MEiN: Nową wysokość świadczenia urlopowego ustalamy proporcjonalnie

Oznacza to, że w 2023 r. na jednego nauczyciela, zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć i pozostającego w stosunku pracy przez cały rok szkolny wynosi ono 1704,87 zł. A ci, którzy w czerwcu uiścili niższą kwotę, muszą teraz wypłacić wyrównanie – wyjaśnia resort w odpowiedzi na pytanie DGP.

Po ostatniej nowelizacji ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 998) trzeba w tym roku zastosować dwie kwoty bazowe do wyliczeń odpisów na ZFŚS. Bez zmian pozostała bowiem kwota od stycznia do czerwca, ale podwyższono kwotę dla odpisu od lipca br. Ma to wpływ także na wysokość świadczenia urlopowego dla nauczycieli. W związku z tym pojawiły się różne poglądy na temat sposobu jego ustalania i wysokości. Zamieszanie bierze się z tego, że ustawa z 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1586; dalej: ustawa nowelizacyjna) nie wskazuje wprost, co należy zrobić, a dokładniej ‒ jak liczyć. Zajmujący się wyliczaniem świadczenia urlopowego dla nauczycieli mają więc twardy orzech do rozgryzienia. Na forach dla księgowych bardzo często pojawiają się pytania o wysokość i sposób ustalenia tego świadczenia, a nawet eksperci wskazywali różne kwoty i sposoby wyliczania.

Zgodność co do kwot bazowych

Wątpliwości nie było co do jednego. Wszyscy wskazywali jako podstawę do wyliczeń jednakowe wysokości kwot bazowych, od których ustala się odpisy na ZFŚS. Jednak wynika to wprost z przepisów i dlatego było jasne. – Na mocy art. 3 ustawy nowelizacyjnej wysokość odpisu podstawowego została podzielona na dwa okresy: od 1 stycznia do 30 czerwca i od 1 lipca do 31 grudnia – wyjaśnia dr Dariusz Dwojewski z kancelarii prawnej Lex. I jak wskazuje – w pierwszym okresie obowiązuje przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2019 r., a w drugim z 2021 r. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe w drugim półroczu 2019 r. wyniosło 4434,58 zł (obwieszczenie prezesa GUS z 19 lutego 2020 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2019 r. i w drugim półroczu 2019 r.). Z kolei przeciętne wynagrodzenie w drugim półroczu 2021 r. wyniosło 5104,90 zł (obwieszczenie prezesa GUS z 18 lutego 2022 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2021 r. i w drugim półroczu 2021 r.).

Jednak schody zaczynały się przy ustaleniu konkretnej kwoty świadczenia urlopowego dla nauczycieli w 2023 r. Pomysłów było kilka, ale skoncentrujmy się na dwóch najczęściej wymienianych. Część ekspertów wskazywała wprost, że kwoty wysokości odpisu podstawowego – a więc równocześnie świadczenia urlopowego nauczycieli – wynoszą 37,5 proc. tych kwot. – Są to odpowiednio kwoty 1662,97 zł i 1914,34 zł – tłumaczy dr Dwojewski. Podobne założenia przyjęła w ubiegłą środę w dodatku Księgowość Budżetowa w artykule „Sprawdź nowy odpis na ZFŚS i wysokość świadczenia urlopowego w szkołach” (DGP nr 157 z 16 sierpnia br.) ekspertka ds. prawa pracy Anna Kopyść. Podała, że nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć przez cały rok szkolny przysługuje świadczenie urlopowe w wysokości 1914,34 zł brutto (przed nowelą 1662,97 zł). To kwoty, które często pojawiały się w wyjaśnieniach.

Kolejnym pomysłem na wyliczenie była proporcjonalność, którą stosowano w 2019 r. w podobnej sytuacji przy dwóch kwotach bazowych. Wtedy osobno wylicza się kwoty dla okresów od września 2022 r. do czerwca 2023 r. oraz od lipca 2023 r. do sierpnia 2023 r.

A następnie uśrednia się i sumuje otrzymane kwoty. Wychodzi wtedy druga wskazywana najczęściej na forach kwota, tj. 1704,87 zł.

Trudno było powiedzieć, które rozwiązanie jest prawidłowe. Przepisy milczą na ten temat, a do tego dochodziła jeszcze kwestia ewentualnego wyrównania dla nauczycieli, którym to świadczenie wypłacono w czerwcu. Z obowiązku tego trzeba się wywiązać do końca sierpnia, dlatego zapytaliśmy Ministerstwo Edukacji i Nauki, jak zrobić to prawidłowo. Resort stwierdził, że świadczenie urlopowe dla nauczycieli powinno być naliczane proporcjonalnie do odpisu podstawowego naliczonego zgodnie z art. 5l ustawy o ZFŚS. Według MEiN wysokość świadczenia urlopowego w 2023 r. to 1704,87 zł. [stanowisko]

Konieczne uzupełnienie

Duże wątpliwości były również co do tego, czy należy dokonać wyrównania. Ustawa nowelizująca nie zawiera wprost regulacji pozwalających na wyrównanie świadczeń urlopowych nauczycieli wypłacanych już wcześniej, np. w czerwcu. Eksperci też nie byli tu zgodni. Według dr Dwojewskiego świadczenie urlopowe może być wypłacone nauczycielom w dowolnym czasie, nie później jednak niż do 31 sierpnia. W związku z powyższym, jego zdaniem, świadczenie urlopowe w wyższej wysokości, uwzględniającej nową wartość odpisu podstawowego, przysługuje tylko nauczycielom, którzy otrzymują świadczenie w lipcu lub sierpniu, gdyż dopiero od tego momentu obowiązuje nowa wysokość odpisu. Nauczycielom, którzy otrzymali świadczenie urlopowe do 30 czerwca 2023 r., nie przysługuje wyrównanie, gdyż w tym czasie obowiązywał odpis podstawowy w wysokości przeciętnego wynagrodzenia w drugim półroczu 2019 r. Anna Kopyść jednak optowała za wyrównaniem wysokości świadczenia. Wskazywała, że te jednostki, które świadczenie już wypłaciły, powinny dokonać do końca wakacji wyrównania.

Resort to potwierdził. W swojej odpowiedzi na pytanie DGP tłumaczy, że jeśli dokonano wypłaty świadczenia urlopowego przed wejściem w życie ustawy nowelizacyjnej, to nauczycielom przysługuje wyrównanie.

Co należy zrobić

Najprościej mają te jednostki, które poczekały na odpowiedź resortu. Mogą teraz ustalić świadczenie urlopowe dla nauczycieli, stosując kwotę 1704,87 zł. Jednostki, które wypłaciły wcześniej świadczenie w wysokości 1662,97 zł, powinny wypłacić wyrównanie. [ramka] ©℗