Sejm uchwalił w piątek nowelę ustawy o policji i kilkunastu innych ustaw, dotyczącą m.in. zakresu czynności podczas przeprowadzania kontroli osobistej. Nowela daje m.in. kontrolowanej osobie możliwość złożenia do właściwego sądu rejonowego zażalenia na postanowienie o przeszukaniu.

Za przyjęciem komisyjnej noweli głosowało 238 posłów, 13 było przeciw, a 181 wstrzymało się od głosu. Wcześniej posłowie odrzucili poprawki zgłoszone przez kluby Platformy Obywatelskiej – Koalicji Obywatelskiej i Nowoczesnej oraz złożony przez PO-KO wniosek mniejszości.

Nowela ustawy o Policji i kilkunastu innych ustaw dostosowuje przepisy prawa w zakresie granic przeszukania i uprawnień funkcjonariuszy do dokonywania kontroli osobistej, do rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego z 14 grudnia 2017 r. Jak tłumaczyli wnioskodawcy projektu, zmienione przepisy doprecyzowują, że granice przeszukania wyznacza cel, którym jest znalezienie rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym.

W noweli podkreślono również potrzebę podejmowania działań przez funkcjonariuszy publicznych z zachowaniem należytej staranności oraz z poszanowaniem prywatności i godności osoby przeszukiwanej.

Projekt nowelizacji ustawy komisja administracji i spraw wewnętrznych rozpatrzyła na środowym posiedzeniu. W czwartek podczas drugiego czytania poseł sprawozdawca Józefa Hrynkiewicz (PiS) przedstawiła w Sejmie wniosek mniejszości zgłoszony w imieniu klubu Platformy Obywatelskiej – Koalicji Obywatelskiej przez poseł Dorotę Rutkowską. Dotyczył on usunięcia z katalogu kontroli osobistych wykonywanych przez straże gminne takich czynności, jak sprawdzanie jamy ustnej, nosa, uszu i włosów.

Klub Nowoczesnej chciał także – w razie gdyby zapis nie został wykreślony – ograniczyć możliwość sprawdzenia jamy ustnej wyłącznie do przypadków zagrożenia zdrowia i życia.

Kolejne poprawki Nowoczesnej dotyczyły tego, by przeszukanie przez straż miejską odbywało się w sposób najmniej naruszający dobra osobiste. Nowoczesna chciała także, by podczas czynności podjętych przez straż gminną mogła być obecna "osoba przybrana przez strażnika, a także osoba wskazana przez osobę kontrolowaną".

Poprawki złożył także klub PiS. Dotyczyły one m.in. kwestii traktowania zażaleń, w których postępowania zostały rozpoczęte przed dniem wejścia w życie ustawy. Sejm poprawki przyjął.

Podczas debaty w Sejmie posłowie opozycji zwracali m.in. uwagę na brak konsultacji projektu nowelizacji ze stroną społeczną. Mieli także uwagi do szybkości procedowania projektu nowelizacji.

Poseł Marek Wójcik (PO-KO) zwracał uwagę, że jeśli Sejm nie uchwali noweli, to "23 grudnia stracą moc wszystkie akty wykonawcze dotyczące przeszukań i kontroli osobistych".

"Panie ministrze, co pan robił przez ten rok? Dlaczego doprowadził pan do sytuacji, w której 9 dni przed upłynięciem terminu zniknięcia z porządku prawnego tych przepisów my musimy teraz ratować państwa sytuację" – mówił Wójcik, zwracając się do szefa MSWiA Joachima Brudzińskiego. Dodał, że "zmarnował" rok "na dyskusję o prawach obywatelskich".

"To, że prace te trwały tak długo, to m.in. wynik i owoc tego, z jaką troską rząd Prawa i Sprawiedliwości nad prawami konstytucyjnymi, prawami obywatelskimi się pochyla" – odpowiedział Brudziński. "A jeżeli państwo w tej sprawie macie wątpliwości, to polecam – naprawdę warto – prześledźcie, jak prawa obywateli, np. pana Józefa Grzyba, traktuje polska policja, a jak prawa obywatelskie są dzisiaj traktowane wobec chociażby uczniów liceów, uczniów szkół przez jakże demokratyczne państwo, naszych sąsiadów we Francji" – dodał. Chodzi o incydent z 10 czerwca 2017 r. Władysław Frasyniuk legitymowany wówczas przez policjanta przedstawił się jako "Jan Józef Grzyb".

W wyroku z dnia 14 grudnia 2017 r. TK orzekł, że "art. 219 par. 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – kodeks postępowania karnego oraz art. 44 par. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia w zakresie, w jakim przewiduje przeszukanie osoby, nie określając granic tego przeszukania, jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji".

"TK stwierdził ponadto, że przepisy wydanych aktów wykonawczych na postawie ustaw o Policji, o Straży Granicznej, o strażach gminnych, o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, o ABW i AW, o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, o CBA, o Służbie Więziennej, o cudzoziemcach, o Słubie Ochrony Państwa, o Straży Marszałkowskiej są – ze względów formalnych – niezgodne z konstytucją" – mówiła podczas pierwszego czytania poseł Józefa Hrynkiewicz (PiS).

Wiceminister MSWiA Renata Szczęch zaznaczyła, że proponowany projekt wskazuje zakres czynności obejmujących kontrolę osobistą, sposób jej przeprowadzania, obowiązki i uprawnienia funkcjonariusza, strażnika gminnego czy żołnierza dokonującego kontroli, jak również określa sposób dokumentowania tych czynności.

"Jedynie w sytuacji, gdy podczas sprawdzenia ujawniono posiadanie przez osobę kontrolowaną broni lub innych niebezpiecznych przedmiotów mogących służyć do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub przedmiotów, których posiadanie jest zabronione, możliwe jest sprawdzenie odzieży i obuwia osoby z odsłonięciem przykrytych odzieżą powierzchni ciała" – wskazywała Renata Szczęch.

W projekcie wskazano ponadto, że kontrolę osobistą przeprowadza funkcjonariusz tej samej płci, co osoba kontrolowana, zaś czynność odbywa się w miejscu niedostępnym dla osób postronnych. Odstępstwo od tego zapisu jest możliwe, kiedy kontrola musi zostać przeprowadzona niezwłocznie.

Poza tym osobie kontrolowanej przysługuje zażalenie na postanowienie o przeszukaniu do właściwego z uwagi na miejsce przeprowadzenia kontroli osobistej sądu rejonowego. (PAP)

Autor: Marcin Chomiuk