Od zagranicznych dochodów firma zwykle nie płaci w Polsce składki zdrowotnej

Taka konkluzja, dotycząca statusu członka spółki LLC (limited liability company), wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie. Tym samym sąd uchylił niekorzystną dla przedsiębiorcy decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nakazującą zapłatę składki zdrowotnej również od dochodów osiągniętych w Stanach Zjednoczonych, które wyniosły niemal 9,5 mln zł.

Zarobek tu i tam

Z organem rentowym spierał się amerykański obywatel, który od połowy sierpnia 2022 r. prowadzi w RP pozarolniczą działalność gospodarczą, rozliczając się z fiskusem według skali. W ramach rozliczenia za 2022 r. wykazał on roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej w wysokości ok. 15 tys. zł. Podczas postępowania wyjaśniającego ZUS wykrył jednak, że do podstawy opodatkowania zadeklarował on za 2022 r. jako polski rezydent również niemal 9,5 mln zł dochodów uzyskanych z tytułu członkostwa w spółce LLC działającej w USA. Zażądał zatem zapłaty składki od tej kwoty. Uzasadniał, że w przychodach z działalności wchodzących do podstawy wymiaru składki zdrowotnej generalnie nie uwzględnia się, z kilkoma wyjątkami, przychodów niepodlegających PIT. Polscy rezydenci (do których należał ubezpieczony) podlegają generalnie u nas obowiązkowi podatkowemu od wszystkich wypracowanych przychodów, niezależnie od źródła ich uzyskania. Dodał, że wskazana zasada jest ograniczona przez zastosowanie wynikającej z umowy bilateralnej odpowiedniej metody unikania podwójnego opodatkowania, czyli w tym przypadku – metody proporcjonalnego odliczenia. Polega ona na tym, że nasz rezydent dodaje dochody osiągnięte w kraju i za granicą, a wyliczony od sumy podatek pomniejsza o ten zapłacony w Stanach. A skoro tak, to roczna podstawa składki powinna wynosić 9,5 mln zł – zreasumował zakład.

Umowa dwustronna: ocena wg przepisów kraju zamieszkania

To nie jest fakt przesądzający – wynika z wyroku SO w Krakowie, do którego trafił spór i który był zupełnie innego zdania niż organ rentowy. Zdaniem sądu rozwiązania problemu należy szukać przede wszystkim w łączącej Polskę z USA umowie z 2 kwietnia 2008 r. o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. 2009 nr 46, poz. 374) oraz w wykonawczym porozumieniu administracyjnym z 2 kwietnia 2008 r. (Dz.U. 2009 nr 46, poz. 376). A zgodnie z art. 6 ust. 4 cytowanej umowy, osoba prowadząca działalność na własny rachunek w obu układających się państwach, podpada pod ustawodawstwo ubezpieczeniowe tego z nich, w którym zamieszkuje. Przy określaniu miejsca zamieszkania każda ze stron stosuje natomiast przepisy własnego ustawodawstwa. Skoro więc odwołujący sam twierdzi, że mieszka w RP, w konsekwencji należy przejść na grunt polskiego prawa ubezpieczeń społecznych.

ZUS przegrał przez zamknięty katalog ubezpieczonych

W związku z tym sąd przypomniał, że krąg osób podlegający w Polsce ubezpieczeniu zdrowotnemu zawiera art. 66 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146 ze zm.) i ma on charakter wyczerpujący. W zakresie osób wykonujących pozarolniczą działalność cytowany przepis odsyła do definicji z art. 6 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. I zdaniem sądu definicja ta nie obejmuje w żaden sposób spółki LLC, mimo tego że ta przypomina trochę spółkę jawną. Spółka LLC to firma działająca w Stanach w branży edukacji wyższej. Spółka LLC jest zorganizowana i zarejestrowana według prawa amerykańskiego. „Wprawdzie jest podmiotem odrębnym od swoich wspólników (nazywanych członkami), ale jest zbliżona do konstrukcji prawnej polskiej spółki osobowej. Spółka LLC nie płaci podatków, robi to członek spółki. Mimo tego „wynagrodzenie z tytułu posiadania statusu wspólnika w spółce typu limited liability company nie zawiera się w żadnym tytule do ubezpieczenia określonym w art. 66 ust. 1 ustawy zdrowotnej” – orzekł sąd i uchylił decyzję organu rentowego. ©℗

opinia

Transgraniczny spór zawsze kontrowersyjny

W pełni zgadzam się ze stanowiskiem przedstawionym w opisanym wyroku. Zakwestionowaną przez sąd interpretację przepisów autorstwa ZUS uważam za uproszczoną i powierzchowną. Nie miała ona też mocnych podstaw prawnych, bo przepisów ubezpieczeniowych nie można interpretować rozszerzająco. Sąd prawidłowo uznał, że mimo pewnego podobieństwa organizacji amerykańskiej spółki LLC do polskiej spółki osobowej, nie mieści się ona w katalogu podmiotów, których wspólnicy zobowiązani są opłacać składki na ubezpieczenia społeczne. W tym konkretnym przypadku nie można jej było potraktować jako działalności gospodarczej prowadzonej na terenie Polski. Omawiane orzeczenie stanowi ciekawą interpretację, wyznaczającą ważne i praktyczne podejście do tego typu spraw. Jednak przy innym stanie faktycznym sąd mógłby dojść do odmiennego wniosku. Dlatego każdy przypadek transgranicznego sporu należy analizować indywidualnie, przyglądając się konkretnym okolicznościom. ©℗

orzecznictwo