Wręczając nagrodę dyrektor Zakładu im. Ossolińskich, Adolf Juzwenko powiedział, że została ona przyznana za "zaangażowanie w obronę praw człowieka, zasługi w doprowadzeniu do upadku systemu komunistycznego oraz działanie na rzecz przemian demokratycznych i stabilizacji demokracji w Europie Środkowej i Wschodniej".
Nagroda ustanowiona została 4 czerwca 2004 przez Jana Nowaka- Jeziorańskiego, Prezydenta Wrocławia, Uniwersytet Wrocławski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i Kolegium Europy Wschodniej. Wręczana jest corocznie, 4 czerwca - w rocznicę wyborów czerwcowych z roku 1989 r., osobom bądź instytucjom, których życie, działalność, aktywność przyczyniły się lub przyczyniają do tworzenia struktur niepodległej Polski oraz budowy społeczeństwa obywatelskiego.
Dotychczas wśród nagrodzonych znaleźli się Tadeusz Mazowiecki, George Bush senior, Stanisław Szuszkiewicz, kardynał Jean-Marie Lustiger oraz Siergiej Kowaliow.