20 lutego upływa termin, do kiedy klienci biur rachunkowych – podobnie jak i pozostali podatnicy PIT – powinni wybrać formę opodatkowania na bieżący rok. Tym razem sprawę utrudnia ubiegłoroczne zamieszanie spowodowane Polskim Ładem

Szczególną ostrożność powinni zachować ryczałtowcy, którzy chcieliby zmienić swoją ubiegłoroczną decyzję i rozliczyć się z fiskusem za 2022 r. jednak na zasadach ogólnych, czyli według skali PIT ze stawkami: 12 proc. i 32 proc. Od tego, czy powiadomili już o tym urząd skarbowy, czy zamierzają dopiero to zrobić, zależą również… ich decyzje dotyczące wyboru podatku na 2023 r. Brzmi to zaskakująco, a szczegóły tłumaczymy dalej.
Przedsiębiorcy mają do wyboru: skalę podatkową, liniowy 19-proc. PIT i ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Od ponad roku nie można już natomiast złożyć wniosku o zastosowanie karty podatkowej. Tę formę opodatkowania można jedynie kontynuować, podobnie jak w ubiegłym roku, gdy była ona dostępna tylko dla podatników, którzy płacili podatek według karty również w 2021 r.
Przy wyborze podatku na 2023 r. należy brać pod uwagę nie tylko wady i zalety danej formy opodatkowania (w tym możliwe odliczenia i ulgi), lecz także wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ta bowiem od ponad roku jest zróżnicowana w zależności od tego, jaki podatek płaci przedsiębiorca. Różne są też zasady jej odliczania. [tabela 1 na s. C6]
Tabela 1. Zasady odliczania składek przez przedsiębiorców prowadzących biznes indywidualnie
Rodzaj składkiForma opodatkowania Zdrowotna Na ubezpieczenia społeczne Na Fundusz Pracy Na Fundusz Solidarnościowy
Skala podatkowa PIT Brak odliczenia Koszt uzyskania przychodu lub odliczane od dochodu Koszt uzyskania przychodu Koszt uzyskania przychodu
Liniowy PIT Koszt uzyskania przychodu lub odliczane od dochodu, ale w 2022 r. nie więcej niż 8700 zł rocznie (a w 2023 r. - 10 200 zł) Koszt uzyskania przychodu lub odliczane od dochodu Koszt uzyskania przychodu Koszt uzyskania przychodu
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Połowa zapłaconych składek odliczana od przychodu Odliczane od przychodu Brak odliczenia Brak odliczenia
Karta podatkowa Pomniejszenie podatku o 19 proc. zapłaconych składek Brak odliczenia Brak odliczenia Brak odliczenia
Wybór formy opodatkowania nie wpływa natomiast na wysokość składek na ubezpieczenia społeczne, bo te są ujednolicone dla wszystkich przedsiębiorców. Różnice mogą brać się tylko z tego, czy ktoś dopiero uruchomił biznes (i korzysta z tzw. małego ZUS lub małego ZUS plus), czy prowadzi go już od lat.
Nadal obowiązuje reguła, że zawiadomienie o wyborze formy opodatkowania złożone w ubiegłym roku lub w latach poprzednich jest aktualne, jeżeli tylko podatnik nie utracił do niej prawa (czyli wciąż spełnia ustawowe warunki) lub nie zdecydował się na inny sposób rozliczeń z fiskusem.
Po raz pierwszy wyboru nie mają osoby, które wynajmują lub wydzierżawiają swój prywatny majątek. Od 2023 r. mogą rozliczać się wyłącznie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Wynika to z art. 9a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT).

Zmiana wstecz…

W tym roku wyjątkowo łatwo o pomyłkę u ryczałtowców, bo:
  • w grę wchodzi nie tylko wybór podatku na 2023 r., lecz również potencjalna zmiana formy opodatkowania za miniony 2022 r.;
  • mamy do czynienia z innym terminem na złożenie rocznego zeznania PIT-28 (PIT-28S), a innym na wpłatę podatku za grudzień i za IV kwartał.
Wszystko to za sprawą Polskiego Ładu, czyli ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, i jej korekt. Przypomnijmy, że skutki Polskiego Ładu okazały się na tyle nieprzewidywalne dla przedsiębiorców (i samego prawodawcy), że trzeba było w szybkim tempie naprawiać przepisy. To oznaczało zmianę reguł gry w trakcie roku, a konkretnie od 1 lipca 2022 r.
Dlatego niektórym przedsiębiorcom dano wyjątkowo możliwość wstecznej zmiany decyzji o wyborze formy opodatkowania. Wprowadzono ją ustawą z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa nowelizująca). Pozwoliła ona podatnikom płacącym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub liniowy PIT zmienić decyzję o wyborze formy opodatkowania i wybrać na 2022 r. podatek dochodowy według zasad ogólnych, czyli skali PIT ze stawkami 12 proc. i 32 proc.
Ryczałtowcy mogli to zrobić już od 1 lipca 2022 r., informując do 22 sierpnia 2022 r. urząd skarbowy o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem przychodów osiągniętych w okresie 1 lipca - 31 grudnia 2022 r. Jeżeli tego nie zrobili, nic straconego. Mogą jeszcze złożyć takie zawiadomienie - z tym że w odniesieniu do całego 2022 r. (a nie tylko połowy roku). Zawiadomienie to składa się w zeznaniu rocznym do 2 maja 2023 r. (bo 30 kwietnia przypadnie w niedzielę, a 1 maja w święto). Przy czym chodzi tu o zeznanie na druku PIT-36 (a nie zeznanie PIT-28 składane przez ryczałtowców).
Uwaga! Jeżeli podatnik złożył oświadczenie do 22 sierpnia 2022 r., to nie może już zmienić swojej decyzji i wybrać zasad ogólnych PIT za cały 2022 r. Zabrania tego art. 15 ust. 8 pkt 2 ustawy nowelizującej.
Liniowcom nie dano takiego wyboru. Jeśli zmienią decyzję o wyborze formy opodatkowania na 2022 r., to tylko w odniesieniu do całego roku, o czym będą musieli zawiadomić w zeznaniu rocznym PIT-36 złożonym do 2 maja 2023 r.

…ale ze skutkiem na 2023 r.

Co ma to wspólnego z wyborem formy opodatkowania na 2023 r.? Bardzo dużo, ponieważ ustawodawca przewidział inne skutki na lata następne dla oświadczeń składanych przez ryczałtowców do 22 sierpnia 2022 r., a całkiem inne dla zawiadomień składanych przy zeznaniu rocznym.
Jeżeli ryczałtowiec:
  • złożył do 22 sierpnia 2022 r. oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem przychodów osiągniętych w okresie 1 lipca - 31 grudnia 2022 r. (czyli zapłaci od nich PIT według zasad ogólnych), to takie oświadczenie dotyczy również lat następnych, a więc także 2023 r., chyba że podatnik wybierze inną formę opodatkowania niż skala podatkowa (art. 17 ust. 2 ustawy nowelizującej); to oznacza, że z przychodów osiągniętych w okresie 1 lipca - 31 grudnia 2022 r. rozliczy się według skali podatkowej, a w 2023 r. również będzie płacił podatek według skali podatkowej (bo złożone oświadczenie dotyczy również lat następnych), chyba że do 20 lutego br. wybierze inną formę opodatkowania;
  • złoży w zeznaniu rocznym za 2022 r. zawiadomienie o wyborze zasad ogólnych PIT za cały miniony rok, to zawiadomienie to nie będzie dotyczyć lat następnych (art. 15 ust. 7 ustawy nowelizującej); to oznacza, że za cały miniony rok zapłaci podatek według skali podatkowej, a w 2023 r. wraca do ryczałtu ewidencjonowanego (bo złożone zawiadomienie nie dotyczy lat następnych), chyba że do 20 lutego 2023 r. wybierze inną formę opodatkowania.

Uwaga na terminy

Jakby tego było mało, mamy teraz do czynienia z innym terminem na złożenie rocznego zeznania PIT-28 (PIT-28S), a innym na wpłatę podatku za grudzień i za IV kwartał 2022 r. Z jednej strony bowiem Sejm zmienił (już po raz kolejny) zasady ogólne, z drugiej ustanowił wyjątek - tylko na 2023 r. Co więcej, wprowadził jeszcze odstępstwo od tego wyjątku.
Zmieniona zasada ogólna jest zawarta w art. 21 ust. 1 i 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej: ustawa o ryczałcie). Przepis ten stanowi, że ryczałt należy wpłacać do 20. dnia następnego miesiąca, a za grudzień - do 20 stycznia następnego roku podatkowego. Podobnie jest u ryczałtowców rozliczających się kwartalnie.
Nie dotyczy to jednak ryczałtu za grudzień i za IV kwartał 2022 r. Ten należy zapłacić do końca lutego 2023 r., bo tak wynika z art. 30 ust. 1 ustawy nowelizującej.
Ale od tego wyjątku jest odstępstwo: ryczałtu za grudzień i za IV kwartał 2022 r. nie wpłacają podatnicy, którzy „przed tym terminem” (czyli do końca lutego 2023 r.) złożą zawiadomienie o wyborze opodatkowania za miniony rok według zasad ogólnych PIT. Zawiadomienie to można złożyć tylko w zeznaniu rocznym, zatem wniosek jest taki, że ryczałtu za grudzień i za IV kwartał 2022 r. nie wpłacają podatnicy, którzy do końca lutego 2023 r. złożą zeznanie roczne za 2022 r.
Artykuł 30 ust. 2 ustawy nowelizującej wymaga jedynie złożenia zawiadomienia (czyli zeznania za 2022 r.), a nie wpłaty samego podatku za 2022 r. Na jego uregulowanie jest czas do 2 maja 2023 r.
Ważne jest natomiast, aby ryczałtowiec, który chce rozliczyć się z fiskusem za 2022 r. według skali podatkowej, złożył zeznanie PIT-36, a nie PIT-28.

Pułapka na nieuważnych

To pułapka zastawiona na ryczałtowców, którzy chcieliby zmienić formę opodatkowania za 2022 r. Aby zapłacić za miniony rok podatek dochodowy według stawek 12 proc. i 32 proc., należy złożyć zeznanie podatkowe na formularzu PIT-36. Nie należy w ogóle składać zeznania PIT-28. Kto to zrobi, automatycznie pozbawi się prawa do zmiany formy opodatkowania za ubiegły rok. Nie będzie już można potem wycofać zeznania PIT-28 i rozliczyć się za 2022 r. według skali podatkowej. Uniemożliwia to art. 15 ust. 2 ustawy nowelizującej.

Najpierw podatek, potem zeznanie

Powstaje pytanie: co z ryczałtowcami, którzy chcą rozliczyć się za 2022 r. według skali podatkowej (a nie ryczałtem), a nie złożą zeznania PIT-36 do końca lutego 2023 r. Czy będą mogli uczynić to później? Odpowiedź brzmi: tak. Zeznanie PIT-36 za 2022 r. można złożyć do 2 maja 2023 r.
Jeżeli jednak ryczałtowiec złoży je po lutym, to do końca lutego musi uregulować ryczałt za grudzień lub IV kwartał 2022 r. W tej sytuacji bowiem nie zadziała zwolnienie z zapłaty podatku przewidziane w art. 30 ust. 2 ustawy nowelizującej.
Kalendarz działań układa się więc tak, jak przedstawiamy obok. [infografika]
Kalendarz działań na najbliższe dni / Dziennik Gazeta Prawna - wydanie cyfrowe

Przestroga dla spóźnialskich

Jeśli chodzi natomiast o termin złożenia za 2022 r. zeznania rocznego PIT-28 (PIT-28S), to należy to zrobić od 15 lutego do 2 maja 2023 r. To efekt zmiany wprowadzonej do art. 21 ust. 2 pkt 2 ustawy o ryczałcie. Ma ona zastosowanie już do przychodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. (co z kolei wynika z art. 18 ust. 1 ustawy nowelizującej).
Przypomnijmy, że zeznanie złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego. Ta reguła się nie zmieniła.
Odmienne terminy na złożenie zeznania PIT-28 (PIT-28S) i na wpłatę podatku za grudzień i za IV kwartał to przestroga dla osób, które sądziłyby, że skoro wydłużono im czas na złożenie zeznania, to mają go równie dużo na wpłatę ryczałtu za grudzień lub IV kwartał 2022 r.

Ryczałt ewidencjonowany

Ta forma opodatkowania może być opłacalna z dwóch zasadniczych powodów: zryczałtowanej składki zdrowotnej i możliwości zastosowania do wielu usług stawki 8,5 proc.
Należy jednak pamiętać, że gdy roczne przychody ryczałtowca przekroczą 300 tys. zł, to składka zdrowotna wzrośnie w 2023 r. do 1128,48 zł. [tabela 2] Co prawda jej połowę można odjąć od przychodu, ale faktyczna korzyść z tego odliczenia jest rzędu kilkudziesięciu złotych (przy niższych stawkach ryczałtu nawet dużo mniej). [tabela 3]
Tabela 2. Składka zdrowotna od ryczałtowców w 2023 r.
Roczne przychody ryczałtowca Miesięczna składka zdrowotna
nie przekraczają 60 tys. zł 376,16 zł
przekraczają 60 tys. zł, ale nie przekraczają 300 tys. zł 626,93 zł
przekraczają 300 tys. zł 1128,48 zł
Tabela 3. Korzyści ryczałtowców z odliczania od przychodu połowy składki zdrowotnej
Roczne przychody ryczałtowca Połowa miesięcznej składki zdrowotnej Skutek odliczenia od przychodu połowy miesięcznej składki zdrowotnej - w zależności od stawki ryczałtu
nie przekraczają 60 tys. zł 376,16 zł : 2 = 188,08 zł 8,5 proc. 12 proc. 14 proc. 15 proc. 17 proc.
15,99 zł 22,57 zł 26,33 zł 28,21 zł 31,97 zł
przekraczają 60 tys. zł, ale nie przekraczają 300 tys. zł 626,93 zł : 2 = 313,47 zł 26,64 zł 37,62 zł 43,89 zł 47,02 zł 53,29 zł
przekraczają 300 tys. zł 1128,48 zł : 2 = 564,24 zł 47,96 zł 67,71 zł 78,99 zł 84,64 zł 95,92 zł
Źródło: obliczenia własne
Ryczałt traci na atrakcyjności, gdy się okaże, że ryczałtowiec nie ma jednak prawa do 8,5-proc. stawki podatku, lecz musi go płacić w wyższej wysokości, np. 14, 15 czy 17 proc. To często jest przedmiotem wniosków o interpretację indywidualną, a wtedy możliwe jest zaskoczenie, gdy dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdzi, że właściwa jest jednak wyższa stawka.
Opłacalność ryczałtu może maleć już przy stawce 12 proc., bo tyle samo wynosi obecnie dolna stawka skali podatkowej PIT, a rozliczenie na zasadach ogólnych daje możliwość odejmowania kosztów uzyskania przychodów, co przy ryczałcie jest niemożliwe. Lepiej płacić 12-proc. PIT od dochodów (przychodów pomniejszych o koszty) niż 12-proc. ryczałt od przychodów.
Uwaga ta nie dotyczy oczywiście przedsiębiorców, których dochody przekraczają 120 tys. zł rocznie, bo wtedy nadwyżka jest już opodatkowana według stawki 32 proc. PIT. Do tego trzeba jeszcze doliczyć 9-proc. składkę zdrowotną (liczoną od dochodu), a nie zryczałtowaną (w stałej kwocie) jak u ryczałtowców.
Ryczałt nie daje natomiast prawa do tylu odliczeń, co podatek według skali czy liniowy 19-proc. PIT. Wykluczone są więc ulgi: na ekspansję, na prototyp, na robotyzację, sponsoringowa, na badania i rozwój, na innowacyjnych pracowników (będąca uzupełnieniem ulgi B+R). Nie można też korzystać z ulgi IP Box, bo ta, polegająca na opodatkowaniu dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej stawką 5 proc., jest właściwa tylko dla PIT (i dla CIT). Ryczałtowcom nie przysługuje także ulga prorodzinna (na dzieci).
Rozliczając się w ten sposób z fiskusem, można natomiast odliczyć od przychodów:
  • stratę z lat ubiegłych,
  • składki na ubezpieczenia społeczne,
  • wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE),
  • ulgę rehabilitacyjną,
  • ulgę termomodernizacyjną,
  • ulgę na zabytki,
  • ulgę na internet (do kwoty 760 zł rocznie, odliczenie przysługuje wyłącznie w kolejno po sobie następujących dwóch latach podatkowych, pod warunkiem że podatnik nie korzystał już z tej preferencji w latach wcześniejszych),
  • darowizny przekazane na cele pożytku publicznego, kultu religijnego i cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe,
  • ulgę dla krwiodawców,
  • ulgę na zakup terminala płatniczego oraz wydatki związane z obsługą transakcji płatniczych przy użyciu takiego terminala.
Przypomnijmy, że z ryczałtu może korzystać prawie każdy przedsiębiorca, którego przychody za poprzedni rok nie przekroczyły 2 mln euro. To oznacza, że w 2023 r. ten sposób opodatkowania może wybrać podatnik, który w 2022 r. uzyskał z działalności gospodarczej przychody nieprzekraczające 9 654 400 zł. W spółkach cywilnych i jawnych brana jest pod uwagę suma przychodów wszystkich wspólników.
Limit dla ryczałtowców, którzy chcą korzystać z kwartalnego rozliczenia, wynosi 200 tys. euro. To oznacza, że w 2023 r. raz na kwartał mogą rozliczać się z fiskusem podatnicy, których przychody w 2022 r. nie były wyższe niż 965 440 zł.
Lista czynności, które wyłączają z ryczałtu, jest ograniczona w zasadzie do czterech rodzajów działalności wymienionych w art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o ryczałcie. Są to:
  • prowadzenie aptek,
  • działalność w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych (kantory walut),
  • handel częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
  • wytwarzanie wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.

Zasady ogólne

PIT według skali podatkowej może się opłacać zwłaszcza tym, którzy ponoszą wysokie koszty, choćby związane z zakupem towarów lub zatrudnianiem innych osób. Jeżeli jednak przedsiębiorca ma niskie koszty w relacji do przychodów, to przy wysokich zarobkach powinien mimo wszystko policzyć, czy nie będzie dla niego korzystniej płacić ryczałt ewidencjonowany (choćby nawet 17-proc.) zamiast 32-proc. PIT.
Wadą rozliczenia według skali podatkowej jest też wspomniana 9-proc. składka na ubezpieczenie zdrowotne, liczona od dochodu przedsiębiorcy. Na dodatek nie można jej odliczać, nawet w części. W zamian przysługuje kwota dochodu wolna od podatku (30 tys. zł) oraz stosunkowo niska dolna stawka PIT (12 proc.). Czy faktycznie rekompensuje to wysoki koszt składki zdrowotnej? To zależy od indywidualnej sytuacji dochodowej przedsiębiorcy.
Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę, czy przedsiębiorca nie uzyskuje równocześnie innych dochodów opodatkowanych według skali podatkowej (np. z pracy, z odrębnych zleceń, z emerytury). Trzeba je będzie bowiem zsumować w zeznaniu rocznym, co może spowodować, że ostatecznie łączny dochód przedsiębiorcy przekroczy 120 tys. zł i nadwyżka będzie opodatkowana według stawki 32 proc. PIT.
Podatek według skali pozwala natomiast korzystać z preferencji niedostępnych przy innych formach opodatkowania, takich jak: wspólne rozliczenie z małżonkiem, preferencyjne rozliczenie osób samotnie wychowujących dzieci, ulgi rehabilitacyjna i prorodzinna (na dzieci).
Od 2022 r. doszło jeszcze wiele specjalnych preferencji dla przedsiębiorców, takich jak np. ulgi: na ekspansję, na prototyp, na robotyzację, sponsoringowa, na innowacyjnych pracowników. Ta ostatnia jest uzupełnieniem ulgi na badania i rozwój (B+R), która od lat przysługuje przedsiębiorcom rozliczającym się według skali podatkowej.
Przewagą PIT według skali nie są natomiast ulgi: rehabilitacyjna, termomodernizacyjna, na zabytki, z tytułu krwiodawstwa, na internet, ani na zakup terminala płatniczego oraz wydatki związane z obsługą transakcji płatniczych przy użyciu takiego terminala. Te preferencje przysługują bowiem także ryczałtowcom, a w dużej części również liniowcom.

Liniowy PIT

Podatnikom, którzy wybiorą liniowy 19-proc. PIT nie przysługują:
  • ulga prorodzinna (na dzieci),
  • ulga rehabilitacyjna,
  • ulga na internet,
  • ulga dla krwiodawców,
  • wspólne rozliczenie z małżonkiem, ani
  • preferencyjnie rozliczenie przewidziane dla osób samotnie wychowujących dzieci.
Wybierając liniowy PIT, można natomiast skorzystać z ulg:
  • termomodernizacyjnej,
  • badawczo-rozwojowej,
  • na zatrudnienie innowacyjnych pracowników,
  • IP BOX,
  • na ekspansję,
  • na prototyp,
  • na robotyzację,
  • na konsolidację,
  • sponsoringowej,
  • na zakup terminala płatniczego oraz wydatki związane z obsługą transakcji płatniczych przy użyciu takiego terminala,
  • na zabytki.
Można odliczać także:
  • wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE),
  • darowizny przekazane na cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, z tym że odliczenie wynosi wyłącznie 6 proc. dochodu,
  • składki na ubezpieczenie społeczne.
Atrakcyjność liniowego PIT zdecydowanie jednak zmalała po ubiegłorocznych zmianach skali podatkowej, kiedy to nie tylko obniżono dolną jej stawkę (z 17 proc. do 12 proc.), ale też podwyższono kwotę dochodu wolnego od podatku (do 30 tys. zł). Liniowcom kwota wolna nie przysługuje.
Na spadek opłacalności liniowego PIT miały też wpływ ubiegłoroczne zmiany w składce zdrowotnej. Co prawda ostatecznie stanęło na tym, że składka ta wynosi u liniowców 4,9 proc. dochodu (a nie 9 proc. jak u przedsiębiorców opodatkowanych według skali), ale nadal po dodaniu jej do podatku (19 proc.) jest to obciążenie dochodu na poziomie 23,9 proc.
Na szczęście część składki zdrowotnej można odliczyć. Liniowiec ma do wyboru, czy:
  • zaliczać ją do kosztów uzyskania przychodów (na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 58 ustawy o PIT), czy
  • odliczać ją od dochodu (na podstawie art. 30c ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT).
W obu przypadkach roczny limit odliczenia jest taki sam - w 2023 r. wynosi on 10 200 zł (zgodnie z obwieszczeniem ministra finansów z 12 grudnia 2022 r. w sprawie wysokości kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne zaliczanej do kosztów uzyskania przychodów lub odliczanej od dochodu, w roku 2023). Jednak skutki finansowe obu tych rozwiązań są całkiem inne.
Bardziej opłaca się zaliczać składkę zdrowotną do kosztów uzyskania przychodu i to z dwóch powodów. Przede wszystkim w ten sposób zaoszczędza się na samej składce. Korzyść wynosi 499,80 zł (10 200 zł x 4,9 proc.). Składka jest bowiem liczona od dochodu ustalonego w ten sposób, że od przychodów z działalności gospodarczej odejmuje się koszty ich uzyskania oraz składki na ubezpieczenia społeczne. Stąd prosty wniosek: im niższy dochód, tym niższa podstawa wymiaru składki zdrowotnej. Takiego efektu nie osiągniemy, gdy odejmiemy składkę zdrowotną od dochodu, bo wtedy dochód mamy wyliczony bez pomniejszenia go o składkę.
Druga korzyść z zaliczania składki zdrowotnej do podatkowych kosztów może być taka, że w rezultacie zamiast dochodu przedsiębiorca wykaże podatkową stratę (tak będzie, gdy koszty przewyższą dochód). Co prawda nie uniknie przez to składki zdrowotnej, bo ta nie może być u liniowców niższa niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 79a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Będzie mógł jednak odliczać wykazaną stratę podatkową od swojego dochodu w pięciu kolejnych latach podatkowych (jeżeli tylko go uzyska). Dzięki temu będzie płacić PIT od niższej kwoty. Przypomnijmy, że w jednym roku można odjąć jednorazowo nawet do 5 mln zł straty (gdyby była wyższa, to nadwyżkę rozlicza się w pozostałych latach pięcioletniego okresu). Takiego efektu nie daje odliczanie składki zdrowotnej od dochodu.
Liniowy PIT zaczyna być opłacalny, gdy roczne dochody przedsiębiorcy istotnie przekroczą 120 tys. zł. Wtedy korzystniej będzie płacić 23,9 proc. od dochodu (a na dodatek jeszcze odliczyć część składki zdrowotnej), niż oddać fiskusowi 32 proc. od nadwyżki ponad 120 tys. zł i nie móc w ogóle odjąć składki na ubezpieczenie zdrowotne (co w sumie da 41 proc. dochodu, czyli 32 proc. PIT i 9-proc. składka zdrowotna).

PIT zero

Na wybór formy opodatkowania na 2023 r. nie wpływają natomiast nowe ulgi PIT zero, bo przysługują one przedsiębiorcom bez względu na formę opodatkowania (nie dotyczy to jedynie karty podatkowej). Niezależnie od tego, czy przedsiębiorca płaci PIT według skali podatkowej (12 proc. i 32 proc.), czy wybierze liniowy 19-proc. PIT bądź ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, ma prawo do ulgi:
  • dla rodziców posiadających co najmniej czworo dzieci (art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT),
  • pracujących seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT),
  • osób powracających z zagranicy (art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy o PIT).
Przedsiębiorcy nie korzystają natomiast z ulgi dla młodych do 26. roku życia, bo nie obejmuje ona przychodów z działalności gospodarczej. Nie wyklucza to stosowania jej w odniesieniu do uzyskiwanych równolegle przychodów z innych źródeł (wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT).

Karta podatkowa

W 2023 r. z karty podatkowej może korzystać tylko ten, kto w taki sam sposób rozliczał się z fiskusem zarówno w 2022 r., jak i w 2021 r. Tak wynika z obowiązującego od ponad roku wymogu kontynuacji. Kto stracił prawo do karty lub w ogóle z niej nie korzystał, nie może złożyć wniosku o zastosowanie opodatkowania w tej formie. To skutek art. 65 ust. 1 Polskiego Ładu.
Podatnicy rozliczający się z fiskusem według karty podatkowej odliczają tylko składkę zdrowotną. Mogą pomniejszyć podatek o 19 proc. zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Nie mogą odliczać składek na ubezpieczenie społeczne ani straty poniesionej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Prywatny najem lub dzierżawa

Od 2023 r. osoby, które wynajmują lub wydzierżawiają swój prywatny majątek (nie tylko nieruchomości), mogą rozliczać się wyłącznie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Wynika to z art. 9a ust. 6 ustawy o PIT, który stanowi: „Dochody osiągane przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6, są opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym”.
Natomiast ci, którzy w trakcie 2022 r. płacili ryczałt ewidencjonowany od przychodów z prywatnego najmu, mogą jeszcze rozliczyć się za miniony rok według skali podatkowej, zmieniając swoją ubiegłoroczną decyzję o wyborze formy opodatkowania. Taką możliwość daje im art. 16 ust. 1 ustawy nowelizującej. Trzeba tylko zawiadomić o tym urząd skarbowy, składając zeznanie roczne na formularzu PIT-36. W takiej sytuacji nie składa się zeznania PIT-28. Kto to zrobi, automatycznie pozbawi się prawa do zmiany formy opodatkowania za 2022 r. (art. 16 ust. 2 ustawy nowelizującej).
Jeżeli wynajmujący (wydzierżawiający) złoży zeznanie PIT-36 do 28 lutego, to nie musi do końca lutego 2023 r. płacić ryczałtu za grudzień (za IV kwartał) 2022 r. Należny podatek ureguluje do 2 maja 2023 r. Jeżeli zeznanie PIT-36 złoży po lutym, to musi do 28 lutego 2023 r. zapłacić ryczałt za grudzień lub za IV kwartał 2022 r. ©℗
Podstawa prawna
art. 9a ust. 6, art. 10 ust. 1 pkt 6, art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152‒154, art. 23 ust. 1 pkt 58, art. 30c ust. 2 pkt 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2647; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 28)
art. 65 ust. 1 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180)
art. 15 ust. 2, ust. 7 i ust. 8 pkt 2, art. 16 ust. 1 i 2, art. 17 ust. 2, art. 18 ust. 1, art. 30 ust. 1 i 2 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180)
art. 8 ust. 1 pkt 3, art. 21 ust. 1, ust. 1a, ust. 2 pkt 2 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2540)
obwieszczenie ministra finansów z 12 grudnia 2022 r. w sprawie wysokości kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne zaliczanej do kosztów uzyskania przychodów lub odliczanej od dochodu, w roku 2023 (M.P. z 2022 r. poz. 1238)
art. 79a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2770)