Subskrybuj nas na Youtube
W XX wieku Polska, mimo trudnej sytuacji politycznej i gospodarczej, miała ambitne plany związane z eksploracją kosmosu oraz wojskami rakietowymi. Jeden z najważniejszych momentów w historii polskiego programu kosmicznego miał miejsce 7 października 1970 roku, kiedy to ze Stacji Sondażu Rakietowego w Łebie wystrzelono dwie rakiety badawcze Meteor 2K. Był to historyczny krok w polskich aspiracjach kosmicznych, lecz niestety program rakietowy został wkrótce przerwany. Do dziś trwają dyskusje na temat przyczyn jego zatrzymania – czy były to trudności finansowe, czy może decyzje polityczne podjęte przez Związek Radziecki, który obawiał się konkurencji ze strony Polski?
Pierwsze wzmianki o polskim programie rakietowym pojawiły się już w 1958 roku, gdy podczas odwilży politycznej zaczęto przeprowadzać próby rakietowe nad Pustynią Błędowską. W 1967 roku program nabrał rozpędu, gdy przeniesiono badania do byłego tajnego ośrodka Luftwaffe, nieopodal Łeby w Rabce. Ośrodek ten, znany wcześniej z testów niemieckich rakiet przeciwlotniczych Rheintochter i Rheinbote, stał się kluczowym miejscem dla polskich naukowców i inżynierów, którzy opracowywali własne projekty.
Córa Renu
Rakiety Rheintochter, testowane przez Niemców w czasie II wojny światowej, miały na celu zestrzeliwanie alianckich bombowców, a Rheinbote była pociskiem balistycznym o zasięgu do 220 km. Te technologie, mimo że opracowane w zupełnie innych celach, stały się inspiracją dla polskich konstruktorów pracujących nad rakietami Meteor.
/>
Polskie rakiety Meteor: Od Modelu 1 do Zaawansowanej 2K
Pierwsze polskie rakiety nosiły nazwę Meteor i miały służyć głównie do celów meteorologicznych. Pierwszy model, Meteor-1, wszedł do produkcji w 1965 roku. Był to istotny krok naprzód dla polskiego przemysłu kosmicznego, jednak prawdziwe sukcesy przyszły z kolejnymi wersjami. Rakieta Meteor-2, a zwłaszcza jej udoskonalona wersja Meteor 2K, była najbardziej zaawansowaną technologią opracowaną w Polsce w tym okresie.
Meteor 2K był jednostopniową rakietą na paliwo stałe, wspomaganą przez silniki startowe, które odpadały na wysokości około 440 metrów. Ta konstrukcja pozwalała jej osiągnąć wysokość nawet 90 km, co było znaczącym osiągnięciem dla polskiej nauki i technologii. Rakieta była używana głównie do badań atmosferycznych – na pokładzie znajdowała się sonda badawcza „RAMZES”, która podczas lotu zbierała dane dotyczące ciśnienia, składu chemicznego powietrza oraz innych parametrów atmosferycznych.
Lot na 90 km ponad ziemię
Najważniejszy moment w historii Meteora 2K miał miejsce 7 października 1970 roku. Po kilku miesiącach przygotowań i oczekiwania na odpowiednie warunki atmosferyczne, udało się przeprowadzić dwa udane starty. Rakiety wzniosły się na wysokość około 90 km, co oznaczało, że weszły w termosferę – warstwę atmosfery, gdzie rozchodzenie się fal dźwiękowych staje się niemożliwe, a warunki są zbliżone do tych panujących w kosmosie.
Był to olbrzymi sukces zespołu inżynierów i naukowców kierowanego przez Jerzego Haraźnego, jednego z czołowych specjalistów w dziedzinie techniki rakietowej w Polsce. Jego zespół miał nadzieję, że uda się zrealizować kolejne ambitne plany, w tym rakietę Meteor-4, która miała osiągnąć pułap 150 km, co mogłoby otworzyć Polsce drogę do pełnowymiarowych badań kosmicznych.
Zatrzymanie programu
Mimo tych sukcesów, polski program rakietowy napotkał poważne trudności, które ostatecznie doprowadziły do jego przerwania. W 1972 roku zdecydowano o zakończeniu badań nad rakietami Meteor. Oficjalnie powodem była zmiana priorytetów i koszty. Polska zaczęła uczestniczyć w międzynarodowym programie badawczym Interkosmos, co ograniczyło potrzebę rozwijania własnych rakiet meteorologicznych.
Jednak wiele źródeł wskazuje, że prawdziwą przyczyną była polityka. Jerzy Haraźny i jego zespół zdobyli międzynarodowe uznanie, publikując wyniki badań w periodykach naukowych oraz prezentując swoje osiągnięcia na międzynarodowych targach. To wywołało obawy w Związku Radzieckim, który dążył do utrzymania monopolu na rozwój technologii rakietowej w bloku wschodnim. ZSRR obawiał się, że Polska mogłaby wykorzystać te technologie do celów wojskowych, co mogłoby podważyć radziecki autorytet w regionie.
Interkosmos
Po zamknięciu projektu Meteor Polska stała się częścią programu Interkosmos, który był wspólną inicjatywą państw bloku wschodniego, mającą na celu rozwój technologii kosmicznych w ramach współpracy z ZSRR. Interkosmos umożliwił polskim naukowcom dostęp do radzieckich technologii oraz udział w międzynarodowych misjach badawczych, jednak nie dawał Polsce pełnej niezależności w dziedzinie eksploracji kosmosu.
Mimo to, Polska miała pewne osiągnięcia w ramach tego programu. W 1978 roku, jako część misji Interkosmos, w kosmos poleciał pierwszy polski satelita naukowy – Interkosmos 9. W późniejszych latach Polacy brali udział w misjach kosmicznych jako członkowie załóg międzynarodowych. Jednym z najbardziej znanych Polaków w historii podboju kosmosu jest Mirosław Hermaszewski, który w 1978 roku stał się pierwszym i jak dotąd jedynym Polakiem, który odbył lot kosmiczny na pokładzie radzieckiego Sojuza 30.
