Jest to prawo sprzedawcy rzeczy do nabycia jej z powrotem od kupującego.
Prawo odkupu można zastrzec jedynie na pewien ściśle określony czas, nie dłuższy jednak niż 5 lat. Zastrzeżenie na okres dłuższy ulega automatycznemu skróceniu do 5 lat.
Prawo odkupu może wynikać wyłącznie z porozumienia obydwu stron: sprzedawcy i kupującego, a ściślej:

PRZYKŁAD
Andrzej M. i Zbigniew K. zastrzegają w umowie sprzedaży limitowanej edycji zestawu kina domowego, że sprzedawca będzie mógł odkupić ten zestaw w ciągu 6 lat od zawarcia umowy. Ponieważ umowny termin dla wykonania prawa odkupu przekracza dozwolony okres 5 lat, Andrzej M. będzie mógł skorzystać ze swego prawa tylko w ciągu 5 lat od zawarcia umowy, nawet mimo odmiennego postanowienia.

- z umowy sprzedaży, w której zamieszczone zostaje dodatkowe postanowienie, przyznające sprzedawcy prawo do nabycia z powrotem sprzedawanej rzeczy; albo też
- z oddzielnej umowy sprzedawcy z kupującym, w której kupujący przyznaje sprzedawcy prawo odkupu sprzedanej rzeczy.

Wykonanie prawa

Wykonanie prawa odkupu następuje przez złożenie kupującemu odpowiedniego oświadczenia. Jeżeli zawarcie umowy sprzedaży rzeczy, której dotyczy prawo odkupu, wymagało zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa odkupu powinno być złożone w tej samej formie.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Wykonanie prawa odkupu zależy wyłącznie od woli sprzedawcy. Może on w dowolnym momencie, jeśli nie upłynął jeszcze termin zastrzeżony do wykonania uprawnienia, zwrócić się do kupującego o odsprzedaż rzeczy.

Cena

Odsprzedaż rzeczy następuje według ceny odkupu określonej przez strony umowy sprzedaży. W braku porozumienia w tym zakresie, sprzedawca odkupuje rzecz za zwrotem: jej pierwotnej ceny, kosztów sprzedaży poniesionych przez kupującego (tj. opłat notarialnych czy kosztów transportu), koniecznych nakładów na rzecz (tj. takich, które są niezbędne dla utrzymania normalnego stanu rzeczy lub normalnego korzystania z niej) oraz innych nakładów, w granicach istniejącego zwiększenia wartości rzeczy. Jeśli umówiona przez strony cena odkupu przewyższa cenę i koszty sprzedaży rzeczy (wraz z wartością zwracanych nakładów), sprzedawca może żądać od kupującego obniżenia ceny odkupu do wartości rzeczy w chwili wykonania prawa odkupu. Obniżona cena nie może być jednak niższa niż suma obliczona według powyższych zasad.

PRZYKŁAD
Władysław R. zamierza odkupić od Anny L. zabudowaną nieruchomość, znajdującą się w Płocku. Ponieważ przepisy zastrzegają obowiązkową formę aktu notarialnego dla umowy sprzedaży nieruchomości, oświadczenie Władysława R. o wykonaniu prawa odkupu będzie musiało być złożone w formie aktu notarialnego.

Zawarcie przez kupującego umowy sprzedaży z inną osobą, z pominięciem prawa odkupu wykonanego przez sprzedawcę, zasadniczo nie ma wpływu na skuteczność tej umowy. Osoba trzecia i tak stanie się właścicielem rzeczy. W tej sytuacji sprzedawca będzie mógł jednak żądać od kupującego przywrócenia stanu poprzedniego, czyli sprzed sprzedaży rzeczy osobie trzeciej, a gdyby to było niemożliwe albo pociągało za sobą nadmierne trudności lub koszty dla kupującego – naprawienia szkody powstałej z niemożności skorzystania z prawa odkupu.

Podstawa prawna
Art. 593–595 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).