Przeprowadzenie przekształcenia w PSA stanowi jednocześnie przekształcenie w spółkę kapitałową w rozumieniu KSH i podmiot niestanowiący spółki kapitałowej w świetle słownika PCC. Dla podatników najważniejszą konsekwencją jednak tego procesu jest fakt, iż nie podlega on opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
l lipca 2021 r. do Kodeksu Spółek Handlowych wprowadzono Prostą Spółkę Akcyjną (PSA) jako hybrydę łączącą zasady korporacyjne znane ze sp. z o.o. czy sp. a. z cechami właściwymi dla opodatkowania w spółkach osobowych.
Dla kogo Prosta Spółka Akcyjna (PSA)?
Nowa spółka kierowana jest do specjalistów nieposiadających kapitału (poza własną pracą czy know-how który nie podlega łatwej wycenie rynkowej), którzy obawiają się ryzyka utraty władzy nad firmą po dopuszczeniu inwestorów.
Dlatego PSA jest coraz popularniejszą formą prowadzenia działalności gospodarczej przede wszystkim dla tzw. startupów, głownie w obszarze nowych technologii, IT czy działalności B+R, które charakteryzują się koniecznością pozyskania w fazie rozwoju kapitału finansowego w bardzo krótkim okresie. Tutaj objawia się główna zaleta PSA, czyli nieznane poprzednio w przepisach prawnych rozwiązanie, pozwalające na swobodę kształtowania akcji uprzywilejowanych, które umożliwiają pozyskanie kapitału w drodze kolejnych emisji akcji bez ryzyka utraty kontroli nad firmą. Dlatego m.in. polscy przedsiębiorcy korzystający z crowdfundingu decydują się na prostą spółkę akcyjną.
Jak przekształcać?
Spółka hybrydowa jaką jest PSA zyskała popularność w USA, gdzie w poszczególnych stanach funkcjonują Limited Liability Companies (LLCs), czyli spółki w których brak instytucji kapitału zakładowego przy jednoczesnym znacznym zredukowaniu wymogów funkcjonowania. Polskie rozwiązanie wzoruję się również na analogicznych rozwiązaniach stosowanych od 2009 r. przez Francję czy od 2017 r. przez Słowację i Luksemburg.
Polski przedsiębiorca który prowadził działalność przed wprowadzeniem tej nowatorskiej formy w Polsce nie musi jej likwidować i na nowo zakładać tym razem w formie organizacyjnej PSA, wystarczy przeprowadzić proces przekształcenia, z którym wiąże się konieczność opodatkowania PCC (tak przynajmniej się wydaje, przyjrzyjmy się temu problemowi w praktycznym ujęciu).
Przykład
Spółka ABC Sp. z o.o. przeprowadza w 2022 r. przekształcenie w PSA zgodnie z regulacjami KSH. Dotychczasowy kapitał zakładowy w wysokości 100 000 PLN zostanie zastąpiony kapitałem akcyjnym w wysokości 1 000 000 PLN. Czy spółka jest zobowiązana do zapłaty PCC w wyniku przekształcenia?
Podstawowo, zastosowanie w sprawie powinny mieć następujące przepisy ustawy o PCC - art. 1 ust 1 pkt 2, zgodnie z którym opodatkowaniu PCC podlega zmiana umowy spółki, jeżeli powoduje podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, oraz art. 1 ust 3 pkt 3, który definiuje, iż w przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki kapitałowej.
Wobec powyższych regulacji, wydaje się, że odpowiedź jest prosta – w wyniku przekształcenia dochodzi do zmiany umowy spółki (gdyż nastąpiło podwyższenie kapitału) a w konsekwencji do obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. W tym miejscu należy jednak podnieść, iż ustawa o PCC zawiera słowniczek pojęć używanych na jej potrzeby i konkretnie w art. 1a pkt 2 definiuje spółkę kapitałową jako spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską.
Innymi słowy, przeprowadzając nowelizację z dniem 1 lipca 2021 r. ustawodawca nie uwzględnił zmian w ustawie o PCC, w której definicja spółki kapitałowej do dnia dzisiejszego pozostaje zawężona. Tym samym, skoro art. 1 ust 3 pkt 3 ustawy o PCC doprowadzający do opodatkowania PCC procesu przekształcenia (lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki kapitałowej) posługuje się pojęciem ,,spółki kapitałowej” to w świetle art. 1a pkt 2 ww. ustawy, proces ten nie dotyczy PSA.
Zatem przekształcenie spółki ABC Sp. z o.o. w PSA mimo podwyższenia kapitału z 100 000 do 1 000 000 nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Oczywiście, zwrócić należy uwagę, iż ustawodawca z dniem 1 marca 2020 r. przeprowadził nowelizację przepisów KSH, zgodnie z którą art. 1 § 2 tej ustawy stanowi, iż P.S.A. jest spółką handlową, natomiast art. 4 § 1 pkt 2 doprecyzowuje że P.S.A. jest spółką kapitałową. Tym samym definicja spółki kapitałowej na gruncie PCC i KSH jest odmienna.
W sprawie mamy do czynienia ze sprzecznością, przypomnieć jednak należy, iż brak nowelizacji PCC i ograniczenie definicji spółki kapitałowej na potrzeby tej ustawy spowodowane jest dyrektywą Rady Nr 2008/7/WE z dnia 12 lutego 2008 r. dotyczącą podatków pośrednich od gromadzenia kapitału (Dz. Urz. UE L 46 z 21.02.2008 r.), która uniemożliwia co do zasady nakładanie podatku na spółki kapitałowe w odniesieniu do wkładów kapitałowych. Wobec tego należy uznać, iż działanie ustawodawcy doprowadziło do celowej ale pozornej sprzeczności definicji pojęcia ,,spółka kapitałowa”.
Podsumowując, przeprowadzenie przekształcenia w PSA stanowi jednocześnie przekształcenie w spółkę kapitałową w rozumieniu KSH i podmiot niestanowiący spółki kapitałowej w świetle słowniczka PCC. Dla podatników najważniejszą konsekwencją jednak tego procesu jest fakt, iż nie podlega on opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.