Za ustawą bez poprawek głosowało 58 senatorów, przeciw było 34. Nikt nie wstrzymał się od głosu.

Poparcia nie uzyskały wnioski mniejszości zgłoszone przez PiS. Dotyczyły one m.in. uzależnienia wypłaty 800 plus obywatelom Ukrainy od warunku zatrudnienia bądź prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski oraz zaostrzenia co do możliwości uzyskania obywatelstwa polskiego.

Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta RP.

Część świadczeń dla uchodźców z Ukrainy wygaśnie

Podczas wspólnego posiedzenia senackich Komisji Edukacji, Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk przypomniał, że nowelizacja ustawy ma na celu dostosowanie polskiego prawa do prawa unijnego, które przedłuża do 4 marca 2026 r. ochronę tymczasową dla Ukraińców uciekających przed wojną.

Duszczyk podkreślił, że ustawa zakłada także wygaszenie części pomocy dla obywateli Ukrainy.

– Słowo „wygaszenie” wydaje się tutaj istotne z tego powodu, że mamy coraz większą grupę obywateli Ukrainy, która się po prostu usamodzielnia w Polsce, a więc nie musi korzystać z jakiegokolwiek specjalnego wsparcia – zaznaczył. Dodał, że cały czas są osoby, którym to wsparcie jest potrzebne, czyli grupy wrażliwe i zostaje to zauważone w ustawie.

Co zakłada nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy?

Nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa zakłada przedłużenie ochrony tymczasowej udzielanej obywatelom Ukrainy, uciekającym przed wojną, do 4 marca 2026 r. Zmiana wynika z decyzji wykonawczej Rady UE z 25 czerwca 2024 r.

Wydłużony został również okres załatwiania przez wojewodów takich spraw, jak udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, udzielenie zezwolenia na pobyt stały, udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zmiana zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, zmiana zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, cofnięcie cudzoziemcom zezwolenia na pobyt czasowy, pobyt stały oraz na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej.

Nowela zakłada działania uszczelniające system udzielania pomocy. Chodzi m.in. o wykluczenie możliwości nadawania uprawnień obywatelom Ukrainy, którzy krótkoterminowo przekraczają granicę na podstawie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego.

Ponadto zakłada uchylenie przepisów umożliwiających przeznaczenie dochodów z opłat związanych ze sprzedażą napojów alkoholowych na pomoc obywatelom Ukrainy.

Doprecyzowuje kwestie związane z prowadzeniem w systemie teleinformatycznym krajowego zbioru rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców. Komendant główny Straży Granicznej będzie miał obowiązek wpisywania danych z dokumentów stanowiących podstawę przekroczenia granicy oraz dodania odcisków linii papilarnych w celu jednoznacznej identyfikacji osób. Nakłada także wymóg osobistej obecności dzieci przy nadawaniu numeru PESEL bez względu na wiek.

Wprowadzona zostaje także konieczność potwierdzenia więzów rodzinnych obywatela państwa trzeciego z obywatelem Ukrainy stosowną dokumentacją – dokumentami stanu cywilnego lub innymi dokumentami wydanymi przez właściwe władze kraju.

Zmiany w pomocy dla Ukraińców: 800+, zakwaterowanie, pobyt czasowy

Ustawa określa też termin zakończenia przyjmowania uchodźców wojennych z Ukrainy do ośrodków zbiorowego zakwaterowania na 31 października 2025 r., poza grupami wrażliwymi.

Tym samym od 1 listopada 2025 r. wojewoda będzie mógł udzielić pomocy w postaci zakwaterowania i wyżywienia m.in. dzieciom, na które pobierane jest świadczenie wychowawcze w przypadku odpłatności 15 zł/osobodzień (to stawka, która pojawia się w kontekście świadczeń dla obywateli Ukrainy, w szczególności w odniesieniu do zakwaterowania i wyżywienia. Chodzi o kwotę, jaką płaci Narodowy Fundusz Zdrowia szpitalom za pobyt opiekuna z dzieckiem w szpitalu, a także o świadczenie wypłacane przez państwo za pomoc uchodźcom z Ukrainy – PAP); emerytom, którzy pobierają świadczenie emerytalne w przypadku odpłatności w wysokości 15 zł/osobodzień; osobom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności umiarkowanym i znacznym lub orzeczenie równoważne, czy tym, którzy ukończyli: w przypadku kobiet – 60. rok życia, w przypadku mężczyzn – 65. rok życia, o ile nie pobierają świadczenia emerytalnego.

Doprecyzowane zostają przesłanki do otrzymania świadczenia 800+, tak by wypłacane było również na dzieci, które ukończyły szkołę ponadpodstawową przed ukończeniem 18. roku życia oraz spełniają obowiązek nauki przez uczęszczanie do uczelni lub na kwalifikacyjne kursy zawodowe.

Rozszerzony został katalog przesłanek do uchylenia zezwolenia na pobyt czasowy na okres 1 roku lub 6 miesięcy w sytuacji, gdy obywatel Ukrainy złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje; zeznał nieprawdę, zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego lub takiego dokumentu używał jako autentycznego; w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w celu obejścia przepisów określających zasady i warunki wjazdu cudzoziemców na terytorium Polski.

Kontynuowane będzie wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy. Wydłużono obowiązywanie przepisów umożliwiających w szkole, w której utworzono dodatkowy oddział w celu zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy, przydzielenie nauczycielowi, za jego zgodą, godzin ponadwymiarowych.

Nowela wprowadza zmiany w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej mające na celu uszczelnienie tzw. systemu uproszczonego, umożliwiającego wykonywanie zawodu lekarza i lekarza dentysty przez obywateli Ukrainy oraz inne osoby, które uzyskały kwalifikacje poza Unią Europejską. Zgodnie z nowelą system uproszczony będzie obowiązywał do 4 marca 2026 r.

Ustawa co do zasady wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. (PAP)

ak/ joz/