Decyzje podejmowałem w przekonaniu, że nie mają wad prawnych - zeznał przed komisją weryfikacyjną Mirosław Kochalski, który w 2006 r. podpisał decyzję zwrotową nieruchomości Nabielaka 9 - kamienicy z lokatorami, gdzie mieszkała m.in. Jolanta Brzeska.



We wtorek przez ponad osiem godzin komisja badała sprawę nieruchomości przy ul. Nabielaka 9. Decyzję reprywatyzacyjną w styczniu 2006 r. podpisał Kochalski, ówczesny sekretarz m.st. Warszawy z ramienia PiS (dziś wiceprezes PKN Orlen).

Na jej mocy kamienicę przekazano trojgu spadkobiercom dawnych właścicieli i znanemu "kupcowi roszczeń" Markowi M., który część praw do niej nabył za bezcen od innych spadkobierców (ma on prokuratorskie zarzuty w innym śledztwie ws. reprywatyzacji). Nowi właściciele podwyższyli czynsze lokatorom, od których żądali też pieniędzy za "bezumowne korzystanie" z lokali.

W kamienicy mieszkała działaczka ruchu lokatorskiego Jolanta Brzeska, która zginęła w 2011 r. w niewyjaśnionych okolicznościach; dowody wskazują na zabójstwo.

Kochalski na uwagę, że podpisał decyzję o zreprywatyzowaniu kamienicy razem z ludźmi odparł, że nie przyjmował założenia, iż "spadkobiercy zachowują się w sposób niegodny, niezgodny z normami współżycia społecznego". "Proszę pamiętać, że spadkobiercy, konkretne osoby, które złożyły wniosek, to też są mieszkańcy" - podkreślił.

Po reprywatyzacji niemal wszyscy lokatorzy kamienicy opuścili swe mieszkania. Nie uczyniła tego J. Brzeska - działaczka Warszawskiego Stowarzyszenia Lokatorów. Groziła jej eksmisja z mieszkania; była winna kilkadziesiąt tys. zł nowym właścicielom; komornik zajął jej emeryturę i ruchomości.

Jej ciało znaleziono w 2011 r. w lesie w Powsinie - została spalona żywcem. W 2013 r. Prokuratura Okręgowa w Warszawie umorzyła śledztwo z powodu niewykrycia sprawców. Uznano, że wiele przesłanek wskazuje, że do śmierci "przyczyniły się osoby trzecie, lecz część ujawnionych okoliczności nie pozwala także kategorycznie odrzucić wersji o samobójstwie, choć wydaje się ono mało prawdopodobne".

Śledztwo wznowiono w ub.r.; prowadzi je Prokuratura Regionalna w Gdańsku. Prokurator generalny Zbigniew Ziobro mówił rok temu, że nowe dowody w sprawie "utwierdzają w przekonaniu, że było to zabójstwo".

"Nikt nie naciskał na mnie, bym podpisał jakąkolwiek decyzję" - tak Kochalski odpowiedział na pytanie szefa komisji Patryka Jakiego, czy ktoś na niego naciskał ws. Nabielaka 9. Na pytanie, czy podpisał tę decyzję, odparł: "Pewnie tak było". Wyjaśnił, że nie pamięta tego dokładnie, bo liczba decyzji była wtedy duża.

Zeznał, że sprawa trafiła do niego rutynowo z Biura Gospodarki Nieruchomościami; nie pamiętał jej szczegółów. Dodał, że podjął tylko "decyzje zarządczą" i nie prowadził pełnego postępowania dowodowego; nie stwierdził przesłanek, by zwrócić dokumenty BGN do ponownego rozpatrzenia. Świadek dodał, że miał pełnomocnictwo Lecha Kaczyńskiego (jako prezydenta stolicy do grudnia 2005 r.) do podpisywania decyzji "właściwie we wszystkich sprawach".

L. Kaczyński jako prezydent Warszawy miał na spotkaniu ze swoimi współpracownikami zakazać wydawania budynków z mieszkańcami - przekazał Jaki, powołując się na oświadczenie b. szefowej gabinetu L. Kaczyńskiego Elżbiety Jakubiak. Wynika z niego, że L.Kaczyński zorganizował spotkanie, w którym brał udział Michał Borowski (b. naczelny architekt Warszawy - PAP), Elżbieta Jakubiak, Robert Draba (b. wiceprezydent Warszawy) i Kochalski. Powołując się na oświadczenie Jakubiak, jaki powiedział, że Kaczyński miał wtedy wydać polecenie zakazujące wydawania budynków z mieszkańcami, a Marka M. "wyrzucać ze wszystkich biur ratusza".

Kochalski oświadczył, że "nie przypomina sobie żadnego spotkania w tym zakresie". "Nie przypuszczam, aby wydano polecenie co do jakiejkolwiek osoby, której nie wolno oddawać (nieruchomości) czy która jest osobą, która jest niewiarygodna i w postępowaniach administracyjnych trzeba uważać" - mówił.

"Jeżeli pani dyrektor Jakubiak uważa, że takie spotkanie miało miejsce - przyjmuję to do wiadomości" - powiedział. "Jestem absolutnie przekonany, że bym tego nie zlekceważył ponieważ sugestie, co do sposobu zarządzania miastem i wiele obszarów, które zostały na mnie skierowane przez śp. Lecha Kaczyńskiego, traktowałem z najwyższą powagą" - powiedział Kochalski.

Dodał, że dostał smsa od Jakubiak, który ma świadczyć o jej "negatywnym stosunku" do niego i może go przedstawić. Poprosił też uczestników tego spotkania o oświadczenia, które miałyby udokumentować spotkanie i cytowane słowa. Jaki zapowiedział, że komisja zwróci się do o takie oświadczenia.

"Przyjąłem założenie, w świetle wiedzy, którą miałem, że wszystkie wątpliwości zostały wyjaśnione" - mówił Kochalski o Nabielaka 9. "Nie podejmowałem żadnej decyzji ze świadomością, że mogą być uchybienia; podejmowałem decyzje w przekonaniu, że są zgodne z prawem; że są w pełni rozpoznane i nie mają wad prawnych" - dodał. Przyznał, że nie może wykluczyć, iż "gdzieś się zdarzył błąd". "Jeśli było gdzieś jakieś naruszenie, nie powinno się to stać" - dodał.

Sebastian Kaleta (PiS) podkreślał, że z dokumentów, które ma komisja, nie wynika, by w sprawie Nabielaka 9 "wątpliwości były wyjaśnione w sposób procesowy". "Jest dziwna koincydencja polegająca na tym, że w październiku (2005 r.) urzędnicy twierdzą, że są wątpliwości co do roszczeń, a gdy śp. Lech Kaczyński staje się prezydentem całej Rzeczypospolitej, w styczniu (2006) jest wydana decyzja" - oświadczył.

Kaleta prosił świadka, by się odniósł do informacji, że w pierwszym pełnym roku kadencji L. Kaczyńskiego jako prezydenta stolicy w 2003 r. miasto wydało 113 decyzji zwrotowych, w 2004 r. - 32, a w 2005 r. - 78. Podkreślił, że to najmniejsze liczby zwrotów po 1990 r. Dodał zarazem, że przez cały 2006 r. - gdy Kochalski, a potem Kazimierz Marcinkiewicz byli komisarzami m. st. Warszawy - wydano 212 decyzji reprywatyzacyjnych. "Czyli pan w ciągu roku, razem z p. Marcinkiewiczem, wydaliście prawie tyle decyzji, co urzędnicy podlegli prezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu przez 3 lata" - mówił Kaleta.

"Liczby dla tych czterech lat pokazują jedno: że decyzje reprywatyzacyjne były podejmowane" - odpowiedział Kochalski. Dodał, że sytuacja, iż było więcej decyzji, gdy on zarządzał miastem, to - jak się wyraził - "tylko odzwierciedlenie pewnej statystyki". Potem - nawiązując do słów o "statystyce" - Kochalski przeprosił tych, którzy mogą czuć się nimi dotknięci. Dodał, że nie było jego zamiarem okazywanie komukolwiek lekceważenia.

"Nadal tych decyzji nie było, w świetle ilości roszczeń, tak wiele" - oświadczył Kochalski. Dodał, że z każdym rokiem od 2003 r. liczba wniosków do rozpatrzenia rosła. "Mnie powołano do podejmowania decyzji" - podkreślił. Zapewnił też, że w 2006 r. nie było "żadnego programu, czy polecenia intensyfikacji działań w tym zakresie".

Jaki pytał świadka, dlaczego L. Kaczyński za swej prezydentury nie wydał decyzji ws. Nabielaka 9. "Nigdy ze śp. prezydentem Lechem Kaczyńskim nie rozmawiałem w tej sprawie" - oświadczył Kochalski. "Wiem, że prezydent Lech Kaczyński, mój szef, przywiązywał ogromną wagę do profesjonalizmu i do zgodności z prawem podejmowanych decyzji" - dodał. Zeznał, że Kodeks postępowania administracyjnego nakłada na urzędników działanie bez zbędnej zwłoki. "Urzędnicy, którzy skończyli badanie tej sprawy, mieli obowiązek doprowadzenie do podjęcia tej decyzji. W każdym innym wypadku ponosiliby odpowiedzialność" - mówił Kochalski.

Jaki pytał Kochalskiego czy wie, za ile Marek M. "kupił prawa do odszkodowania za kamienicę przy ul. Nabielaka 9". Po negatywnej odpowiedzi Kochalskiego, poinformował, że "za 300 zł".

Córka Jolanty Brzeskiej - Magdalena zeznała, że mama "musiała komuś podpaść, dlatego że człowiek tak nie ginie". "Mamie nie zależało na tym konkretnym mieszkaniu, mama chciała kawałek dachu nad głową, by nie być bezdomną" - dodała. Jej mama była jedyną osobą, która nie otrzymała propozycji mieszkania socjalnego.

Według niej, lokatorzy zostali przekazani przez miasto "jak +żywy towar+". Dodała, że po przejęciu kamienicy przez nowych właścicieli lokatorzy po kolei "wykruszali się". Dostawali pisma nowych właścicieli z żądaniem pieniędzy za "bezumowne korzystanie z lokali". "Każde pismo głosiło, że lokal jest zajmowany nielegalnie" - zeznała. Mówiła o szykanach stosowanych wobec jej rodziców.

Była ona świadkiem, jak do mieszkania rodziców przyszło "kilka osób, twierdzących że są spadkobiercami i rozglądając się po mieszkaniu". "Oni weszli jak do siebie" - dodała kobieta. Marek M. zameldował się w ich mieszkaniu i próbował dostać się do niego; w tym celu próbował nawet przecinać sztaby antywłamaniowe. Jedni policjanci mówili wtedy, że M. "ma prawo wejść do swego lokalu i się w nim zameldować, a inni że nie" - zeznała świadek. "Mama nie czuła się bezpieczna w swoim własnym domu" - dodała.

Działaczka lokatorska Ewa Andruszkiewicz, członkini rady społecznej przy komisji zeznała: Byłyśmy z Jolantą Brzeską osaczane, dawano nam do zrozumienia, że nasze życie jest kontrolowane. Pytana, kto mógł mieć motyw, żeby ją zabić. Andruszkiewicz odparła, że nie wie. "To nie mogła być chęć przejęcia jej mieszkania, bo łatwiej byłoby ją wyrzucić, niż czekać aż prokurator odda klucze" - podkreśliła.

Marek M. odmówił odpowiedzi na pytania. Członkowie komisji wnieśli o ukaranie go za to grzywną. M. - wezwany do zeznań jako strona postępowania - powołał się na art. 83 Kodeksu postępowania administracyjnego. Stanowi on m.in, że świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową, albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

Jaki replikował, że nie ma on prawa generalnie odmówić odpowiedzi, a tylko nie odpowiadać na konkretne pytanie. M. replikował, że sprawa Nabielaka to "sprawa mojej matki". Jaki odparł, że to nie jest sprawa jego matki, bo miał on udziały w tej sprawie i występował z roszczeniami odszkodowawczymi. "Proszę z nami nie pogrywać" - dodał.

Jaki zadawał M. kolejne pytania: czy jest prawdą, że żądał opłaty 500 zł za przejście przez chodnik Nabielaka 9; czy podnosił czynsze o 100-200 proc., by zmusić lokatorów do eksmisji; czy próbował wyważyć drzwi do mieszkania Jolanty Brzeskiej; czy stosował szykany wobec niej i innych mieszkańców; czy ma roszczenia wobec 48 nieruchomości w stolicy; co robił w dniu śmierci Brzeskiej; czy zna osobiście któregoś z sędziów czy polityków. Na każde pytanie M. odpowiadał: "Odmawiam odpowiedzi".

Inny członek komisji Jan Mosiński spytał M., dlaczego utrudnia komisji prace. "Nie utrudniam, tylko korzystam ze swoich praw" - padła odpowiedź. Wtedy Mosiński wniósł o ukaranie go grzywną, co poparli inni członkowie komisji.

Dwaj świadkowie z Prokuratorii Generalnej podkreślali przed komisją, że byli związani ustawowo do uwzględnienia decyzji wojewody w sprawie wycofania apelacji dotyczącej wyroku odszkodowawczego 1,8 mln zł dla Marka M. za wyodrębnione lokale Nabielaka 9.

Podsumowując obrady, Jaki powiedział, że stawienie się Kochalskiego i kolejne odmowy stawiennictwa obecnej prezydent stolicy pokazują, "kto ma odwagę przyjść i zeznawać". Na wtorkową rozprawę Hanna Gronkiewicz-Waltz nie była wzywana.

Rozprawa ws. Nabielaka została zamknięta. Strony postępowania mogą jeszcze złożyć stanowiska na piśmie, po czym będzie mogło zapaść orzeczenie.