Od 14 czerwca osoby ubiegające się o dofinansowanie w ramach programu "Czyste Powietrze" będą mogły wybierać pompy ciepła, kotły zgazowujące drewno i kotły na pellet tylko z tzw. listy ZUM. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarski Wodnej (NFOŚiGW) ogłosił właśnie koleją zmianę w zasadach umieszczania na tej liście pomp ciepła. Co to oznacza dla wnioskodawców, a co dla producentów i importerów tych urządzeń?

Zmiany w "Czystym Powietrzu" obowiązujące od 22 kwietnia 2024

Nowe reguły w programie "Czyste Powietrze" obowiązują od 22 kwietnia br. (od początku przewidziano jednak okres przejściowy który ma potrwać do 13 czerwca br.) Zgodnie z nowymi regułami wnioskodawcy ubiegający się o dofinansowanie do wymiany źródła ogrzewania zobowiązani są do wyboru urządzeń znajdujących się na tzw. liście ZUM (czyli liście zielonym urządzeń i materiałów prowadzonej przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy). W przypadku pomp ciepła wprowadzono też wymóg, że urządzenia obecne na liście ZUM muszą posiadać raport z badań z niezależnych akredytowanych laboratoriów zlokalizowanych na terenie UE lub EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu).

Producenci i dystrybutorzy pomp ciepła, które już się na tej liście znajdowały, dostali czas do 13 czerwca br. na uzupełnienie dokumentacji o raporty z badań. "Zmieniliśmy program "Czyste Powietrze" kierując się troską o naszych beneficjentów. Aktualne zasady mają chronić wnioskodawców i ograniczać nieuczciwe praktyki związane m.in. ze sprzedażą nieefektywnych urządzeń, które bez termomodernizacji domu, zamiast obniżać, to podwyższają rachunki za ogrzewanie" – tłumaczyła Dorota Zawadzka‐Stępniak, prezes NFOŚiGW).

Zmiany w "Czystym Powietrzu" dotyczące pomp ciepła. Komunikat z maja 2024

NFOŚiGW zdecydował się jednak na wprowadzenie kolejnej modyfikacji, o której poinformował w komunikacie z 10 maja br. opublikowanym na oficjalnej stronie programu. Oznacza ona liberalizację przyjętych wcześniej zasad. "Producenci i importerzy pomp ciepła z europejskimi znakami jakości mają czas do 31 grudnia 2024 r. na dostarczenie wymaganych badań technicznych swoich urządzeń, aby pozostały one na liście ZUM. Jest możliwość czasowego wprowadzania na listę ZUM pomp ciepła posiadających europejskie znaki jakości: EHPAQ, HP KEYMARK lub EUROVENT" – czytamy.

Zmiany w "Czystym Powietrzu" dotyczące pomp ciepła. Skutki dla wnioskodawców

NFOŚiGW zaznacza, że z punktu widzenia wnioskodawców (właścicieli nieruchomości ubiegających się o dofinansowanie z programu "Czyste Powietrze") niewiele się zmieni. "Ludzie korzystający z programu będą zobowiązani do wyboru pomp ciepła z listy ZUM od 14 czerwca 2024 r." – czytamy w komunikacie. W praktyce lista ZUM będzie dłuższa niż byłaby, gdyby Fundusz nie zmienił zasad. Od 14 czerwca br. miały być na niej tylko urządzenia dla których producenci dostarczyli raporty z badań w niezależnych laboratoriach z UE i EFTA. Zmiana ogłoszona 10 maja oznacza, że na liście ZUM będą też pompy ciepła posiadające europejskie znaki jakości: EHPAQ, HP KEYMARK lub EUROVENT.

Zmiany w "Czystym Powietrzu" dotyczące pomp ciepła. Skutki dla producentów i dystrybutorów

Dlaczego NFOŚiGW złagodził wymagania dotyczące pomp ciepła i listy ZUM? Fundusz tłumaczy, że to wyjście naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom branży. "(…) widzimy problemy branży, która zgłasza trudności z wystarczająco szybkim zrealizowaniem wymaganych badań pomp ciepła i dostarczeniem raportów w terminach gwarantujących im obecność na liście ZUM. Z zebranych informacji wynika, że znaczna liczba pomp ciepła nie uzyska certyfikatów umożliwiającym im pozostanie na liście ZUM do zakończenia okresu przejściowego (tj. 13 czerwca 2024 r.). Decydują o tym wyłącznie kwestie proceduralne i organizacyjne" – czytamy w komunikacie.

Dlatego Fundusz zgodził się na rejestrację na liście ZUM pomp posiadających certyfikaty. Jednocześnie "rejestracja pomp ciepła na liście ZUM, na podstawie certyfikatów potwierdzających nadanie znaku jakości, będzie możliwa wyłącznie dla wniosków o wpis na listę ZUM składanych po 14 czerwca 2024 r." – czytamy. Dalej Fundusz informuje: "urządzenia wpisywane na listę ZUM, na podstawie certyfikatów potwierdzających nadanie znaku jakości, będą widoczne na liście ZUM tylko do 31 grudnia 2024 r. Warunkiem obecności tych urządzeń na liście ZUM po 31 grudnia 2024 r., będzie dostarczenie pełnych badań wykonanych m.in. zgodnie z rozporządzeniami: 811/2013, 812/2013, 813/2013, 814/2013 i normami: EN14511, EN14825, EN12102, EN15879 w akredytowanym laboratorium zlokalizowanym w kraju UE lub EFTA."

Kontrowersja wokół zmian w zasadach zamieszczania pomp ciepła na liście ZUM

O kontrowersjach wokół najnowszych zmian w programie "Czyste Powietrze" pisał portal Money.pl. Portal pisał m.in. o tym, że najnowszym zmianom wprowadzonym przez Fundusz miało przyjrzeć się ministerstwo środowiska. Pojawiły się sugestie, że są one "lobbystyczną wrzutką" będącą efektem nacisków wywieranych na NFOŚiGW.

"Naciski na NFOŚiGW z tego co widzimy, są tak duże, że w piątek (10 maja br. – red.) zostały ogłoszone kolejne zmiany, niekorzystne dla beneficjentów. Przeszłyby one jednak prawdopodobnie, gdyby nie zdecydowana reakcja naszej izby, która jako jedyna organizacja jest temu przeciwna" – powiedział Money.pl Adam Nocoń, prezes Izby Gospodarczej Urządzeń OZE (IGU OZE). W jego ocenie nadszedł także czas, aby w trybie pilnym powołać zespół roboczy dotyczący zmian w programie "Czyste Powietrze". Organizacja apeluje o to od ponad roku.

Pompy ciepła trafią pod lupę UOKiK-u

Z zapowiedzi NFOŚiGW pompy ciepła dostępne na rynku mają być również sprawdzane przez UOKiK. "Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podejmie działania w zakresie prowadzenia kontroli zgodności pomp ciepła, oferowanych na rynku z deklaracjami producentów. Pomoże to wyeliminować ze sprzedaży niskiej jakości urządzenia, które nie spełniają wymogów przepisów i nie dotrzymują deklarowanych parametrów pracy" – czytamy.

Jednocześnie radzi, by osoby decydujące się na wymianę starego kopciucha na nowe źródło ciepła, (np. pompę ciepła) zadbały o to, by dom był odpowiednio docieplony. "Zainstalowanie pompy ciepła w budynku, który jest słabo docieplony, może skutkować wysokimi rachunkami za ciepło w okresie grzewczym. Pompa ciepła jest dobrym rozwiązaniem dla budynku często tylko po wykonaniu termomodernizacji (tj. docieplenia przegród, wymiany stolarki okiennej i drzwiowej itp.)" – czytamy. Fundusz zachęca również wnioskodawców do prowadzenia audytów energetycznych budynków. Można na nie dostać dofinansowanie z "Czystego Powietrza" na poziomie do 1,2 tys. zł.