System kaucyjny: obowiązki punktów zbiórki rosną wraz z ujednoliceniem zasad zwrotu opakowań

Część sieci sklepów zdecydowała, że w pierwszym okresie działania systemu kaucyjnego będzie przyjmować opakowania bez kaucji, wydając voucher z wartością, która obniża rachunek podczas zakupów lub oferując punkty lojalnościowe, mówi dr. Kamil Bomber, menedżer ds. wdrożeń z „PolKa” Operator Systemu Kaucyjnego Not For Profit S.A.

Czym się różnią zwrotomaty w dużych sieciach handlowych od urządzeń w systemie kaucyjnym?

dr. Kamil Bomber, menedżer ds. wdrożeń z „PolKa” Operator Systemu Kaucyjnego Not For Profit S.A. / Materiały prasowe

Każdy zwrotomat działający w systemie kaucyjnym musi być zintegrowany z operatorem i pobierać dane o produktach kaucyjnych z centralnej bazy CBDOK. Tylko takie urządzenia mogą prawidłowo identyfikować opakowania oznaczone jako kaucyjne. Wcześniejsze zwrotomaty-recyklomaty pełniły (i nadal pełnią) funkcję oznaczonych pojemników na odpady, które bardzo często miały funkcję zgniatania.

Czy ustalenie sposobu zbiórki – przez zwrotomat (RVM), skaner ręczny czy system kasowy – należy do sieci handlowej?

Wybór i zakup danego urządzenia wynika z możliwości finansowych, lokalowych i organizacyjnych danego sklepu. Rynek dostawców urządzeń do zbiórki jest szeroki, konkurencja jest duża i stale rośnie, a to wymusza zarówno wysoką jakość oferowanych produktów, jak i sprawną integrację systemów bez pośrednio z operatorami systemu kaucyjnego.

Funkcjonalność urządzeń (RVM) jest podobna?

Tak, różnią się wymiarami i zakresem zbierania różnych frakcji – od jednej do trzech rodzajów opakowań (butelka PET, puszka aluminiowa, szkło). W przypadku np. PolKa Operatora Systemu Kaucyjnego każdy producent zwrotomatów czy skanerów do zbiórki manualnej przechodzi proces integracji, który jest zakończony certyfikatem zgodności.

Jakie jeszcze pomysły mają sieci sklepów na zbiórkę?

Część sieci sklepów zdecydowała, że w pierwszym okresie działania systemu kaucyjnego będzie przyjmować opakowania bez kaucji, wydając voucher z wartością, która obniża rachunek podczas zakupów lub oferując punkty lojalnościowe. To zarówno element budowania przewagi konkurencyjnej, jak i działanie zgodne z ich strategią ESG.

Kiedy butelki szklane zostaną włączone do systemu kaucyjnego? Czym się różni obecnie obowiązująca kaucja na butelki po piwie od tej, która będzie funkcjonować od nowego roku?

Ogólnopolski system kaucyjny wystartował 1 października 2025 r. i objął trzy rodzaje opakowań: butelki PET do 3 l, puszki metalowe do 1 l, oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 l. Przy czym ich zbiórka bedzie obowiązkowa dopiero od 2026 r.

Obecnie jest znikoma liczba opakowań kaucyjnych w butelce szklanej, ale z każdym tygodniem ich liczba się zwiększa. Po włączeniu szkła wielokrotnego użytku do systemu różnice dla konsumenta będą minimalne:

kwota kaucji za butelkę szklaną zostanie ujednolicona i wyniesie obligatoryjnie 1 zł dla wszystkich butelek,
butelki będą oznaczone logo systemu kaucyjnego.

Zwrot będzie możliwy bez paragonu w każdym sklepie, który jest punktem zbiórki.

Czy wszystkie butelki i opakowania będą objęte systemem kaucyjnym?

Docelowo tak, choć ustawa przewiduje wyjątki. Opakowania kaucyjne zgodnie z przepisami są podzielone na frakcje i pojemności. Z systemu zostały wyłączone pewne kategorie, m.in. opakowania po napojach mlecznych (np. po mleku i jogurcie itp.) – przede wszystkim ze względów sanitarnych. I co ważne, opakowanie trafi do systemu tylko wtedy, gdy ma logo systemu kaucyjnego, spełnia wymagania techniczne (rodzaj, pojemność, wielokrotne użytki w przypadku szkła) oraz jest wprowadzone do centralnej bazy produktów kaucyjnych.

A jak będzie z przyjmowaniem opakowań w przypadku małych sklepów?

Dla tych o powierzchni poniżej 200 mkw. przyjmowanie wszystkich opakowań może być dobrowolne. Jednocześnie stają się one punktami poboru kaucji w przypadku sprzedaży opakowań kaucyjnych, szczególnie dla PET i puszek. Butelki szklane wielokrotnego użytku będą musiały być przyjmowane, gdy dany sklep sprzedaje napoje w takich butelkach.

Czy będzie można zwracać stare szklane butelki lub puszki z wcześniejszych okresów?

Nie. W systemie będą przyjmowane wyłącznie opakowania oznaczone logo systemu kaucyjnego. Bez niego, a także bez czytelnej etykiety i kodu kreskowego konsument nie otrzyma zwrotu kaucji.

Jeśli sklep zdecyduje się dobrowolnie przyjąć opakowanie nieoznaczone, będzie to jego autonomiczna decyzja, niepowiązana z systemem kaucyjnym obowiązującym od 1 października 2025 r. ©℗

Rozmawiała Izabela Rakowska-Boroń