Nowe rozwiązania, jakie będą obowiązywały przy sporządzaniu sprawozdań finansowych za obecny rok, wynikają przede wszystkim z ostatniej nowelizacji ustawy o rachunkowości, ale nie tylko. Będzie też można skorzystać z nowego standardu KSR 14.

prawo bilansowe

Dotychczasowe zasady sporządzania sprawozdań zostały zmodyfikowane przez ustawę z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o rachunkowości i innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2106), która zacznie obowiązywać 8 grudnia 2021 r., choć są wyjątki, które wejdą w życie 1 stycznia 2022 r. i 1 czerwca 2022 r.
Podpisze jedna osoba
Najważniejsze zmiany dla klientów biur rachunkowych są w zakresie podpisywania sprawozdań finansowych, sprawozdania z działalności i innych sprawozdań przygotowywanych na podstawie ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; dalej: u.r.). Przypomnijmy, zgodnie z tym aktem sprawozdanie finansowe oraz skonsolidowane sprawozdania finansowe sporządza się w postaci elektronicznej oraz opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Sprawozdania podpisuje osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, oraz kierownik jednostki, a w przypadku gdy jest to organ wieloosobowy, wszyscy członkowie tego organu. Po 1 stycznia 2022 r., jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy, sprawozdanie finansowe może podpisać co najmniej jedna osoba wchodząca w skład tego organu po złożeniu przez pozostałe osoby wchodzące w jego skład:
  • oświadczeń, że sprawozdanie finansowe spełnia wymagania przewidziane w u.r., lub
  • odmów złożenia takich oświadczeń.
W oświadczeniach lub odmowach ich złożenia należy wskazać sprawozdanie finansowe, którego te dokumenty dotyczą – w szczególności przez podanie daty i godziny podpisania sprawozdania finansowego przez osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych. W praktyce oznacza to, że złożenie oświadczenia lub odmowa jego złożenia nie może nastąpić przed podpisaniem sprawozdania finansowego przez osobę prowadzącą księgi.
Należy podkreślić, że:
  • odmowa złożenia oświadczenia jest równoznaczna z odmową podpisu sprawozdania finansowego i wymaga sporządzenia pisemnego uzasadnienia;
  • oświadczenie, że sprawozdanie finansowe spełnia wymagania przewidziane w u.r., oraz odmowa złożenia takiego oświadczenia są dołączane do sprawozdania finansowego;
  • odmowę podpisu, oświadczenie lub odmowę złożenia oświadczenia sporządza się w postaci elektronicznej oraz opatruje kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym lub sporządza się w postaci papierowej oraz opatruje własnoręcznym podpisem.
W przypadku gdy jednostką kieruje organ wieloosobowy i jeżeli wskazane wyżej dokumenty zostały sporządzone w postaci papierowej opatrzonej własnoręcznym podpisem, to jedna z osób wchodzących w skład tego organu powinna, podpisując sprawozdanie finansowe, zapewnić sporządzenie elektronicznych kopii tych dokumentów. Z kolei zgodnie ze zmienionym art. 69 u.r. odmowa podpisania sprawozdania finansowego, oświadczenie składane przez osoby wchodzące w skład organu wieloosobowego o spełnianiu przez sprawozdanie finansowe wymagań przewidzianych w u.r. oraz odmowy złożenia tego oświadczenia muszą wraz ze sprawozdaniem zostać złożone do właściwego rejestru sądowego. Przy czym należy pamiętać, że odmowa złożenia oświadczenia, że sprawozdanie finansowe spełnia wymagania przewidziane w u.r., musi posiadać uzasadnienie.
Jeśli sprawozdanie zostało podpisane przez wszystkich członków organu kierowniczego, wówczas będzie mogło zostać ono złożone na dotychczasowych zasadach, tj. w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia. Zgodnie z nowelizacją art. 74 ust. 1 u.r. oświadczenie lub jego odmowę należy przechowywać tak jak sprawozdania finansowe.
Ustawa z 14 października 2021 r. wprowadziła też zmiany w ustawie z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 112; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1598). Polegają one na wprowadzeniu podstaw prawnych do składania do Krajowego Rejestru Sądowego elektronicznych kopii dokumentów (oświadczeń, odmów złożenia oświadczenia oraz odmów złożenia podpisu, do których ma zastosowanie art. 52 ust. 2 i 2b u.r.), które w oryginale zostały sporządzone w postaci papierowej, a następnie zostały odwzorowane elektronicznie (zeskanowane). Wskazane dokumenty przy składaniu do KRS będą podpisywane elektronicznie przez osobę dokonującą zgłoszenia. Co istotne, zmiany w przepisach o KRS umożliwiające składanie takich oświadczeń wejdą w życie 1 czerwca 2022 r., w związku z tym w przepisach wskazano, iż sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności, skonsolidowane sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej,
1) które zostały zatwierdzone przed 1 czerwca 2022 r.,
2) do których zostały sporządzone odmowa podpisu, do której ma zastosowanie art. 52 ust. 2 u.r., oświadczenie lub odmowa złożenia oświadczenia, do których ma zastosowanie art. 52 ust. 2b u.r.
– składa się wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami we właściwym rejestrze sądowym w okresie od 1 czerwca 2022 r. do 15 czerwca 2022 r.
Przedłużenie terminu składania
Ważną zmianą wynikającą z ustawy z 14 października 2021 r. jest wydłużenie od nowego roku terminu na składanie sprawozdań do szefa Krajowej Administracji Skarbowej – z dotychczasowych 10 do 15 dni. Do szefa KAS składa się sprawozdanie finansowe sporządzane w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej udostępnianej na podstawie art. 45 ust. 1g u.r. albo w formacie przeszukiwalnym lub formacie, o którym mowa w przepisach unijnych. Jednocześnie w art. 27 ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106) doprecyzowano, że nowe, wcześniej już wskazane dokumenty – tj. oświadczenia lub odmowa złożenia oświadczenia – będą przekazywane też za pomocą środków komunikacji elektronicznej szefowi Krajowej Administracji Skarbowej razem ze sprawozdaniem finansowym, odpisem uchwały zgromadzenia zatwierdzającej sprawozdanie finansowe oraz ze sprawozdaniem z badania (obowiązek przekazania sprawozdania z badania nie dotyczy podatników, których sprawozdania finansowe nie są objęte obowiązkiem badania). Wskazano też, że obowiązek przekazywania dokumentów do szefa KAS nie dotyczy podmiotów zwolnionych podmiotowo z podatku dochodowego (np. rodzinne ogrody działkowe) oraz podmiotów, które na podstawie odrębnych przepisów mają obowiązek przekazywania sprawozdań finansowych do Krajowego Rejestru Sądowego.
System compliance w biurach rachunkowych [PYTANIA I ODPOWIEDZI]
System compliance w biurach rachunkowych [PYTANIA I ODPOWIEDZI]

Zobacz również
Inny format
Niektóre biura muszą też zwrócić uwagę na zmiany dotyczące formatu, w jakim przygotowuje się sprawozdania finansowe i pozostałe sprawozdania już za 2021 r. Zmiany w tym zakresie dotyczą podmiotów stosujących Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości (dalej: MSR). I tak dla tych, które są emitentami papierów wartościowych, wprowadzono obowiązek stosowania formatu XHTML. W przypadku sprawozdań skonsolidowanych należy je oznakować przy użyciu standardu Inline XBRL. Jest to obowiązek wynikający z rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/815 z 17 grudnia 2018 r. uzupełniającego dyrektywę 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania (Dz.Urz. UE L 143 z 29 maja 2019, str. 1, zezm.). Pozostałe jednostki stosujące MSR, niebędące emitentami, na podstawie nowo dodanego art. 45 ust. 1ga u.r. będą sporządzać swoje sprawozdania finansowe w formacie XHTML lub innym formacie przeszukiwalnym. To nowe określenie oznacza format danych, przy użyciu którego dokument elektroniczny jest zapisany w taki sposób, że w celu skutecznego przeszukania oraz skopiowania ciągu znaków alfanumerycznych zawartych w treści tego dokumentu możliwe jest posłużenie się ogólnie dostępnym oprogramowaniem przeznaczonym do odczytu lub edycji dokumentów zapisanych w tym formacie.
Konsolidacja – dodatkowe zwolnienie
Nowelizacja u.r wprowadziła też dodatkowe zwolnienie w zakresie obowiązku konsolidacji sprawozdań finansowych. Dotyczy ono alternatywnych spółek inwestycyjnych (ASI). Wskazano, iż te jednostki ASI w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym uprawnionych do posługiwania się nazwą „EuVECA” albo „EuSEF”, będą mogły korzystać ze zwolnienia konsolidacji wszystkich jednostek zależnych, których udziały zostały nabyte, zakupione lub pozyskane w innej formie, z wyłącznym ich przeznaczeniem do późniejszej odprzedaży niezależnie od okresu, na jaki ASI weszła w ich posiadanie.

nowości dla stosujących ksr

Jednostki sporządzające sprawozdania finansowe według ustawy o rachunkowości zgodnie z art. 10 ust. 3 u.r. mogą posłużyć się krajowymi standardami rachunkowości. Za 2021 r. po raz pierwszy będą mogły zastosować nowy KSR 14 „Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności” (Dz. Urz. MFFiPR z 2021 r. poz. 119). Wyjaśnia on zagadnienia związane z oceną zasadności założenia kontynuacji działalności, w tym z zasadami rachunkowości stosowanymi w sytuacji braku kontynuowania działalności. W szczególności standard zawiera:
a) wskazówki dotyczące identyfikowania sytuacji, w których przyjęcie założenia kontynuacji działalności nie jest zasadne;
b) wytyczne dotyczące sporządzania sprawozdań finansowych przez jednostki niekontynuujące działalności, w szczególności zasady wyceny przez nie aktywów i pasywów;
c) wytyczne dotyczące zasad zamykania oraz otwierania ksiąg rachunkowych, inwentaryzacji oraz zatwierdzania, ogłaszania i badania sprawozdań finansowych w sytuacji braku kontynuowania działalności;
d) wymogi dotyczące ujawniania informacji w sprawozdaniu finansowym o przyjęciu założenia kontynuacji działalności bądź braku takiej możliwości lub woli.
KSR 14 porządkuje zasady, jakimi należy kierować się przy przygotowywaniu sprawozdań, jeśli założenie kontynuacji działalności nie jest zasadne. Miedzy innymi wskazuje daty, na jakie jest sporządzane sprawozdanie przy założeniu braku kontynuowania działalności. Do każdej z tych dat opracowano schemat objaśniający sposób postępowania. Wskazano m.in., jak należy przygotować sprawozdanie, jeśli jest:
1) formalne postawienie jednostki w stan likwidacji wobec podjęcia stosownej uchwały przez jej wspólników lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu o rozwiązaniu spółki, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym;
2) ogłoszenie przez sąd upadłości jednostki, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym;
3) dokonanie przez kierownika jednostki oceny, że jest praktycznie pewne, iż jednostka nie będzie kontynuowała działalności w dającej się przewidzieć przyszłości. Taka ocena jest wynikiem analizy zdarzeń lub okoliczności, które mogą wskazywać na znaczącą niepewność co do zdolności jednostki do kontynuowania działalności;
4) istotne zmniejszenie zakresu działalności jednostki skutkujące brakiem realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.
W KSR 14 wskazano też, jak zmieniają się zasady wyceny w świetle art. 29 u.r. Nie tylko przytoczono reguły w tym zakresie, ale dla każdej pozycji aktywów i pasywów objaśniono sposób postępowania i ważne elementy przy wycenie i prezentacji. Dodatkowo objaśniono, jak należy przeprowadzić inwentaryzacje w tej szczególnej sytuacji jednostki. Standard zawiera też przykładowo sformułowane objaśnienia we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego i „dodatkowych notach i objaśnieniach”. ©℗
Tabela. Inne zmodyfikowane przepisy
Gdzie szukać Co się zmieniło
Załącznik nr 1 u.r. w części „Dodatkowe informacje i objaśnienia” w ust. 1 w pkt 17a w brzmieniu ustalonym przez art. 4 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2021 r. poz. 2105).Zmiana wejdzie w życie 1 stycznia 2022 r. W załączniku nr 1 do u.r. w części „Dodatkowe informacje i objaśnienia” w ust. 1 w pkt 17a wykreślono wyraz „kapitałowych”. Oznacza to, iż informacje o dochodach z tytułu ukrytych zysków w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT – od 1 stycznia 2022 r. będą przedstawiać nie tylko spółki kapitałowe, ale wszystkie spółki w przypadku podatników opodatkowanych ryczałtem od dochodów.
Artykuł 53 ust. 2a u.r. w brzmieniu ustalonym przez art. 15 ustawy z 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz.U. z 2019 r. poz. 55; ost.zm.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1080). Zmiana weszła w życie 1 grudnia 2021 r. Rozszerzono katalog jednostek, które nie mają obowiązku zatwierdzania i poddawania badaniu rocznych sprawozdań finansowych. I tak zgodnie z art. 53 ust. 3a u.r. obowiązku takiego od 1 grudnia 2021 r. nie mają jednostki, w stosunku do których ogłoszona została upadłość lub otwarto postępowanie restrukturyzacyjne, w którym ustanowiono zarządcę, chyba że dłużnikowi udzielono zezwolenia, o którym mowa w art. 133 ust. 1 lub art. 288 ust. 3 ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1588; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1080).