaniem przedsięwzięć gospodarczych z właścicielami projektów z wykorzystaniem platformy, obejmujące ułatwianie udzielania pożyczek lub subemisję bez gwarancji przejęcia emisji (o której mowa w sekcji A pkt 7 załącznika I do dyrektywy 2014/65/UE), w odniesieniu do zbywalnych papierów wartościowych i instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego, wystawionych przez właścicieli projektów lub spółkę celową, oraz przyjmowanie i przekazywanie zleceń klientów, o którym mowa w pkt 1 tej sekcji, w odniesieniu do tych zbywalnych papierów wartościowych i instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego.
Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia ECSP wskazuje, że usługi finansowania społecznościowego (dalej: usługi) mogą być świadczone wyłącznie przez dostawców mających siedzibę w UE i którzy uzyskali zezwolenie na prowadzenie działalności na podstawie zezwoleń (zgodnie z art. 12 i nast. rozporządzenia ECSP).

Okres przejściowy

Zgodnie z motywem 76 preambuły rozporządzenia ECSP: „Mając na uwadze pewność prawa oraz z myślą o zastąpieniu przepisów krajowych przepisami określonymi w niniejszym rozporządzeniu w zakresie, w jakim dotyczy to rodzajów usług finansowania społecznościowego, które są obecnie objęte zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, należy wprowadzić przepisy przejściowe umożliwiające osobom świadczącym takie usługi finansowania społecznościowego zgodnie z prawem krajowym poprzedzającym niniejsze rozporządzenie, dostosowanie ich działalności gospodarczej do niniejszego rozporządzenia oraz zapewnienie im wystarczająco dużo czasu na złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na jego podstawie. W związku z tym osoby takie powinny mieć możliwość dalszego świadczenia usług finansowania społecznościowego, które są objęte zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, zgodnie z mającym zastosowanie prawem krajowym do dnia 10 listopada 2022 r.”. Jak wskazano dalej: „W tym okresie przejściowym państwa członkowskie mogą wprowadzić specjalne procedury dla osób prawnych posiadających zezwolenie na podstawie prawa krajowego na świadczenie usług finansowania społecznościowego, które są objęte zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, umożliwiające przekształcenie ich krajowych zezwoleń w zezwolenia na podstawie niniejszego rozporządzenia, pod warunkiem że dostawcy usług finansowania społecznościowego spełniają wymogi określone w niniejszym rozporządzeniu”.
Istnieje zatem możliwość kontynuowania działalności platform na podstawie przepisów rozporządzenia ECSP regulującego okres przejściowy dla dotychczasowych dostawców świadczących usługi finansowania społecznościowego, zgodnie z prawem krajowym. Na podstawie art. 48 ust. 1 rozporządzenia ECSP dostawcy mogą je świadczyć do 10 listopada 2022 r. albo do czasu uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, w zależności od tego, co nastąpi wcześniej.
• Jaki jest limit kampanii crowdfundingowych zgodnie z przepisami rozporządzenia ECSP?
Zmiany wprowadzone w rozporządzeniu ECSP zwiększyły limit kampanii crowdfundingowych z 1 do 5 mln euro. Jednak polska ustawa o finansowaniu społecznościowym zawiera propozycję dwuletniego okresu dojścia do tego maksymalnego progu. Na początku progiem kwotowym wpływów z tytułu emisji papierów wartościowych, który zwalnia z obowiązku sporządzenia prospektu emisyjnego, ma być kwota 2,5 mln euro.
Natomiast od 10 listopada 2023 r. powyższy próg kwotowy wpływów z tytułu emisji papierów wartościowych, który zwalnia z obowiązku sporządzenia prospektu emisyjnego, ulegnie podwyższeniu z 2,5 mln do 5 mln euro. Jednocześnie od tego dnia oferty publiczne, z których zakładane wpływy wyniosą między 2,5 mln a 5 mln euro, zostaną objęte obowiązkiem sporządzenia memorandum informacyjnego (lub odpowiednio arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych - w przypadku ofert prowadzonych za pośrednictwem firmy inwestycyjnej).
Dodajmy, że zgodnie z rozporządzeniem ECSP właściciele projektów finansowanych na platformach będą mogli pozyskać środki do 5 mln euro bez konieczności sporządzania prospektu. Jednak przez okres dwóch lat od dnia rozpoczęcia stosowania rozporządzenia (tj. do 9 listopada 2023 r.) w państwach, w których próg kwotowy wpływów z tytułu emisji papierów wartościowych, powyżej którego należy sporządzić prospekt, wynosi mniej niż 5 mln euro, dopuszcza się prowadzenie ofert finansowania społecznościowego bez konieczności sporządzenia prospektu jedynie do wartości nieprzekraczającej progu przewidzianego w prawie krajowym.
• Czy ustawa dotyczy platform, na których prowadzony jest obrót kryptowalutami?
Nie. Jak już wcześniej wspomniano, ustawa o finansowaniu społecznościowym dotyczy platform crowdfundingowych działających w tzw. modelu inwestycyjnym (udziałowym; o ile dotyczy zbywalnych papierów wartościowych), tj. tych rodzajów finansowania społecznościowego, które mogą służyć przedsiębiorstwom jako alternatywne źródło pozyskania kapitału inwestycyjnego. Z rozporządzenia ECSP zostały więc wyjęte platformy działające w obszarze kryptoaktywów, które zgodnie z definicją zawartą w art. 4 ust. 1 pkt 15 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającej dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz.Urz. UE z 2014 r. L 173, s. 349; dalej: dyrektywa MiFID II) kwalifikują się jako instrumenty finansowe, w których inwestor w zamian za wpłatę obejmuje papiery wartościowe (najczęściej akcje) wyemitowane przez właściciela projektu, oraz pożyczkowym ułatwiających udzielanie pożyczek społecznościowych.
• Czy zgodnie z przepisami ustawy o finansowaniu społecznościowym (i rozporządzenia ECSP) w ramach crowdfundingu inwestycyjnego możliwe będzie oferowanie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością?
Nie, wyłączona zostanie możliwość przeprowadzenia crowdfundingu poprzez objęcie czy nabycie udziałów w spółce z o.o.
Do tej pory nie było prawnych ograniczeń do oferowania na platformach również udziałów sp. z o.o., jednak ustawa o finansowaniu społecznościowym przewiduje znaczne ograniczenie w tym zakresie. Zgodnie ze znowelizowanym art. 1821 k.s.h. i art. 2571 k.s.h. nie będzie możliwości kierowania oferty objęcia udziałów do nieoznaczonego adresata. Tym samym pośrednio zakazane będzie oferowanie udziałów w tych spółkach za pośrednictwem platform (reklama).
Jednocześnie przewidziany został dwuletni okres przejściowy, zgodnie z którym dotychczasowi dostawcy prowadzący taką działalność będą mogli ją kontynuować na dotychczasowych zasadach. W efekcie takiego brzmienia przepisów zakazane będzie oferowanie udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością prawa polskiego nie tylko za pośrednictwem platform, ale w ogóle szersze oferowanie ich na rynku.
Zakaz ten wejdzie w życie 10 listopada 2023 r. i będzie zagrożony karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do sześciu miesięcy.
Być może powyższe ograniczenie stanowić będzie szansę dla prostej spółki akcyjnej, rozwiązania pośredniego, cechującego się mniejszym stopniem formalizmu od spółki akcyjnej, z jednoczesną łatwością w rozporządzaniu akcjami.
• Czy prowadzenie platform w zakresie zbiórek na rzecz osób prywatnych (konsumentów) będzie objęte regulacjami ustawy o finansowaniu społecznościowym (i rozporządzenia ECSP)?
Nie, gdyż rozporządzenie ECSP stosuje się wyłącznie do usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (nie stosuje się go do usług świadczonych na rzecz właścicieli projektów będących konsumentami).
• Jakie są dopuszczalne formy prawne prowadzenia działalności jako dostawca?
Zgodnie z rozporządzeniem ECSP zezwolenie na prowadzenie działalności crowdfundingowej może być udzielone wyłącznie na rzecz osoby prawnej świadczącej usługi finansowania społecznego na terenie UE. Są to wszystkie spółki kapitałowe obecne w Polsce (spółka z o.o., spółka akcyjna oraz prosta spółka akcyjna).
Ochrona inwestorów
Rozporządzenie ECSP przewidziało wiele przepisów mających na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu ochrony inwestorów przez nałożenie adekwatnych wymogów na dostawców
Do obowiązków dostawców należą w szczególności:
  • podział inwestorów na dwie kategorie: doświadczonych (art. 2 ust. 1 pkt j rozporządzenia ECSP) i niedoświadczonych (art. 2 ust. 1 pkt k rozporządzenia ECSP),
  • przestrzeganie wymogów dotyczących ładu korporacyjnego dla dostawców (art. 5 rozporządzenia ECSP),
  • posiadanie rzeczywistej i stałej siedziby na terenie UE oraz zasobów niezbędnych w swojej działalności (motyw 31 rozporządzenia ECSP),
  • przestrzeganie tajemnicy zawodowej (art. 35 rozporządzenia ECSP),
  • obowiązek wdrożenia polityk zapobiegającym konfliktom interesów (art. 8 rozporządzenia ECSP),
  • posiadanie specjalnych procedur rozpatrywania skarg (art. 7 rozporządzenia ECSP) czy procedury doboru i weryfikacji podmiotów wykonujących zadania w ramach outsourcingu (art. 9 rozporządzenia ECSP),
  • obowiązek gwarancji uzyskania odpowiedniego poziomu informacji, np. karty kluczowych informacji inwestycyjnych (art. 23 rozporządzenia ECSP) czy uzyskania informacji o ryzyku inwestycyjnym zależnie od rodzaju klienta (art. 19 rozporządzenia ECSP),
  • zapewnienie dostępu do dokumentacji (art. 26 rozporządzenia ESCP),
  • opracowanie i przestrzeganie przez dostawców wewnętrznych procedur i polityk służących ich skutecznemu i ostrożnemu zarządzaniu (motyw 31 i art. 4 rozporządzenia ECSP) oraz wymogów ostrożnościowych (art. 11 rozporządzenia ECSP) - wyjaśnijmy przy tym, że art. 11 ust. 1 rozporządzenia ECSP stanowi, iż „dostawcy usług finansowania społecznościowego muszą w każdym momencie dysponować ostrożnościowymi środkami ochrony w kwocie równej co najmniej wyższej z poniższych kwot:
a) 25 000 EUR; oraz
b) kwocie jednej czwartej stałych kosztów pośrednich w poprzednim roku, podlegającej corocznemu przeglądowi, która obejmuje koszt obsługi pożyczek przez trzy miesiące w przypadku gdy dostawca usług finansowania społecznościowego ułatwia również udzielanie pożyczek”.
Rozporządzenie ECSP nakłada również inne, dodatkowe obowiązki na dostawców. Podmioty te nie będą podlegać przepisom dyrektywy MiFID II, jednak będą zobowiązane uzyskać odpowiednie zezwolenie od KNF na prowadzenie działalności jako dostawca. Dostawcy będą też mogli prowadzić rynek wtórny dla papierów wartościowych i pożyczek oferowanych pierwotnie na prowadzonej platformie (co zapewni dodatkowy rynek zbytu dla inwestorów).
• Na czym polega zapewnienie przez dostawców mechanizmów ochrony inwestorów korzystających z ich platform, w szczególności inwestorów określanych jako niedoświadczeni?
Poza ogólnymi obowiązkami informacyjnymi, które wymagają zapewnienia przejrzystości i rzetelności informacji kierowanych do klientów, dostawcy zostali zobowiązani m.in. do przeprowadzania wstępnych testów wiedzy oraz symulacji zdolności ponoszenia strat przez inwestorów niedoświadczonych, którzy zamierzają korzystać z ich platform, czego celem ma być możliwość weryfikacji przez nich, czy i które usługi są odpowiednie dla potencjalnych inwestorów.
Dostawcy nie mogą wprawdzie uniemożliwiać inwestorom niedoświadczonym korzystania z usług finansowania społecznościowego, ale w przypadku uznania, że nie mają oni wystarczającej wiedzy, umiejętności lub doświadczenia, powinni ich poinformować o ryzyku związanym z korzystaniem z usług dostępnych na platformach.
• Czym jest mechanizm rozpoznawania kategorii potencjalnego inwestora na podstawie art. 21 rozporządzenia ECSP?
Najdonioślejszą innowacją jest stworzenie mechanizmu rozpoznawania kategorii potencjalnego inwestora. Konsumenci będą się dzielić na doświadczonych i niedoświadczonych. Tych drugi mają dotyczyć szczególne normy w zakresie informowania o ryzykach, wskazywania niepewności zwrotu kapitału i istotnych elementach projektu, a ponadto zyskają specjalne uprawnienie pozwalające na odstąpienie od złożonej oferty bez konieczności podawania powodów oraz bez konsekwencji finansowych. Klasyfikacja ze względu na doświadczenie inwestora będzie opierała się na teście dotyczącym znajomości i orientowania się klienta w poszczególnych zagadnieniach związanych z inwestycją społecznościową. Jest to niepowtarzalna i dość niezwykła regulacja, różnicująca podmioty z uwagi na ich poziom wiedzy, który nie jest uzależniony tutaj od osobowości prawnej czy powiązania podmiotu z daną działalnością gospodarczą, a ze względu na rodzaj wykształcenia posiadanie specjalistycznej wiedzy czy wielorazowe wcześniejsze inwestowanie poprzez crowdfunding.
• Czym jest okres namysłu dla inwestorów niedoświadczonych uregulowany w art. 22 rozporządzenia ECSP?
Rozporządzenie ECSP przewiduje „okres namysłu przed zawarciem umowy”, umożliwiający potencjalnemu inwestorowi niedoświadczonemu wycofanie się ze złożonej oferty finansowania w okresie czterech dni od złożenia tej oferty. Potencjalny inwestor nie powinien ponosić żadnej kary za wycofanie oferty, uznawana jest ona za niebyłą. Wycofanie oferty powinno być możliwe w co najmniej taki sam sposób jak jej złożenie.

Nadzór KNF

Jak już wspomniano - rozporządzenie ECSP zobowiązuje państwa członkowskie UE do wprowadzenia w prawie krajowym rozwiązań zapewniających skuteczne stosowanie jego przepisów. Realizując te wytyczne, ustawa o finansowaniu społecznościowym:
  • wskazuje KNF jako organ właściwy do nadzoru nad dostawcami, a także przyznaje jej odpowiednie uprawnienia nadzorcze (m.in. do zawieszania konkretnych ofert finansowania społecznościowego lub zawieszania prowadzenia działalności przez dostawców oraz do współdziałania z organami wymiaru sprawiedliwości i organami nadzoru z innych państw członkowskich UE),
  • wprowadza odpowiednie sankcje administracyjne i karne za nieprzestrzeganie przepisów rozporządzenia ECSP (i ustawy o finansowaniu społecznościowym),
  • wprowadza odpowiedzialność cywilnoprawną i karną za poprawność i prawdziwość informacji podawanych w dokumentach informacyjnych sporządzanych w związku z ofertą,
  • wprowadza przepisy dotyczące tajemnicy zawodowej i zasad przechowywania dokumentacji związanej ze świadczeniem usług.
Platformy finansowania społecznościowego
Zwykle platformy crowdfundingowe (albo finansowania społecznościowego, dalej: platformy) działają według zasady „wszystko albo nic” (WAN). Projekt kończy się sukcesem, jeżeli w określonym czasie zostanie co najmniej osiągnięty cel finansowy określony przez autora. Może on zostać przekroczony, ale gdy nie uda się zebrać założonej kwoty, to pieniądze są zwracane wspierającym.
Niektóre platformy funkcjonują na zasadzie „bierz, co masz” (BCM, z ang. take-it-all), która zakłada, że mimo iż jest określony okres prezentacji projektu i cel finansowy, to w momencie jego zakończenia autor otrzymuje pozyskane środki niezależnie od ich wielkości, albo działają w modelu subskrypcyjnym/patronackim (opierającym się na deklaracji przez wspierających powtarzalnych płatności tej samej wysokości w kolejnych miesiącach).
Dobrze dobrana platforma może przyczynić się do lepszej promocji zbiórki i zwiększyć szanse na sukces przedsięwzięcia. Szczególną uwagę przy jej wyborze trzeba zwrócić na: opłaty (wielkość prowizji, koszt usług dodatkowych), rozwiązania prawne (obowiązki podatkowe, dopuszczalne projekty itp.), dostępność wtyczek społecznościowych, które mogą istotnie wpłynąć na promocję zbiórki, oraz na ofertę dodatkową (wsparcie merytoryczne lub prawne). ©℗
Zezwolenie na świadczenie usług
Najistotniejszą zmianą wprowadzaną przez rozporządzenie ECSP jest reglamentacja działalności dostawców i nadzór na nimi KNF
Jak już wspomniano, nowa regulacja przewiduje nadzór właściwych organów krajowych nad częścią rynku crowdfundingu i wprowadza jednolite zasady udzielania zezwoleń - zarówno w modelu inwestycyjnym, jak i pożyczkowym. Organem realizującym funkcje nadzorcze w Polsce od dnia wejścia w życie ustawy o finansowaniu społecznościowym jest, jak wspomniano już wyżej, KNF.
Możliwość ubiegania się o zezwolenie na działalność w roli dostawcy przysługuje osobom prawnym posiadającym rzeczywistą i stałą siedzibę w UE oraz dysponującym określonymi zasobami technicznymi, organizacyjnymi i finansowymi. Obowiązku uzyskania zezwolenia nie wyłącza posiadanie zezwolenia na świadczenie usług maklerskich, co zostało potwierdzone przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: UKNF) w stanowisku z 9 kwietnia 2020 r.
• Czy prowadzenie platformy w zakresie crowdfundingu opartego na systemie nagród wymaga posiadania licencji KNF?
Nie, licencja crowdfundingowa będzie wymagana wyłącznie w zakresie crowdfundingu pożyczkowego lub inwestycyjnego.
• Jaka jest minimalna wysokość kapitału regulacyjnego wymaganego dla działalności dostawcy?
Rozporządzenie ECSP nie przewiduje bezwzględnego wymogu odnoszącego się do minimalnego kapitału zakładowego dostawcy. Istnieje wymóg dysponowania w każdym czasie ostrożnościowymi środkami ochrony w kwocie co do zasady nie niższej niż 25 tys. euro. Wymóg ten może być spełniony zarówno poprzez posiadanie odpowiednio wysokiego kapitału własnego, jak i posiadanie odpowiedniej polisy ubezpieczeniowej lub porównywalnej gwarancji.
• Na jakich zasadach należy rozliczyć podatek przy crowdfundingu donacyjnym, przedsprzedażowym i sprzedażowym?
Podatkowe rozliczenie zbiórek zależy od tego, czy jest to reward crowdfunding (finansowanie z nagrodą), czy no-reward crowdfunding (finansowanie bez nagrody). W tym drugim przypadku, jeżeli crowdfunding nie ma cech działalności gospodarczej, to otrzymane wpłaty są darowizną rozliczaną zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn. Crowdfunding może też być działalnością gospodarczą - jeżeli patroni otrzymują coś w zamian, to są kontrahentami i wpływy z serwisów crowdfundingowych powinny być u beneficjentów rozliczane jak sprzedaż.

Co we wniosku

Artykuł 12 rozporządzenia ECSP zawiera obszerną listę dokumentów i zasad postępowania, które dostawca powinien uwzględnić we wniosku, w szczególności dotyczących programu działania wraz z opisem platformy, zasad zarządzania, w tym procedur zarządzania ryzykiem, stosowanych środków ochrony danych, ryzyk operacyjnych, planu ciągłości działania, zasad dotyczących outsourcingu, zasad zapobiegania konfliktom interesów.
Na podstawie art. 12 ust. 2 rozporządzenia ESCP wniosek o uzyskanie zezwolenia musi zawierać wszystkie następujące informacje:
  • nazwę potencjalnego dostawcy (w tym firmę i każdą inną nazwę handlową, która będzie stosowana), adres strony internetowej prowadzonej przez tego dostawcę oraz adres jego siedziby,
  • formę prawną potencjalnego dostawcy,
  • umowę lub statut spółki potencjalnego dostawcy,
  • program działania - określający rodzaje usług, które potencjalny dostawca zamierza świadczyć, oraz platformę, którą zamierza obsługiwać, w tym miejsce i sposób udostępniania ofert,
  • opis zasad zarządzania i mechanizmów kontroli wewnętrznej potencjalnego dostawcy w celu zapewnienia zgodności z rozporządzeniem ECSP, w tym procedur zarządzania ryzykiem i procedur księgowych,
  • opis systemów, zasobów i procedur potencjalnego dostawcy na potrzeby kontroli i ochrony systemów przetwarzania danych,
  • opis ryzyk operacyjnych potencjalnego dostawcy,
  • opis ostrożnościowych środków ochrony potencjalnego dostawcy zgodnie z art. 11 rozporządzenia ECSP (chodzi tu m.in. o tajemnicę zawodową),
  • dowód na to, że potencjalny dostawca stosuje ostrożnościowe środki ochrony zgodnie z art. 11 rozporządzenia ECSP,
  • opis planu ciągłości działania potencjalnego dostawcy - w którym to planie, z uwzględnieniem charakteru, skali i stopnia złożoności usług, które potencjalny dostawca zamierza świadczyć, ustanawia się środki i procedury zapewniające, w przypadku upadłości potencjalnego dostawcy, ciągłość świadczenia usług krytycznych związanych z istniejącymi inwestycjami oraz należyte zarządzanie umowami między potencjalnym dostawcą a jego klientami,
  • dane identyfikacyjne osób fizycznych odpowiedzialnych za zarządzanie potencjalnym dostawcą,
  • opis zasad wewnętrznych stosowanych przez potencjalnego dostawcę usług finansowania społecznościowego w celu uniemożliwienia osobom, o których mowa w art. 8 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia ECSP, uczestniczenia ‒ w charakterze właścicieli projektów ‒ w oferowanych usługach finansowania społecznościowego (wskazany tu przepis zastrzega, że dostawcy nie mogą dopuszczać jako właścicieli projektów oferowanych na ich platformie którejkolwiek z poniższych osób: swoich akcjonariuszy lub udziałowców posiadających co najmniej 20 proc. kapitału zakładowego lub praw głosu, swojej kadry kierowniczej lub pracowników oraz jakiejkolwiek osoby fizycznej lub prawnej powiązanej z tymi akcjonariuszami lub udziałowcami, kadrą kierowniczą lub pracownikami stosunkiem kontroli zdefiniowanym w art. 4 ust. 1 pkt 35 lit. b dyrektywy 2014/65/UE, czyli „kontrolą”, która oznacza związek zachodzący między przedsiębiorstwem dominującym a przedsiębiorstwem zależnym we wszystkich przypadkach, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 2 dyrektywy 2013/34/UE lub też podobny związek między jakąkolwiek osobą fizyczną lub prawną i przedsiębiorstwem; wszelkie przedsiębiorstwa zależne danego przedsiębiorstwa zależnego są również uważane za przedsiębiorstwa zależne wobec przedsiębiorstwa dominującego najwyższego szczebla),
  • opis zasad dotyczących outsourcingu przyjętych przez potencjalnego dostawcę,
  • opis procedur rozpatrywania skarg klientów stosowanych przez potencjalnego dostawcę,
  • potwierdzenie tego, czy potencjalny dostawca zamierza świadczyć usługi płatnicze samodzielnie lub za pośrednictwem osoby trzeciej, na podstawie dyrektywy (UE) 2015/23661 (czyli dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającej dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylającej dyrektywę 2007/64/WE; Dz.Urz UE z 2015 r. L 337, s. 35) czy zgodnie z art. 10 ust. 5 rozporządzenia ECSP,
  • opis stosowanych procedur służących weryfikacji kompletności, prawidłowości i jasności informacji zawartych w arkuszu kluczowych informacji inwestycyjnych,
  • opis stosowanych procedur w odniesieniu do limitów inwestycyjnych dla inwestorów niedoświadczonych, o których mowa w art. 21 ust. 7 rozporządzenia ECSP (zgodnie z tym przepisem dostawcy zapewniają, aby wszystkie komunikaty marketingowe dotyczące ich usług, w tym zlecane osobom trzecim na zasadzie outsourcingu, można było jako takie jednoznacznie zidentyfikować).
Dodajmy, że art. 12 ust. 3 rozporządzenia ECSP nakazuje ponadto przedstawienie dowodów:
1) potwierdzających niekaralność za naruszenia krajowych przepisów prawa handlowego, prawa dotyczącego niewypłacalności, prawa dotyczącego usług finansowych, prawa dotyczącego przeciwdziałania praniu pieniędzy, prawa dotyczącego zwalczania nadużyć finansowych lub wymogów z zakresu odpowiedzialności zawodowej w odniesieniu do:
‒ wszystkich osób fizycznych zaangażowanych w zarządzanie potencjalnym dostawcą oraz
‒ akcjonariuszy lub udziałowców posiadających co najmniej 20 proc. kapitału zakładowego lub praw głosu;
2) potwierdzających, że osoby fizyczne zaangażowane w zarządzanie potencjalnym dostawcą wspólnie mają wystarczającą wiedzę, umiejętności i doświadczenie, aby zarządzać potencjalnym dostawcą usług finansowania społecznościowego, oraz że te osoby fizyczne są zobowiązane poświęcać wystarczająco dużo czasu na wykonywanie swoich obowiązków.

Procedura rozpatrywania

Zgodnie z art. 12 ust. 4 rozporządzenia ECSP w terminie 25 dni roboczych od otrzymania wniosku o wydanie zezwolenia KNF ocenia kompletność złożonego wniosku, sprawdzając przy tym, czy przedłożono informacje wskazane w art. 12 ust. 2 rozporządzenia UCSP. W przypadku gdy wniosek nie jest kompletny, KNF określa termin przekazania przez potencjalnego dostawcę brakujących informacji. Z kolei art. 12 ust. 5 rozporządzenia ECSP wskazuje, że w przypadku gdy wniosek będący po terminie jest wciąż niekompletny, KNF może odmówić jego rozpatrzenia oraz, w przypadku takiej odmowy, zwraca przedłożone dokumenty potencjalnemu dostawcy. Z kolei w przypadku gdy wniosek jest kompletny, KNF natychmiast powiadamia o tym potencjalnego dostawcę (tak wynika z art. 12 ust. 6 rozporządzenia ECSP).
Przed podjęciem decyzji o udzieleniu zezwolenia lub o odmowie udzielenia zezwolenia w niektórych sytuacjach KNF musi skonsultować się z właściwym organem innego państwa członkowskiego. Zgodnie z art. 12 ust. 7 rozporządzenia ECSP robi to w przypadkach, gdy potencjalny dostawca:
  • jest jednostką zależną dostawcy posiadającego zezwolenie,
  • jest jednostką zależną jednostki dominującej dostawcy posiadającego zezwolenie udzielone w tym innym państwie członkowskim, albo
  • jest kontrolowany przez te same osoby fizyczne lub prawne, które kontrolują dostawcę posiadającego zezwolenie udzielone w tym innym państwie członkowskim.
W terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania kompletnego wniosku, jak stanowi art. 12 ust. 8 rozporządzenia ECSP, KNF ocenia, czy potencjalny dostawca spełnia wymogi określone w rozporządzeniu ECSP, oraz wydaje w pełni uzasadnioną decyzję o udzieleniu zezwolenia lub o odmowie udzielenia zezwolenia na prowadzenie działalności jako dostawca. W ocenie tej bierze się pod uwagę charakter, skalę i stopień złożoności usług, jakie zamierza świadczyć dany potencjalny dostawca. Jak wskazuje dalej omawiany przepis, KNF może odmówić udzielenia zezwolenia, jeżeli istnieją obiektywne i możliwe do wykazania powody, aby przypuszczać, że organ zarządzający potencjalnego dostawcy mógłby stwarzać zagrożenie dla skutecznego, prawidłowego i ostrożnego zarządzania tym podmiotem, dla ciągłości jego działania i dla odpowiedniego uwzględnienia interesów jego klientów oraz integralności rynku.
• Jak długo może trwać postępowanie o wydanie zezwolenia crowdfundingowego?
Rozporządzenie ECSP przewiduje, że decyzja o udzieleniu zezwolenia lub o jego odmowie na prowadzenie działalności finansowania społecznego powinna zostać wydana w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania kompletnego wniosku. W praktyce można założyć, że rzeczywisty termin wydania decyzji będzie dłuższy, gdyż regułą w postępowaniach licencyjnych przed KNF jest kierowanie do wnioskodawcy dodatkowych wezwań do uzupełnienia wniosku w związku z kwestiami zarówno formalnymi, jak i merytorycznymi.
• Czy na podstawie zezwolenia można prowadzić działalność za granicą?
Tak, podmiot posiadający zezwolenie wydane przez KNF na świadczenie usług finansowania społecznego będzie mógł świadczyć taką działalność w innych państwach członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego na zasadzie tzw. jednolitej licencji. W tym celu dostawca powinien przedłożyć do KNF wykaz państw członkowskich, w których zamierza świadczyć swoje usługi, wraz z danymi identyfikacyjnymi osób odpowiedzialnych za świadczenie przedmiotowych usług w tych wybranych państwach wraz z datą ich rozpoczęcia.

Poinformowanie ESMA i wpis do rejestru

KNF informuje Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) o wszystkich udzielonych zezwoleniach (do czego zobowiązuje art. 12 ust. 9 rozporządzenia ECSP). Z kolei ESMA umieszcza informacje dotyczące pozytywnie rozpatrzonych wniosków w rejestrze dostawców posiadających zezwolenie zgodnie z art. 14 rozporządzenia ECSP. KNF powiadamia potencjalnego dostawcę o swojej decyzji w ciągu trzech dni roboczych od dnia podjęcia tej decyzji (art. 12 ust. 10 rozporządzenia ECSP).
Na podstawie art. 12 ust. 12 rozporządzenia ECSP państwa członkowskie UE nie mogą nakładać na dostawców, którzy świadczą usługi na zasadzie transgranicznej, wymogu fizycznej obecności na terytorium państwa członkowskiego innego niż państwo, w którym ci dostawcy uzyskali zezwolenie, a dostawcy usług posiadający zezwolenie mogą również angażować się w działalność inną niż działalność objęta zezwoleniem zgodnie z odpowiednimi mającymi zastosowanie przepisami prawa UE lub prawa krajowego (art. 12 ust. 13 rozporządzenia ECSP).
Artykuł 12 ust. 13 rozporządzenia ECSP stanowi, że gdy podmiot, który uzyskał zezwolenie na podstawie dyrektyw 2009/110/WE, 2013/36/UE, 2014/65/UE lub (UE) 2015/2366, lub prawa krajowego mającego zastosowanie do usług przed wejściem w życie rozporządzenia ECSP, składa wniosek o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności jako dostawca na podstawie rozporządzenia ECSP, KNF nie może wymagać od tego podmiotu dostarczenia informacji ani dokumentów, które podmiot ten już dostarczył, kiedy ubiegał się o zezwolenie na podstawie tych dyrektyw lub prawa krajowego, pod warunkiem że takie informacje lub dokumenty są nadal aktualne i są dostępne dla KNF.
Zgodnie natomiast z art. 13 ust. 2 rozporządzenia ECSP dostawca ubiegający się o zezwolenie na rozszerzenie zakresu swojej działalności o dodatkowe usługi, których nie przewidziano w momencie udzielania zezwolenia, przedkłada wniosek o rozszerzenie zakresu swojego zezwolenia KNF, uzupełniając i aktualizując informacje, o których mowa w art. 12 ust. 2. Wniosek o rozszerzenie zakresu zezwolenia jest rozpatrywany zgodnie z art. 12 ust. 4-11 rozporządzenia ECSP.
Artykuł 15 ust. 1 rozporządzenia ECSP stanowi, że dostawcy świadczą swoje usługi pod nadzorem właściwych organów, które udzieliły zezwolenia (KNF). KNF zgodnie z art. 15 ust. 2 rozporządzenia ECSP ocenia, czy dostawcy przestrzegają obowiązków przewidzianych w tym rozporządzeniu. KNF określa częstotliwość i szczegółowość tej oceny, biorąc pod uwagę charakter, skalę i stopień złożoności działalności dostawcy. Do celów tej oceny odpowiedni właściwy organ może poddać danego dostawcę kontroli na miejscu. Dostawcy bez zbędnej zwłoki powiadamiają odpowiedni właściwy organ o wszelkich istotnych zmianach warunków uzyskania zezwolenia i na żądanie przekazują informacje potrzebne do oceny przestrzegania przez nich rozporządzenia (art. 15 ust. 3 rozporządzenia ECSP).
• Czym są jednolite zasady licencjonowania działalności?
Zgodnie z rozporządzeniem ECSP dostawcą może być wyłącznie osoba prawna mająca siedzibę na terytorium UE, która uzyskała zezwolenie na prowadzenie takiej działalności przez właściwy organ nadzoru w państwie, w którym ma swoją siedzibę (w Polsce KNF). Przepisy wprowadzają jednolite zasady zarówno w zakresie udzielania zezwolenia, jak i faktycznego prowadzenia działalności, by uniknąć różnic pomiędzy konkretnymi jurysdykcjami i przeciwdziałać arbitrażowi regulacyjnemu.
Wszystkie podmioty, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze dostawców usług finansowania społecznościowego, będą wpisane do publicznego rejestru prowadzonego przez ESMA.
Obowiązki wobec Komisji
Polska ustawa nakłada na dostawców wiele obowiązków, w tym m.in. wobec instytucji nadzoru rynku, której należy przekazywać informacje i roczne sprawozdania
Obowiązki dostawców wobec KNF kształtują się następująco:
  • przekazywanie rocznych sprawozdań zawierających wykaz projektów finansowanych za pośrednictwem swojej platformy;
  • przekazywanie informacji dotyczących prowadzonych usług, sytuacji finansowej dostawcy oraz zdarzeń, które mogą mieć wpływ na jego działalność w zakresie świadczenia usług lub jego sytuację finansową;
  • informowanie o zamiarze rozpoczęcia działalności polegającej na świadczeniu usługi indywidualnego zarządzania portfelem pożyczek (dalej: zarządzanie pożyczkami) - co najmniej trzy miesiące przed dniem jej rozpoczęcia;
  • w przypadku świadczenia usługi ułatwiania udzielania pożyczek - przekazywanie arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych na co najmniej siedem dni roboczych przed dniem przekazania tego arkusza potencjalnym inwestorom i w przypadku świadczenia usługi zarządzania pożyczkami w ramach usługi ułatwiania pożyczek ‒ przekazywanie arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych na poziomie platformy na co najmniej siedem dni roboczych przed dniem przekazania tego arkusza potencjalnym inwestorom;
  • umożliwianie upoważnionym pracownikom KNF wstępu do siedziby lub lokalu dostawcy i wglądu do przechowywanej dokumentacji związanej z prowadzeniem działalności dostawcy oraz sporządzanie i przekazywania na żądanie KNF kopii dokumentacji na trwałym nośniku oraz udzielanie pisemnych lub ustnych wyjaśnień w zakresie nadzoru KNF nad przestrzeganiem ustawy o finansowaniu społecznościowym i rozporządzenia ECSP;
  • w przypadku niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków określonych w ustawie o finansowaniu społecznościowym i rozporządzeniu ECSP wykonanie środków naprawczych określonych przez KNF w drodze decyzji, polegających na zaprzestaniu działań skutkujących powstaniem naruszeń i niepodejmowaniem tych działań w przyszłości, oraz zapłacenie kary pieniężnej za niewykonywanie lub nienależyte wykonywanie obowiązków określonych w ustawie o finansowaniu społecznościowym lub rozporządzeniu ECSP, w wypadku nałożenia takiej kary przez KNF;
  • uiszczanie corocznej opłaty na pokrycie kosztów nadzoru.

Co w sprawozdaniu

Zgodnie z art. 16 ust. 1 rozporządzenia ECSP dostawca corocznie i z zachowaniem poufności przekazuje KNF wykaz projektów finansowanych za pośrednictwem swojej platformy, podając dla każdego projektu właściciela projektu i pozyskaną kwotę, wystawiony instrument (pożyczka, zbywalne papiery wartościowe i instrumenty dopuszczone na potrzeby finansowania społecznościowego) i informacje zbiorcze dotyczące inwestorów oraz zainwestowanej kwoty - z podziałem na rezydencję podatkową inwestorów, z rozróżnieniem na inwestorów doświadczonych i niedoświadczonych.
KNF przekazuje ESMA powyższe informacje w formie zanonimizowanej w terminie jednego miesiąca od dnia otrzymania tych informacji. ESMA opracowuje i publikuje na swojej stronie internetowej zagregowane roczne statystyki dotyczące rynku finansowania społecznościowego w UE (art. 16 ust. 2 rozporządzenia ECSP).
• Czym jest arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych?
Zgodnie z art. 23 ust. 2 rozporządzenia ECSP dostawcy usług finansowania społecznościowego przekazują potencjalnym inwestorom arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych. Przy czym arkusz ten jest sporządzony przez właściciela projektu (czyli przez podmiot poszukujący finansowania) w odniesieniu do każdej oferty finansowania społecznościowego. Arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych sporządza się w co najmniej jednym z urzędowych języków państwa członkowskiego, którego właściwe organy udzieliły zezwolenia zgodnie z art. 12 rozporządzenia ECSP lub w innym języku zaakceptowanym przez te organy. Artykuł 23 ust. 6 rozporządzenia ECSP wskazuje, które informacje trzeba w arkuszu zawrzeć. Artykuł 23 ust. 8, 9, 10 rozporządzenia ECSP zobowiązuje dostawcę do powiadamiania właściciela projektu o każdej zmianie informacji - aby na bieżąco aktualizować arkusz w każdym momencie i przez cały czas obowiązywania oferty finansowania społecznościowego. Dostawca natychmiast informuje inwestorów, którzy złożyli ofertę inwestycyjną lub wyrazili zainteresowanie ofertą finansowania społecznościowego, o wszelkich istotnych zmianach w informacjach zawartych w arkuszu kluczowych informacji inwestycyjnych, a państwa członkowskie UE zapewniają odpowiedzialność co najmniej właściciela projektu lub jego organów administracyjnych, zarządzających lub nadzorczych za informacje podane w arkuszu.
Osoby odpowiedzialne za arkusz muszą być wyraźnie wskazane z imienia, nazwiska oraz funkcji w przypadku osób fizycznych albo z firmy (nazwy) i siedzib statutowych w przypadku osób prawnych. Państwa członkowskie UE zapewniają, aby ich przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne dotyczące odpowiedzialności cywilnej miały zastosowanie do osób fizycznych i prawnych odpowiedzialnych za informacje podane w arkuszu. Zgodnie z art. 23 ust. 10 rozporządzenia ECSP dostawcy muszą wprowadzić i stosować odpowiednie procedury weryfikacji kompletności, prawidłowości i jasności informacji zawartych w arkuszu. Na podstawie art. 23 ust. 15 rozporządzenia ECSP, w przypadku gdy potencjalni inwestorzy otrzymują arkusz sporządzony zgodnie z niniejszym artykułem, uznaje się, że dostawcy i właściciele projektów wypełnili obowiązek sporządzenia dokumentu zawierającego kluczowe informacje.
Cofnięcie zezwolenia
Uprawniona do takich działań w określonych przypadkach jest KNF. Odpowiednia informacja musi być ujawniona w unijnym rejestrze
Jak zostało wskazane w art. 17 ust. 1 rozporządzenia ECSP, KNF jest uprawniona do cofnięcia zezwolenia, gdy dostawca:
  • nie skorzystał z zezwolenia w ciągu 18 miesięcy od dnia jego udzielenia,
  • jednoznacznie zrzekł się swojego zezwolenia,
  • nie świadczył usług przez dziewięć kolejnych miesięcy i nie uczestniczy również w zarządzaniu istniejącymi umowami, które są wynikiem wcześniejszego skojarzenia podmiotów zainteresowanych finansowaniem przedsięwzięć gospodarczych z wykorzystaniem jego platformy,
  • uzyskał zezwolenie w sposób sprzeczny z prawem, w tym składając fałszywe oświadczenia we wniosku,
  • nie spełnia już warunków, na podstawie których udzielono mu zezwolenia lub poważnie naruszył rozporządzenie ECSP.
Ponadto KNF jest uprawniona do cofnięcia zezwolenia, w przypadku gdy:
  • dostawca jest także dostawcą usług płatniczych zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/2366 i gdy on lub jego kadra kierownicza, pracownicy lub osoby trzecie działające w jego imieniu naruszyli przepisy krajowe wdrażające dyrektywę (UE) 2015/849 w odniesieniu do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
  • dostawca lub osoba trzecia działająca w jego imieniu stracili zezwolenie umożliwiające świadczenie usług płatniczych zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/2366 lub usług inwestycyjnych zgodnie z dyrektywą 2014/65/UE, i ten dostawca lub osoba trzecia nie naprawili sytuacji w ciągu 40 dni kalendarzowych.
Na podstawie art. 17 ust. 2 rozporządzenia ECSP po tym, jak KNF cofnie zezwolenie, właściwy organ wyznaczony jako punkt kontaktowy w tym państwie członkowskim powiadamia bez zbędnej zwłoki ESMA oraz właściwe organy innych państw członkowskich, w których dany dostawca świadczy usługi, zgodnie z art. 18 rozporządzenia ECSP. Z kolei ESMA wprowadza przekazaną informację dotyczącą cofnięcia zezwolenia do prowadzonego przez siebie rejestru dostawców usług finansowania społecznościowego.
Tablica ogłoszeń
Dostawca jest uprawniony do prowadzenia na swojej platformie tablicy ogłoszeń, na której klienci będą mogli ogłaszać zainteresowanie nabyciem lub zbyciem danych instrumentów finansowych lub pożyczek, które były pierwotnie oferowane na platformie dostawcy
Rozporządzenie ECSP w art. 25 przewiduje możliwość prowadzenia przez dostawcę działalności w zakresie rynku wtórnego instrumentów finansowych i pożyczek związanych z usługami finansowania społecznościowego. W przeciwieństwie do tradycyjnej działalności maklerskiej wspomniana tablica ogłoszeń nie może obejmować funkcjonalności realizacji zleceń klientów - oznacza to, że umowy pomiędzy klientami w ramach rynku wtórnego będą musiały być zawierane poza platformą. Inaczej mówiąc: tablica nie będzie działać tak jak rynek regulowany lub alternatywny system obrotu, tj. za jej pośrednictwem nie będzie możliwe automatyczne zawieranie transakcji na podstawie zleceń kupna lub sprzedaży. Niemniej jednak i tak znacznie zwiększy ona możliwości poszukiwania zbywcy lub nabywcy na oferowane udziały lub akcje. ©℗