Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Kosowo miało pięć lat, by przedstawić statut Stowarzyszenia Gmin Serbskich, poszerzonej formy samorządu dla miejscowości zamieszkanych przez Serbów. Termin dany przez UE minął w sobotę, a ponieważ Prisztina go nie dotrzymała, Serbowie zagrozili, że ogłoszą autonomię jednostronnie. Kosowianie ostrzegli, że do tego nie dopuszczą. Prezydent Serbii Aleksandar Vučić ogłosił w liście otwartym, że będzie „bronić pokoju”, co uznano za pogróżkę, ale też poprosił rodaków z Kosowa, by nie poddawali się prowokacjom.
Wymiana zdań nastąpiła kilka dni po tym, jak prezydent Serbii nie wykluczył uznania Kosowa de facto w zamian za wymianę terytoriów. W rozmowie z tygodnikiem „Globus” Vučić oświadczył, że Serbowie rozumieją, iż Kosowo stracili na dobre. – Zrobię wszystko, co w mojej mocy, by przywrócić, co się da, aby to wszystko nie skończyło się całkowitą porażką – zastrzegł. Vučić zasugerował, że rozwiązanie może polegać na uznaniu Kosowa de facto (bez formalnego uznania niepodległości) w zamian za zwrot jego północnej części.
Chodzi o cztery gminy ze stolicą w Mitrowicy Płn. O ile większość pozostałych gmin jest albańska, a mniejszość serbska z nich uciekła bądź została wygnana, tutaj 88 proc. mieszkańców stanowią Serbowie, którzy rządzą się sami. Zwolennicy oferty mówią, że wymiana terytorium ułatwiłaby życie miejscowym Serbom. Dałaby też szansę na członkostwo w ONZ i szybszy rozwój samemu Kosowu, które w 2008 r. ogłosiło niepodległość uznaną dotychczas przez 111 na 193 członków ONZ, w tym Polskę. Normalizacja relacji Belgrad – Prisztina, której częścią miała być autonomia dla serbskich gmin, jest też warunkiem akcesji do UE.
W piątek do sporu włączył się lider Serbów bośniackich Milorad Dodik, zapowiadając, że w razie podziału Kosowa zażąda niepodległości dla Republiki Serbskiej (RS). Dodik od dawna zapowiada secesję RS, jednej z dwóch części składowych Bośni i Hercegowiny (BiH). I cieszy się nieformalnym poparciem Rosji. – Trwałe rozwiązanie na linii Belgrad – Prisztina powinno także zakładać rozwiązanie problemu statusu RS. Umieścimy tę kwestię w porządku dziennym, gdy pozwolą na to okoliczności – powiedział Dodik w rozmowie z gazetą „Večernje novosti”.
Jeśli Kosowo wejdzie do ONZ, rząd w Banja Luce zażąda tego samego dla RS. Innymi słowy, RS ogłosi niepodległość, co grozi wznowieniem wojny w BiH po ćwierćwieczu pokoju. Niektórzy dostrzegają w słowach Dodika i Vučicia drugie dno. „Dodik powiązał status RS z Kosowem, potwierdzając, że w propozycji podziału nie chodzi o Kosowo. Serbscy nacjonaliści chcą stworzyć precedens i wykorzystać go w BiH” – napisał Reuf Bajrović, były minister energii, górnictwa i przemysłu BiH. Jego zdaniem po przekazaniu Kosowa Płn. władze w Banja Luce, od miesięcy szkolące przy wsparciu Rosji własne struktury paramilitarne, zażądałyby nie niepodległości, ale połączenia z Serbią.
Rząd Kosowa nie chce mówić o oddaniu północnej części kraju. – Nie będzie ani podziału, ani wymiany terytoriów, ani korekty granic. Podział oznacza wojnę. Nawet rozmowa o tym jest niebezpieczna – komentował premier Kosowa Ramush Haradinaj. Tego samego zdania jest dowódca sił NATO w Kosowie generał Salvatore Cuoci. – Taka opcja może wywołać serię podobnych zdarzeń na całych Bałkanach – oświadczył pytany przez kanał Klan Kosova. Bardziej skłonny do rozważenia oferty jest za to prezydent kraju Hashim Thaçi.
