Obowiązująca ustawa o godle, barwach i hymnie RP oraz o pieczęciach państwowych pochodzi z 1980 roku, a część jej zapisów wywodzi się jeszcze z lat 50. XX wieku. To właśnie ten fakt stał się impulsem do rozpoczęcia prac nad możliwą nowelizacją.

Była ministra kultury Hanna Wróblewska uznała, że regulacje są anachroniczne i nie odpowiadają dzisiejszym standardom – zarówno prawnym, jak i technicznym. W efekcie powołano zespół ekspercki, którego zadaniem jest przygotowanie propozycji zmian dotyczących najważniejszych symboli państwowych: godła, flagi oraz hymnu.

Przestarzała ustawa o godle, barwach i hymnie RP

Zgodnie z art. 28 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej godłem państwa jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu, barwami są kolory biały i czerwony, a hymnem – „Mazurek Dąbrowskiego”. Problemem nie jest więc konstytucyjna definicja symboli, lecz szczegółowe regulacje ustawowe, które określają ich wygląd, proporcje, kolory oraz sposób używania.

W ocenie byłego kierownictwa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego obowiązujące przepisy nie nadążają za rzeczywistością. Dotyczy to m.in. standardów graficznych, technologii druku, cyfrowego wykorzystywania symboli państwowych czy precyzyjnego określenia kolorystyki. Ustawa była tworzona w realiach zupełnie innej epoki – bez uwzględnienia współczesnych narzędzi komunikacji wizualnej.

Orzeł biały i współczesna grafika. Problem oficjalnego wizerunku

Jednym z kluczowych problemów, na które zwracają uwagę eksperci, jest oficjalne przedstawienie orła białego. Obowiązujący wzór graficzny godła nie spełnia dzisiejszych standardów projektowych. Trudności pojawiają się zwłaszcza przy jego cyfrowym wykorzystaniu – w dokumentach elektronicznych, materiałach promocyjnych czy na stronach internetowych instytucji publicznych.

Jak opisał dziennik „Rzeczpospolita”, rozważane korekty nie mają dotyczyć istoty symbolu, lecz detali. Mowa m.in. o doprecyzowaniu kolorystyki złotych elementów orła, takich jak korona, dziób czy szpony, a także o ewentualnych korektach kształtu skrzydeł. Zmiany te miałyby charakter techniczny i porządkujący, a nie rewolucyjny.

Flaga Polski i spór o kolory biały i czerwony

Zastrzeżenia pojawiają się również w odniesieniu do flagi państwowej. Choć jej forma – dwa poziome pasy w kolorach białym i czerwonym – pozostaje niezmienna, problemem są szczegóły związane z odcieniami barw. Obecne przepisy nie precyzują ich w sposób wystarczający dla współczesnych standardów produkcji i druku, co prowadzi do licznych rozbieżności w praktyce.

Różnice w odcieniach czerwieni czy bieli są widoczne zarówno na flagach wywieszanych przez instytucje publiczne, jak i podczas wydarzeń państwowych. Zespół powołany przez resort kultury ma zająć się również tym zagadnieniem, by ujednolicić i jednoznacznie określić parametry kolorystyczne.

Hymn Polski także z zastrzeżeniami

Wątpliwości dotyczą również hymnu narodowego. Choć jego treść i melodia nie są kwestionowane, problematyczne okazują się zapisy nutowe i wykonawcze, które w obecnej ustawie nie odpowiadają współczesnym normom edytorskim. To kolejny przykład tego, jak bardzo regulacje sprzed kilkudziesięciu lat odstają od dzisiejszych realiów.

Drastycznych zmian nie będzie – zapewnienia MKiDN

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego uspokaja: nie ma mowy o radykalnym przemodelowaniu symboli narodowych. Jak podkreślają przedstawiciele resortu, wszelkie prace mają charakter porządkujący i modernizacyjny.

Rzecznik MKiDN Piotr Jędrzejowski zaznaczył, że na obecnym etapie za wcześnie jest mówić o konkretnych rozwiązaniach. Podkreślił, że projekt ustawy oraz zakres ewentualnych zmian będą przedmiotem dalszych prac zespołu, a żadne decyzje nie zapadły.

Zespół działa obecnie pod kierownictwem ministry Marty Cienkowskiej. Zgodnie z zapowiedziami ma on zakończyć prace w trakcie obecnej kadencji rządu, z terminem wyznaczonym na jesień przyszłego roku.

Korona Chrobrego i obywatelska petycja do prezydenta

Dyskusja o symbolach narodowych nie jest nowa. Dwa lata temu do Kancelarii Prezydenta RP trafiła obywatelska petycja dotycząca zmiany godła. Jej autor, Bartosz Wałęga, postulował modyfikację wyglądu korony na głowie orła.

Zgodnie z propozycją obecna korona miałaby zostać zastąpiona tzw. koroną Chrobrego, nazywaną również koroną uprzywilejowaną. Co więcej, autor petycji chciał, aby korona pojawiła się także na fladze państwowej – w jej lewym górnym rogu. Postulat ten wykraczał jednak poza konstytucyjną definicję barw narodowych i nie doczekał się realizacji.

Choć obywatelska inicjatywa nie przełożyła się na konkretne działania legislacyjne, pokazała, że temat symboli państwowych budzi emocje i zainteresowanie społeczne. Obecne prace zespołu MKiDN są jednak prowadzone w znacznie bardziej ograniczonym i technicznym zakresie.

Symbole narodowe między tradycją a współczesnością

Zapowiadana nowelizacja ustawy o godle, barwach i hymnie RP ma być próbą pogodzenia konstytucyjnej tradycji z wymaganiami XXI wieku. Resort kultury podkreśla, że nie chodzi o zmianę znaczenia symboli, lecz o ich dostosowanie do realiów, w których funkcjonują dziś państwo i jego instytucje.

Wszystko wskazuje na to, że nadchodzące miesiące przyniosą intensywną debatę – nie tylko w gronie ekspertów, ale także w przestrzeni publicznej – o tym, jak powinny wyglądać i funkcjonować symbole Rzeczypospolitej Polskiej w nowoczesnym państwie.