Bez rewolucji w wykazie czasopism, etap ekspercki wciąż nietransparentny

Resort nauki proponuje rozszerzenie listy międzynarodowych baz periodyków naukowych, które będą brane pod uwagę przy sporządzaniu wykazu czasopism punktowanych. Tak wynika z projektu rozporządzenia ministra nauki w sprawie sporządzania wykazów wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe oraz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji.

Sama procedura powstawania list czasopism punktowanych zmieni się niewiele. Najpierw będzie dokonywana ocena bibliometryczna: czy czasopismo jest w bazach Web of Science i Scopus (ewentualnie innych, dodatkowych bazach) i jak często się je cytuje. W następnym etapie eksperci będą mogli dokonywać korekt. Największą zmianą jest to, że w przypadku czasopism dobrze reprezentowanych w bazach (w periodykach nauk medycznych czy ścisłych i technicznych) etap ekspercki będzie ograniczony.

– Projekt zawiera wiele z błędów dotychczasowej regulacji. Jak jedyne źródło danych o wpływie czasopisma na naukę są traktowane komercyjne bazy, których zawartość dyskryminuje polskie i europejskie czasopisma z większości dyscyplin nauk społecznych i humanistycznych. Wciąż wydawcy i redakcje czasopism nie będą mieli niczego do powiedzenia w całym procesie. Brakuje procedury weryfikowania decyzji o przypisaniu periodyków do dyscypliny. W kluczowej kwestii (ustalania składu zespołów ekspertów) projekt jest mocno nietransparentny i całkowicie pomija komitety naukowe PAN, które są demokratycznie wybraną reprezentacją poszczególnych dyscyplin naukowych. Dlatego mam wielką nadzieję, że przedstawiciele nauk społecznych i humanistycznych zaprotestują w sprawie tych rozwiązań – ocenia prof. Grzegorz Wierczyński, członek Komitetu Nauk Prawnych PAN. Wyjaśnia, że przyporządkowanie czasopisma do dyscypliny ma wpływ na punktację – jej obniżenie albo podwyższenie.

Wykazy wydawnictw i czasopism mają istotne znaczenie w procesie ewaluacji jednostek naukowych. Podczas ewaluacji jednostkom przyznaje się punkty m.in. właśnie za publikacje naukowe pracowników. Na ich podstawie przyznaje się zaś kategorię naukową: A+, A, B+, B lub C. Ona zaś rzutuje na finansowanie uczelni, możliwość nadawania stopni naukowych oraz prestiż.

W 2023 r. proces ewaluacji był przedmiotem burzliwej dyskusji. W środowisku akademickim kontrowersje wywołało to, że punktacja w wykazie czasopism była modyfikowana w trakcie okresu ewaluacji, oraz to, że część zmian nie została zatwierdzona przez Komisję Ewaluacji Nauki.

– W wyniku arbitralnego ustalania punktacji czasopism naukowych doszło do ogromnych szkód w polskiej nauce. Przede wszystkim rażąco wypaczono wyniki ewaluacji. W rezultacie część wydziałów utraciła uprawnienia do doktoryzowania i habilitowania, a wiele straciło znaczną część dotacji na badania – komentuje prof. Grzegorz Wierczyński.

Dlatego tuż po objęciu stanowiska minister Dariusz Wieczorek zapowiedział zmiany. 1 stycznia 2024 r. weszła w życie lista czasopism powstała na podstawie projektu opracowanego przez KEN w czerwcu 2023 r. Tym samym z wykazu usunięto zmiany dotyczące czasopism naukowych, których KEN nie zaproponowała w uchwale, a które zostały dodane przez byłego szefa resortu Przemysława Czarnka.

Następnym krokiem resortu nauki jest właśnie praca nad projektem nowego rozporządzania w sprawie wykazu czasopism naukowych, w którym nastąpi powiązanie oceny parametrycznej, wskaźnikowej z oceną ekspercką. ©℗