Raport Najwyższej Izby Kontroli ujawnił problemy w zarządzaniu nieruchomościami Skarbu Państwa przez starostów. Według kontroli przeprowadzonej w latach 2020-2023, wielu starostów nie aktualizowało opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości od co najmniej dwóch dekad, pomimo znaczących zmian w wartości tych nieruchomości na rynku. To skutkowało utratą potencjalnych dochodów, które mogłyby znacznie przekraczać ustalone kwoty, sięgając nawet trzykrotności obecnych opłat.
Analiza obejmowała starostwa w różnych miastach i regionach Polski, w tym Bydgoszczy, Kędzierzynie-Koźlu, Kielcach, Kluczborku i wielu innych, które zarządzały łącznie ponad 56 tys. ha nieruchomości Skarbu Państwa. Kontrola wykazała, że tylko jedna trzecia tej powierzchni była odpłatnie udostępniona, co również wpływa na ogólną efektywność zarządzania zasobami państwowymi.
Starostwa nie dbały o nieruchomości
Oprócz braku aktualizacji opłat, raport wskazuje na niedostateczne zabezpieczenie nieruchomości przed uszkodzeniami i brak systematycznych działań w tym zakresie. Starostwa często interweniowały tylko doraźnie, co nie zapobiegało dalszemu pogarszaniu się stanu nieruchomości. Kontrole techniczne, które zostały przeprowadzone, ujawniły, że niektóre budynki stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa.
NIK zwrócił także uwagę na nieodpowiedni nadzór wojewodów nad procesem gospodarowania nieruchomościami, brak efektywnego dochodzenia należności oraz problematyczne zarządzanie finansami związanymi z nieruchomościami, co przyczyniło się do wzrostu zaległości o 42% od 2020 roku.
Zalecenia pokontrolne NIK
Na koniec NIK zalecił Ministerstwu Finansów weryfikację potrzeb finansowych dotyczących zarządzania nieruchomościami oraz pełniejsze ujmowanie tych potrzeb w planach budżetowych. Wojewodom sugeruje wzmocnienie nadzoru nad dochodzeniem należności, a starostom aktualizację opłat i lepsze zabezpieczenie nieruchomości. Tylko poprzez systematyczne i planowe działania można zapobiec dalszej degradacji wartości majątku narodowego i zwiększyć dochody z jego tytułu.