Za nowelizacją głosowało 62 senatorów, 28 było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu. W dyskusji poprzedzającej głosowanie nie zgłoszono wniosków o charakterze legislacyjnym – wcześniej senacka komisja praw człowieka i praworządności wniosła o przyjęcie nowelizacji bez poprawek.

Ustawa, którą Sejm uchwalił 9 października br., ma umożliwić orzekanie przez asesorów sądowych w sprawach dotyczących: prawa rodzinnego i opiekuńczego, demoralizacji i czynów karalnych nieletnich oraz leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz środków odurzających i psychotropowych.

Nowe przepisy przygotowało Ministerstwo Sprawiedliwości

Resort przekonuje, że mają one przyczynić się do zapewnienia bardziej sprawnego funkcjonowania sądownictwa rodzinnego, które powinno być priorytetem z uwagi na szczególny charakter spraw rozpoznawanych przez te sądy. Ponadto mają umożliwić asesorom zdobywanie doświadczenia w obszarze ochrony prawnej najsłabszych członków społeczeństwa – dzieci i ich rodzin, pacjentów szpitali psychiatrycznych, a także seniorów i osób z niepełnosprawnościami.

„Wobec faktu, że asesura jest podstawową ścieżką dojścia do zawodu sędziego, obecna sytuacja prawna, w której brak jest możliwości odbywania asesury w wydziałach rodzinnych i nieletnich, utrudnia zdobywanie praktycznych umiejętności przez osoby, które mogłyby zostać sędziami orzekającymi w tym zakresie, oraz ogranicza dopływ nowych kadr sędziowskich do tych wydziałów” - oceniło ministerstwo, dodając, że osoby po asesurze w innych wydziałach nie są zainteresowani zmianą pionu orzeczniczego.

Według danych MS wydziały rodzinne i nieletnich cechuje najwyższe obciążenie – w 2023 r. sędzia załatwiał tam średnio 1582 sprawy, a w 2024 r. 1534,4. Dla porównania: w cywilnych było to odpowiednio 648,5 i 596,3, w karnych 1021,4 i 988,4, w pracy i ubezpieczeniach społecznych 349,6 i 444, a w gospodarczych 409 i 403,4 sprawy.

Asesorzy zajmą się pilnymi sprawami rodzinnymi, ale nie będą orzekać w sprawach rozwodowych

Ministerstwo w uzasadnieniu do nowelizacji zwróciło też uwagę, że specyfiką wydziałów rodzinnych i nieletnich jest znaczna liczba koniecznych do rozpoznania spraw z kategorii pilnych. Chodzi tu np. o sprawy dotyczące przemocy domowej, umieszczenia dziecka w placówce czy przyznania kuratora.

Jak podkreśla resort, asesorzy orzekają wyłącznie w sądach rejonowych, więc po zmianie przepisów nie będą rozpoznawać np. rozwodów należących do sądów okręgowych.(PAP)