W jaki sposób zaewidencjonować konwersję długu na akcję

Rozliczana przeze mnie spółka posiadała należności przeterminowane od kontrahenta postawionego w stan upadłości. W 2022 r. na należności te, których wartość opiewa na 25 936 zł, został utworzony odpis aktualizujący. Teraz dowiedzieliśmy się, że sąd prawomocnym już wyrokiem zatwierdził układ na mocy, którego dług podlega konwersji na akcje. Jak zaksięgować konwersję i jak ująć potem w księgach operacje, jeżeli spółka nie sprzeda akcji w ciągu roku albo sprzeda je np. po 10,00 zł za akcje.

Na początku należy zauważyć, że spółka w 2022 r. prawidłowo ujęła odpis aktualizujący dotyczący należności. Jak wskazuje bowiem art. 35b ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, wartość należności aktualizuje się, uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego. Robi się to w odniesieniu do:

• należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości oraz tych, w stosunku do których zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne lub został złożony wniosek o zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu – do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu-komisarzowi w postępowaniu upadłościowym, lub umieszczonej w spisie wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym;
• należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza lub jedynie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego – w pełnej wysokości należności;
• należności kwestionowanych przez dłużników oraz tych, z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna – do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności;
• należności stanowiących równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego – w wysokości tych kwot, do czasu ich otrzymania lub odpisania;
• należności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców – w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności.

Ustawa wskazuje, że odpisy aktualizujące wartość należności zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów finansowych – zależnie od rodzaju należności, której dotyczy odpis aktualizacji. W opisanym przypadku kwota główna powinna być objęta odpisem zaliczonym w pozostałe koszty operacyjne, a naliczone wcześniej odsetki w koszty finansowe. Obecnie należy dokonać zarówno księgowań związanych z rozwiązaniem odpisu aktualizującego, jak i potem dotyczących zamiany długu na akcje.

Jeśli chodzi o odpis na nieściągalną należność, to trzeba go rozwiązać w chwili ustania przyczyn dokonania tego odpisu – najpóźniej w chwili sporządzania sprawozdania finansowego. Należy wykazywać wartość należności w kwocie możliwej do uzyskania (art. 7 i art. 35b u.r.). Jeśli w 2023 r. rozliczana firma otrzymała informację, że należności te będą zamienione na akcje, to należało rozwiązać odpis w pozostałe przychody operacyjne, a w części dotyczącej odsetek w przychody finansowe. Zgodnie więc z art. 35c u.r. księguje się:

• Wn „Odpisy aktualizujące należności”,
• Ma „Pozostałe przychody operacyjne” – w odniesieniu do kwoty głównej,
• Ma „Przychody finansowe” – w odniesieniu do odsetek.

Następnie należy zaksięgować zamianę wierzytelności na akcje w dacie uprawomocnienia się postępowania sądu o zatwierdzeniu układu. Należy wtedy dokonać następującego zapisu:

• Wn „Krótkoterminowe/ długoterminowe aktywa finansowe”,
• Ma „Rozrachunki z odbiorcami”.

Ujęcie ww. akcji jako aktywa krótkoterminowego lub długoterminowego zależy od tego, w jaki sposób spółka ma zamiar czerpać z nich korzyści. Jeśli kierownictwo jednostki ma zamiar sprzedać papiery wartościowe w ciągu najbliższych 12 miesięcy, to akcje powinny być ujęte jako krótkoterminowe aktywa finansowe. Jeśli zamiar posiadania akcji wiąże się z otrzymywaniem dywidend albo sprzedażą w długim okresie albo kierownictwo nie sprecyzowało, w jaki sposób chce czerpać korzyści z tych akcji, to należy je ująć jako długoterminowe aktywa finansowe.

przykład 1

przykład 2

Jeśli spółka nie sprzeda akcji zakwalifikowanych jako inwestycje krótkoterminowe w 2023 r., ale ma zamiar w ten sposób z nimi postąpić prawdopodobnie w ciągu najbliższych 12 miesięcy, to nie trzeba dokonywać przekwalifikowania. Nadal są to inwestycje krótkoterminowe, przy czym w takiej sytuacji należy dokonać wyceny w zależności od modelu przyjętego w polityce rachunkowości firmy. Jeśli stosowany jest model wartości godziwej albo ceny rynkowej, to powinno się (zgodnie z art. 35 ust. 3 u.r.) ująć zmiany na wynik finansowy – w przychody lub koszty finansowe – w zależności od kształtowania się wartości akcji. Jeśli stosowany jest model wyceny według niższej wartości z ceny nabycia lub wartości rynkowej, to w przypadku obniżenia się wartości akcji takie zdarzenie powinno się ująć w kosztach finansowych.

Jeśli jednak sprzedaż miałyby miejsce w 2023 r., to księgowania będą następujące:

1. Wyksięgowanie sprzedanych akcji adekwatnie do ich wartości według ceny nabycia:

• Wn „Koszty finansowe”,
• Ma „Krótkoterminowe aktywa finansowe”.

2. Ujęcie przychodu ze sprzedaży (założenie sprzedano i otrzymano zapłatę na rachunek bankowy):

• Wn „Rachunek bankowy”,
• Ma „Przychody finansowe”.©℗