Senacka komisja omawia w poniedziałek nowelizację ustaw m. in. o Sądzie Najwyższym, ustroju sądów, Krajowej Radzie Sądownictwa i o prokuraturze. Chodzi m.in. o zmiany procedur wyboru I prezesa SN i kwestie obsady stanowisk w tym sądzie.

Sejm uchwalił te zmiany w piątek - za nowelizacją głosował wtedy klub PiS (to ta partia zgłosiła projekt zmian). Przeciw był klub Kukiz'15, zaś kluby PO, Nowoczesnej i PSL-UED nie wzięły udziału w sejmowym głosowaniu.

W poniedziałek po godz. 13 omawianie zmian rozpoczęła senacka komisja praw człowieka, praworządności i petycji. Do nowelizacji Biuro Legislacyjne Senatu zaproponowało kilka poprawek. Także senator Jan Rulewski (PO) zaproponował sześć poprawek.

Zgodnie z uzasadnieniem ustawy "zasadniczym celem zmian w ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa i ustawie o Sądzie Najwyższym jest doprowadzenie do usprawnienia postępowań prowadzonych przez KRS w sprawach powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, w tym sędziego SN". Jak zaznaczono, w zmianach chodzi m.in. o wyłączenie możliwości obstrukcji prowadzonych przed KRS postępowań nominacyjnych do SN.

Zmiany przewidują m.in. że Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN będzie wybierało i przedstawiało prezydentowi kandydatów na I prezesa SN niezwłocznie po obsadzeniu 2/3 liczby stanowisk sędziów SN, a nie - tak jak obecnie głosi przepis - dopiero, gdy obsadzone są niemal wszystkie stanowiska.

W noweli zaproponowano też, aby odwołanie od uchwały KRS obejmującej rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego nie wyłączało uprawomocnienia się jej w zakresie, w jakim rozstrzyga o przedstawieniu wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego SN. Jedynie w przypadku uznania odwołania i uchylenia przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały KRS o nieprzedstawieniu wniosku o powołanie konkretnej osoby do pełnienia urzędu sędziego SN, przepis ma dać kandydatowi "możliwość uwzględnienia jego wniosku w najbliższym, niezakończonym postępowaniu nominacyjnym". "NSA rozpoznaje odwołanie i wydaje orzeczenie w terminie 14 dni od dnia przekazania temu sądowi odwołania" - przewiduje nowelizacja.

Senackie Biuro Legislacyjne w przedstawionej opinii do nowelizacji zaproponowało m.in. poprawkę wykreślającą część z tych przepisów. "Wypada podzielić w szczególności wątpliwości natury konstytucyjnej, jakie wywołują wskazane przepisy. Pomijając już pytanie o to, czym na tle wszystkich postępowań nominacyjnych toczących się przed KRS wyróżniają się postępowania ws. powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego SN i czy tym samym istnieje racjonalny argument, który przemawiałby za odmiennym uregulowaniem kwestii prawomocności uchwał kończących takie postępowania zauważyć trzeba, że przyjęty mechanizm (...) w istocie rzeczy skutkować będzie iluzorycznością prawa do zaskarżenia uchwały KRS" - napisała w tej opinii Katarzyna Konieczko z Biura Legislacyjnego.

Na etapie prac sejmowych do ustawy o Sądzie Najwyższym wprowadzono przepis głoszący, że sędziowie SN, którzy ukończą 65. rok życia po upływie trzech miesięcy i przed upływem 12 miesięcy od wejścia w życie ustawy, przechodzą w stan spoczynku z upływem dwunastu miesięcy od wejścia w życie ustawy, chyba że w tym terminie złożą oświadczenie o woli dalszego orzekania w SN wraz z zaświadczeniem o stanie zdrowia, a prezydent wyrazi na to zgodę.

Kilka dni temu jeden z sędziów SN Krzysztof Rączka wydał oświadczenie, w którym zaznaczył, iż wiek 65 lat osiągnie 28 lipca 2018 r. Jak dodał, w związku z tym czas na złożenie przez niego oświadczenia o woli dalszego orzekania przypadał między 28 lipca 2017 r. a 28 stycznia 2018 r. - wtedy jednak w ogóle nie obowiązywała jeszcze nowa ustawa o SN. "W tej sytuacji brak jest podstaw prawnych do złożenia mnie z urzędu sędziego SN w stanie czynnym. Z całą stanowczością stwierdzam, że miałem i nadal mam wolę dalszego zajmowania stanowiska sędziego SN" - napisał sędzia Rączka.

Z kolei w odniesieniu do przepisów o ustroju sądów w ustawie zaproponowano m.in. ograniczenie kompetencji kolegiów sędziowskich. Zmieniono np. organ - z kolegium na KRS - rozpoznający odwołania sędziów od decyzji prezesów sądów w sprawach podziału czynności i zakresu obowiązków. Zwiększeniu miałyby ulec też kompetencje prezesów sądów rejonowych.

Przepisy nowelizujące ustawy o KRS i SN miałyby wejść w życie w dniu następującym po dniu ogłoszenia. Pozostałe przepisy nowelizacji miałyby natomiast wejść w życie po upływanie 14 dni od jej ogłoszenia z wyjątkiem zmian w ustawie o komornikach, których termin wejścia w życie określono na 1 stycznia 2019 r. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński