Helsińska Fundacja Praw Człowieka chce informacji publicznej od ABW i CBA ws. liczby i zakresu stosowania przez te instytucje kontroli operacyjnej, czyli podsłuchów, obserwacji czy kontroli korespondencji. ABW i CBA odmówiły, podając, że ujawniania takich danych zabrania ustawa. Fundacja odwołała się do Sądu Okręgowego w Warszawie.

W pismach, które Fundacja prezentuje na stronie internetowej, zwraca się ona o podanie dokładnej liczby wniosków szefów CBA i ABW do sądu o zarządzenie kontroli operacyjnej w okresie od utworzenia ABW (czyli 1 lipca 2002 r.) i 3 sierpnia 2006 r. (gdy powstało CBA) do 31 marca 2009 r., i o przedłużenie jej stosowania z podziałem na poszczególne lata. Prosi też o podanie liczby postanowień Sądu Okręgowego w Warszawie (który rozpatruje te wnioski) o zarządzeniu kontroli operacyjnej oraz postanowień o odmowie zarządzenia takiej kontroli.

ABW i CBA odpowiedziały Fundacji odmownie. ABW podkreśla, że takie dane nie mogą stanowić informacji publicznej i że tylko sąd lub prokurator może mieć do nich dostęp - na potrzeby śledztwa lub procesu dotyczącego śmierci człowieka, gdy zaistniało uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa w związku ze stosowaniem technik operacyjnej, lub na potrzeby postępowań sprawdzających związanych z dostępem do tajemnic. W tym zakresie dostęp do informacji jest zastrzeżony - zauważa ABW.

"Informacje, o udostępnienie których zwraca się wnioskodawca, stanowią tajemnicę państwową"

"Informacje, o udostępnienie których zwraca się wnioskodawca, stanowią tajemnicę państwową" - podkreśla zaś CBA, dodając, że te informacje zawsze figurują w dorocznym sprawozdaniu szefa CBA dla sejmowej komisji ds. służb specjalnych, w której zasiadają przedstawiciele wszystkich klubów parlamentarnych.

Według CBA, dane o liczbie wniosków m.in. ws. podsłuchów są gromadzone w prowadzonych przez Biuro rejestrach z liczbą porządkową każdego wniosku. Te rejestry są jednak objęte tajemnicą, których listy są integralną częścią, nie można więc ich udostępniać - nawet częściowo - jako informacji publicznej.

Zgodnie z ustawą fundacja zwracała się do ABW i CBA o ponowne rozpatrzenie wniosków - szefowie obu służb specjalnych podtrzymali decyzje odmowne. Wobec powyższego obie zostały zaskarżone do Sądu Okręgowego w Warszawie. Sąd jeszcze nie określił terminu, w jakim rozpozna skargi fundacji.

W 2008 r. doszło do tajnego wystąpienia w Sejmie ówczesnego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ćwiąkalskiego dotyczącego podsłuchów. Jak ujawniła wtedy "Rzeczpospolita", podał on wtedy, że w 2007 r. o 18 proc. wzrosła liczba wniosków policji o kontrolę operacyjną (m.in. podsłuchy), a o 25 proc. wzrosła liczba takich działań policji w trybie niecierpiącym zwłoki, co potem akceptowały sądy. Prokuratorzy odmówili zgody wobec 2 proc. ogółu wniosków policji, a sądy - 0,5 proc. Ćwiąkalski zastrzegł, że danych co do czynności operacyjno-rozpoznawczych innych służb niż policja nie może przedstawić nawet na tajnych obradach Sejmu, bo wymaga to "specjalnej decyzji" szefów ABW, CBA i innych służb.

W kwietniu 2007 r. ówczesny minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro ujawnił tylko, że w 2006 r. policja złożyła o 4,6 proc. mniej wniosków o podsłuchy w porównaniu z 2005 r., a ABW - o 5,3 proc. mniej. "Nie ma tendencji wzrostu, jak to opisywały media" - podkreślał Ziobro. Mówił, że podsłuchy są po to, "by chronić uczciwych obywateli przed przestępcami" i to oni powinni się bać. Uznał, że te dane nie są powodem do radości, bo wskazują na spadek pracy operacyjnej policji i ABW.

Dziewięć służb specjalnych może dziś stosować podsłuchy i inne tzw. środki operacyjne

Dziewięć służb specjalnych może dziś stosować podsłuchy i inne tzw. środki operacyjne: podgląd, tajną obserwację, przeglądanie listów, itp. Można je stosować tylko za zgodą sądu dla wykrycia wymienionych w odpowiednich ustawach ściśle określonych najgroźniejszych przestępstw oraz tylko, gdy inne środki zawiodą. Służby uprawnione do tych działań to: policja, Żandarmeria Wojskowa, Straż Graniczna, Biuro Ochrony Rządu, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego, Centralne Biuro Antykorupcyjne.