Kiedy mogą powstać bilansowe różnice kursowe

Klient naszego biura ma zobowiązanie w koronach szwedzkich. Połowę tego zobowiązania chce jednak zapłacić w euro, a pozostałą kwotę z konta złotówkowego. Jak rozliczyć tę transakcję?

Przepisy prawa bilansowego wskazują, że zobowiązanie w walucie obcej należy wycenić zgodnie z art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień jego powstania. Kluczowa jest tu data sprzedaży na fakturze. A w sytuacji, gdy data sprzedaży i data wystawienia faktury są takie same, trzeba wziąć kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury. Następnie należy w księgach rachunkowych prawidłowo rozliczyć zapłatę. Co do zasady, jeśli zapłata następuje z rachunku walutowego – prowadzonego w tej samej walucie co zobowiązanie – wyceny zapłaty dokonuje się po kursie średnim NBP z dnia roboczego poprzedzającego dzień zapłaty. Natomiast jeśli zapłata następuje z innego rachunku, w szczególności prowadzonego w złotówka, należy zastosować tzw. kurs faktyczny, czyli kurs sprzedaży banku, z którego usług jednostka korzystała. Tu warto zaznaczyć, że jeśli zapłata zobowiązania ma zostać dokonana w innej walucie niż ta, w której wyrażono zobowiązanie, to trzeba ustalić z kontrahentem kurs do przeliczenia tej transakcji, aby mieć pewność, że uzna on świadczenie pieniężne za spełnione. Ta zasada obowiązuje zarówno w przypadku, gdy płatność będzie wyrażona w innej walucie obcej, jak i gdy będzie wyrażona w złotówkach. Z kolei w przypadku zapłaty zobowiązania wyrażonego w koronach szwedzkich po części w euro, a po części w złotych, mogą powstać bilansowe różnice kursowe na tej transakcji. Będą one podlegały zaliczeniu – odpowiednio – do przychodów lub kosztów finansowych.

Analogicznie rozliczamy transakcję z punktu widzenia podatku dochodowego. Jeśli jednostka stosuje metodę podatkową (czyli identyfikuje tylko zrealizowane różnice kursowe), to do ujęcia różnic kursowych dla celów podatku dochodowego należy zastosować art. 15a ustawy oraz w art. 24c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W takim przypadku różnice kursowe na kwocie zobowiązania (kosztu) powstaną wyłącznie od zapłaty dokonanej w euro. Aby powstały podatkowe różnice kursowe, zobowiązanie (koszt) musi być wyrażone w walucie obcej i zapłata zobowiązania musi być uregulowana w walucie obcej. Przy czym warunek uregulowania zobowiązania w walucie obcej jest spełniony także wtedy, gdy zapłata następuje w innej walucie obcej, niż wystawiono fakturę. Podatkowe różnice kursowe nie powstaną natomiast, gdy zobowiązanie (koszt) jest wyrażone w walucie obcej, a zapłata jest dokonana w złotych.

Oczywiście przy zapłacie zobowiązania wyrażonego w walucie obcej, dokonywanej w innej walucie obcej, też mogą powstać różnice kursowe na rachunku walutowym. Będą one kosztami lub przychodami bilansowymi i podatkowymi. Sposób rozliczenia tej transakcji zilustruje przykład liczbowy.

Przykład