Czy w sytuacji gdy przedsiębiorca ma kłopoty ze spłatą rat pożyczki z Turystycznego Funduszu Zwrotów istnieje możliwość złożenia wniosku o odroczenie terminu spłaty? W jakich sytuacjach TFP może zostać uruchomiony? Na czym polega pomoc? Na pytania odpowiada dr Dominik Borek dyrektor departamentu turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki.
/>
Dwa lata temu, aby pomóc przedsiębiorcom turystycznym, którzy z powodu pandemii nie mogli zrealizować wycieczek, uruchomiono Turystyczny Fundusz Zwrotów, który wypłacał na wniosek przedsiębiorcy pieniądze turystom za niezrealizowane wyjazdy. Była to swoista pożyczka, którą teraz przedsiębiorcy mają spłacić w 72 miesięcznych ratach; 31 grudnia 2021 r. oraz 21 stycznia 2022 r. minęły terminy spłaty pierwszych rat. Czy w sytuacji gdy przedsiębiorca ma kłopoty ze spłatą tych czy kolejnych rat, istnieje możliwość złożenia wniosku o odroczenie terminu spłaty?
W przypadku nieopłacenia w terminie należnych rat Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wzywa pisemnie organizatora turystyki do wykonania obowiązków w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Po bezskutecznym upływie tego terminu UFG jest uprawniony do dochodzenia należnych rat wraz z odsetkami. W przypadku niedochowania terminu określonego w wezwaniu UFG występuje do właściwego marszałka województwa z wnioskiem o wydanie decyzji administracyjnej o wykreśleniu przedsiębiorcy turystycznego z rejestru i o zakazie wykonywania działalności objętej wpisem do rejestru przez okres trzech lat. Jeżeli przed wydaniem decyzji administracyjnej przedsiębiorca spełni swoje obowiązki ustawowe, to postępowanie zostanie umorzone. Nie ma zatem formalnej drogi złożenia wniosku o odroczenie terminu, jednak ścieżka zapewniająca możliwość uregulowania płatności przez organizatora turystyki istnieje i pozwala na uregulowanie zobowiązania bez najsroższej konsekwencji również na etapie prowadzonego postępowania administracyjnego. Na razie z danych UFG wynika, że większość sumy wszystkich pierwszych rat zobowiązanych przedsiębiorców (ok. 90 proc.) została przekazana na rachunek wskazany przez fundusz. Stosunkowo nieduża jest grupa przedsiębiorstw, które mają problemy ze zgromadzeniem odpowiednich środków na spłaty. Oczywiście każda sprawa jest indywidualna, dlatego z dużą uwagą Ministerstwo Sportu i Turystyki analizuje sytuację i dokonuje oceny z punktu widzenia regulatora rynku.
Czy obecnie w razie problemów firm turystycznych z realizacją wyjazdów z powodu COVID-19 Turystyczny Fundusz Zwrotów jeszcze zadziała?
To narzędzie nie jest już dostępne dla przedsiębiorców, ponieważ zostało uruchomione w związku z wprowadzonym na początku pandemii 180-dniowym terminem wypowiedzenia umowy o imprezę turystyczną, po upływie którego organizator turystyki był zobligowany do zwrotu wpłat klientowi. Wtedy środki na spłatę podróżnych były przydzielane z TFZ, obecnie podlegają zaś zwrotowi przez organizatorów turystyki w równych 72 ratach co miesiąc, począwszy od 31 grudnia 2021 r.
Natomiast formą wsparcia w przyszłości dla organizatorów turystyki w sytuacji podobnej, jak obecny kryzys wywołany wybuchem epidemii COVID-19, jest Turystyczny Fundusz Pomocowy. Zgodnie z art. 15kc ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 218) ze środków zgormadzonych na rachunku TFP zapewnione będą wypłaty na pokrycie zwrotów wpłat podróżnych, których imprezy turystyczne nie zostały lub nie zostaną zrealizowane z powodu wystąpienia na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub w miejscu realizacji imprezy turystycznej nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności potwierdzonych przez ministra właściwego do spraw turystyki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych.
Czy TFP również może służyć pomocą w sytuacji związanej z pandemią COVID-19?
Warunkiem uruchomienia pomocy z TFP jest zaistnienie nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności w miejscu organizacji imprezy turystycznej lub na terenie RP. Przez nadzwyczajne i nieuniknione okoliczności należy rozumieć sytuacje pozostające poza kontrolą strony powołującej się na takie sytuacje, których skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądne działania. Niewątpliwie w marcu 2020 r. pandemia COVID-19 z całą pewnością była taką sytuacją - pozostawała poza kontrolą podróżnych, jej skutków nie można było uniknąć, ponieważ nie było szczepionki. Jednak dziś ta sama sytuacja jest oceniana zgoła odmiennie, tzn. podróżni są w stanie ją w pewnym stopniu kontrolować - poprzez wdrożone odpowiednie procedury podróżowania, a także możliwość szczepienia. Ponadto skutków pandemii można w wielu przypadkach uniknąć dzięki stosowaniu zaleceń (dezynfekcja, dystans, maseczka), a także dzięki możliwości skorzystania z szybkiego testowania. To wszystko powoduje, że COVID-19 sam w sobie nie jest już postrzegany jako sytuacja nadzwyczajna i nieunikniona.
A zatem w jakich sytuacjach TFP może zostać uruchomiony?
Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2302 z 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniającą rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE oraz uchylającą dyrektywę Rady 90/314/EWG (Dz.Urz. UE z 2015 r. L 326, s. 1) nadzwyczajne i nieuniknione okoliczności mogą obejmować m.in. działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży, lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej. Okoliczności te muszą przy tym zostać potwierdzone przez ministra właściwego do spraw turystyki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych - w drodze odpowiedniego komunikatu. Tylko wówczas można uznać za właściwe uruchomienie wypłat na pokrycie podróżnym zwrotów wpłat należności za imprezę turystyczną, która nie została lub nie zostanie zrealizowana.
Na czym polega pomoc?
Uruchomienie TFP powoduje, że ze środków na nim zgromadzonych pokrywane są wypłaty dla podróżnych. Touroperator po zakończeniu operacji wypłat będzie miał sześć lat na dokonanie zwrotu wypłaconych środków w równych 72 ratach ze znikomym oprocentowaniem ‒ na dziś na poziomie 2,5 proc. lub 4,1 proc. od całości kwoty, płatnym na samym wstępie jako jednorazowa wpłata. TFP ma być zatem zabezpieczeniem organizatora turystyki przed popadnięciem w niewypłacalność. Dodajmy, że touroperator popada w stan niewypłacalności, kiedy nie jest w stanie zwracać środków wpłaconych przez klientów na poczet imprez turystycznych - gdy nie jest w stanie takich wyjazdów zorganizować. Taka sytuacja najczęściej wiąże się z nadzwyczajnymi okolicznościami, które upoważniają ministra właściwego ds. turystyki w porozumieniu z ministrem właściwym ds. instrumentów finansowych do uruchomienia funduszu.
Rozmawiała Joanna Pieńczykowska
