Cudzoziemki opiekujące się dziećmi nie będą musiały pracować na etacie

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) nieco luzuje przepisy, w których narzuca pracodawcom zawieranie z cudzoziemcami umów o pracę. Firmy uważają, że to za mało, a wspiera je resort rozwoju.

Pracodawcy nie chcą zmian
Zmiana dyskryminuje Polaków

Chodzi o projekt ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP. Przewiduje on obowiązek zatrudnienia cudzoziemca na etat w celu uzyskania zezwolenia na pracę lub zarejestrowania oświadczenia o powierzeniu pracy. W najnowszej wersji projektu MRPiPS wpisało nowy wyjątek od wymogu zawarcia umowy o pracę. Mianowicie ten wymóg nie będzie dotyczyć zatrudniania opiekunek na podstawie umowy uaktywniającej.

– Nie jesteśmy w stanie w żaden sposób wyjaśnić ani zrozumieć, dlaczego MRPiPS wprowadziło poprawkę zwalniającą z wymogu wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy opiekunki zajmujące się dziećmi w wieku do ukończenia 20. tygodnia życia. Tylko takich niań dotyczy bowiem umowa uaktywniająca – wskazuje Joanna Robaszkiewicz z Polskiego Stowarzyszenia Opieki Domowej. – Tym samym MRPiPS nie zwolniło z tego wymogu niań opiekujących się dziećmi po 20. tygodniu życia ani opiekunek osób niesamodzielnych, w tym tych cierpiących na demencję, czy osób z niepełnosprawnościami, m.in. związanymi z podeszłym wiekiem – zauważa.

Pracodawcy nie chcą zmian

Nadia Winiarska, ekspertka Konfederacji Lewiatan, wskazuje, że pracodawcy oczekują, aby resort pracy w ogóle zrezygnował z wymogu zatrudniania cudzoziemców na etacie. – Jeśli jednak ten obowiązek zostanie utrzymany w projekcie, to należy stworzyć od niego wyjątki dla istotnych z punktu widzenia społecznego lub gospodarczego sektorów, w których zawieranie umów prawa cywilnego jest uzasadnione – stwierdza Winiarska.

Na omawiane rozwiązanie krytycznie patrzą nie tylko firmy, lecz także Ministerstwo Rozwoju i Technologii. W najnowszych uwagach do projektu MRiT wskazuje, że według danych ZUS z końca czerwca 2024 r. ponad 58 proc. cudzoziemców obecnie pracuje na umowach o pracę, a tylko 36 proc. na umowach cywilnoprawnych (5,5 proc. prowadzi firmę).

– Przeczy to wielokrotnie powtarzanej narracji MRPiPS, że cudzoziemcy pracujący na podstawie zezwolenia na pracę w ok. 70 proc. przypadków wykonują pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Jak widać, ten odsetek jest sporo niższy – zauważa dr Marcin Kiełbasa, ekspert Europejskiego Instytutu Mobilności Pracy.

Brak ostrożności przy zatrudnieniu cudzoziemca nadal będzie karany

Nadia Winiarska podkreśla, że MRPiPS bazuje na statystykach dotyczących składanych wniosków o zezwolenia na pracę, podczas gdy dane ZUS pokazują rzeczywistą sytuację obywateli państw trzecich pracujących w Polsce legalnie, odprowadzających z tego tytułu składki na ubezpieczenie społeczne.

Zmiana dyskryminuje Polaków

W ocenie MRiT planowana zmiana dyskryminuje Polaków, bo obejmuje większą ochronę prawną cudzoziemców, a także może naruszać m.in. konstytucyjną zasadę wolności wykonywania pracy. – Zmniejszenie elastyczności form zatrudnienia może powiększyć szarą strefę, która już obecnie osiąga znaczne rozmiary – wskazuje resort rozwoju. Przytacza statystyki Inspekcji Pracy, która w 2023 r. stwierdziła wykonywanie pracy na czarno w wyniku aż 30 proc. kontroli. Firmy oraz MRiT zgodnie krytykują też to, że oblig etatu nie został poddany konsultacjom. I podkreślają, że nie każda umowa cywilnoprawna przewiduje wykonywanie zadań, które są właściwe dla stosunku pracy.

MRPiPS twierdzi zaś, że zatrudnianie cudzoziemców na umowach cywilnoprawnych pogarsza sytuację na całym rynku pracy, podczas gdy wprowadzenie wymogu zawierania umów o pracę będzie stanowić ochronę polskiego pracownika przed nieuczciwą konkurencją. Zaznacza, że oblig etatu dla imigranta będzie dotyczyć tylko ok. 40 proc. obcokrajowców. Nie będzie on natomiast dotyczyć m.in. obywateli Ukrainy, obywateli UE, imigrantów pracujących w rolnictwie lub turystyce z zezwoleniem na pracę sezonową, studentów i absolwentów polskich uczelni czy osób mających zezwolenie na pobyt czasowy i pracę.

Doktor Kiełbasa zaznacza, że zwolnienie obywateli UE wynika z unijnych traktatów, natomiast w przypadku obywateli Ukrainy objętych procedurą powiadomieniową ma ono charakter czasowy (obecnie do 30 września 2025 r.). W przypadku nieprzedłużenia tej procedury obejmie ich obowiązek zatrudnienia na etacie przy legalizowaniu ich pracy na podstawie zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy.

Co ważne dla firm, MRPiPS zapowiada zmianę określonego w projekcie terminu wejścia w życie ustawy – z 1 stycznia 2025 r. na dzień po upływie 30 dni od jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. ©℗