Ulga, z której przedsiębiorcy skorzystają najwcześniej za grudzień br., budzi kontrowersje. Na wniosek DGP wyjaśniają je Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz ZUS.
Wakacje składkowe przysługują tylko osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą (DG) samodzielnie bądź w formule spółki cywilnej na mocy prawa przedsiębiorców (p.p.) lub przepisów szczególnych. Pozostają one zatem poza zasięgiem osób wykonujących działalność twórczą lub artystyczną czy w zakresie wolnego zawodu oraz wspólników spółek wymienionych w art. 8 ust. 6 pkt 2–6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497 ze zm. zm.; dalej: u.s.u.s.). Jeśli jednak twórca, artysta bądź przedstawiciel wolnego zawodu zgłosił lub zgłosi swoją aktywność do CEIDG, uzyska prawo do nowej preferencji (interpretacje ZUS z 22 stycznia 2024 r., DI/200000/43/90/2024, i z 16 lipca 2024 r., DI/100000 /43/524/2024).
Budżet państwa się dołoży
Za miesiąc „konsumpcji” wakacji składkowych przedsiębiorca nie opłaca za siebie obowiązkowych składek emerytalnej, rentowych, wypadkowej i ewentualnie dobrowolnej chorobowej (jeśli podlegał temu ubezpieczeniu w miesiącu złożenia wniosku i poprzednim) za jeden dowolnie wybrany miesiąc w roku kalendarzowym. Zostaną mu one zrefundowane z budżetu państwa oraz zapisane na jego koncie – w kwotach obliczonych od najniższej wiążącej go podstawy wymiaru, czyli od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia albo od 30 proc. minimalnej płacy, albo od podstawy ustalonej dla małego ZUS plus. Ulga obejmuje również składki na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS), które jednak nie podlegają refinansowaniu z budżetu. W miesiącu objętym ulgą zainteresowany nie musi zawieszać firmy, ma prawo aktywnie funkcjonować (zawierać umowy z kontrahentami, podpisywać faktury i listy płac itd.), a w razie choroby dostanie zasiłek.
Trzeba zgłaszać nie więcej niż 10 osób
Przedsiębiorca chcący nabyć prawo do nowej ulgi będzie musiał spełnić łącznie wiele warunków (patrz: ramka). Jeden polega na zgłoszeniu w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc objęty ulgą do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub zdrowotnego nie więcej niż 10 osób (wliczając przedsiębiorcę). Eksperci mieli wątpliwości, czy stan ten musi istnieć przez cały podany miesiąc, czy wystarczy przez jeden dzień. Według informacji uzyskanych z Ministerstwa Rozwoju i Technologii (MRiT) 7 sierpnia 2024 r. oznacza to, że „stan posiadania limitu osób ubezpieczonych obejmuje co najmniej jeden dzień aktywnego zgłoszenia w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku do ubezpieczeń emerytalno-rentowych i wypadkowego lub zdrowotnego. Badanie limitu odbywa się w ramach całego miesiąca i do jego ustalenia wliczani są wszyscy ubezpieczeni, którzy podlegali w danym miesiącu ubezpieczeniom chociaż jeden dzień. Do liczby ubezpieczonych nie wlicza się osób, które cały miesiąc przebywały na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym lub pobierały zasiłek macierzyński”. Aby rozwiać wszystkie wątpliwości, resort wyjaśnił to na przykładach.
Przedsiębiorca chce skorzystać z wakacji składkowych za grudzień 2024 r. Wniosek RWS złoży w listopadzie br., a więc październik 2024 r. będzie miesiącem poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o ulgę. Zakładamy, że wskazany przedsiębiorca:
Sytuacja A: przez prawie cały październik będzie zgłaszał do ubezpieczeń 9 osób, a ostatniego dnia tego miesiąca – 11 osób. Według MRiT nie spełni warunku koniecznego do nabycia wakacji składkowych.
Sytuacja B: od 1 do 30 października w ogóle nie będzie zatrudniał pracowników, natomiast od 31 października zgłosi 8 pracowników. Według MRiT spełni warunek konieczny do uzyskania ulgi.
Sytuacja C: będzie zgłaszał do ubezpieczeń 2 osoby, a od 16 października – 11 osób. Według MRiT nie spełni warunku niezbędnego do objęcia ulgą.
Biznesmen ubezpieczony choćby jeden dzień
Zainteresowany, zamierzający skorzystać z wakacji składkowych będzie musiał również podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej DG obowiązkowo lub dobrowolnie w miesiącu poprzedzającym miesiąc przekazania wniosku. Zgodnie ze stanowiskiem MRiT z 7 sierpnia 2024 r.: „warunek ten będzie spełniony, jeśli przedsiębiorca jako osoba ubezpieczona podlegała chociaż jeden dzień (dobrowolnie albo obowiązkowo) ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym złożył wniosek”.
Sześć wymogów do spełnienia na poczet nowego zwolnienia
Aby osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na mocy p.p. lub przepisów szczególnych uzyskała wakacje składkowe, musi łącznie spełnić wymogi:
1) złożyć koniecznie w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc planowany do objęcia ulgą wniosek o zwolnienie ze składek – wyłącznie elektronicznie za pomocą profilu informacyjnego na PUE ZUS;
2) w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku mieć zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub do zdrowotnego nie więcej niż 10 osób; do tego limitu wlicza się też przedsiębiorcę,
3) w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnąć w ogóle przychodu z pozarolniczej DG bądź w co najmniej jednym z tych dwóch lat uzyskać roczny przychód nieprzekraczający równowartości 2 mln euro,
4) nie wykonywać w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do momentu zgłoszenia wniosku pozarolniczej DG jako ubezpieczony na rzecz pracodawcy, dla którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia DG lub jeszcze w poprzednim roku realizował – w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy – czynności wchodzące w zakres prowadzonej DG,
5) podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej DG: obowiązkowo – w miesiącu kalendarzowym wskazanym we wniosku do objęcia ulgą oraz obowiązkowo lub dobrowolnie – w miesiącu poprzedzającym miesiąc przekazania wniosku;
6) dysponować jako płatnik składek limitem pomocy de minimis w wysokości co najmniej sumy obowiązujących go w „ulgowym” miesiącu kalendarzowym składek na ubezpieczenia społeczne objęte zwolnieniem.
Za podleganie dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu należy rozumieć fakultatywne zgłoszenie się przez przedsiębiorcę do tych ubezpieczeń.
Wniosek o wakacje składkowe RWS uprawniony przedsiębiorca będzie składać zawsze w miesiącu poprzedzającym miesiąc objęty ulgą (najwcześniej od 1 listopada 2024 r.), wyłącznie z pozycji profilu płatnika składek na PUE ZUS/eZUS. Będzie on zawierał tylko dane określone w dodanym art. 36d u.s.u.s. W świetle informacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 9 sierpnia 2024 r.: wniosek RWS będzie wnioskiem edytowalnym, do którego będą pobrane automatycznie dane identyfikacyjne płatnika składek, a także domyślnie będzie wypełniony okres zwolnienia (miesiąc złożenia wniosku plus jeden miesiąc) oraz fundusze FUS, FP/FS – z możliwością ich odznaczenia. Pozostałe dane dotyczące otrzymanej pomocy publicznej będą wymagały wypełnienia przez płatnika. ©℗
Jakie dokumenty do złożenia za miesiąc korzystania z nowej ulgi
Wedle informacji uzyskanych 9 sierpnia 2024 r. z ZUS przedsiębiorca uprawniony do wakacji składkowych po przyznaniu ulgi jest zobowiązany do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który uzyskał zwolnienie (np. jeśli wakacje składkowe obejmą grudzień 2024 r. – do 20 stycznia 2025 r.) przekazać do ZUS dokumenty rozliczeniowe.
Jeśli przedsiębiorca będzie rozliczał składki wyłącznie za siebie (nikogo nie będzie zatrudniał), za miesiąc objęty ulgą złoży:
• raport ZUS RCA z „wakacyjnym” kodem tytułu ubezpieczenia – wykazując obowiązkowe składki emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz ewentualnie dobrowolną chorobową (jeśli została objęta ulgą) finansowane z budżetu państwa, tj. obliczone od najniższej obowiązującej go podstawy wymiaru lub dla małego ZUS plus;
• raport ZUS RCA z aktualnym kodem tytułu ubezpieczenia z racji prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (kod tytułu, z którym płatnik został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych) – wykazując składkę zdrowotną na ogólnych zasadach oraz ewentualnie dobrowolną chorobową (jeśli nie została objęta ulgą);
• deklarację ZUS DRA – uwzględniając składki z utworzonych raportów RCA; jeżeli płatnik uzyskał zwolnienie z opłacenia składek na FP i FS, nie wykazuje ich w deklaracji.
Jeżeli prawo do wakacji składkowych nabył przedsiębiorca, który zatrudnia np. jednego pracownika, jednego zleceniobiorcę podlegającego ubezpieczeniom społecznym i jedną osobę współpracującą, za ulgowy miesiąc przekaże:
• raport ZUS RCA z „wakacyjnym” kodem tytułu ubezpieczenia – wykazując obowiązkowe składki emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz ewentualnie dobrowolną chorobową (jeśli z niej również płatnik uzyskał zwolnienie) finansowane z budżetu państwa, tj. obliczone od najniższej obowiązującej go podstawy wymiaru lub dla małego ZUS plus;
• raport ZUS RCA z aktualnym kodem tytułu ubezpieczenia z racji prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej – wykazując składkę zdrowotną na ogólnych zasadach oraz ewentualnie na dobrowolną chorobową, jeśli nie została objęta ulgą;
• raporty ZUS RCA – za pracownika z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 xx, za zleceniobiorcę z kodem tytułu 04 11 xx i za osobę współpracującą z kodem tytułu 05 11 xx z rozliczonymi za nich składkami na obowiązujących zasadach;
• deklarację ZUS DRA – uwzględniając składki z utworzonych raportów RCA; jeśli płatnik uzyskał na siebie zwolnienie z opłacenia składek na FP i FS, a odprowadza te składki za innych ubezpieczonych, w deklaracji podaje składki na FP i FS opłacone za pracownika, zleceniobiorcę i osobę współpracującą.
Zgodnie z projektem nowelizacji rozporządzenia w sprawie określenia wzorów zgłoszeń „wakacyjne” kody tytułu ubezpieczenia to:
• 05 14 xx – uprawniony przedsiębiorca zwolniony z opłacania składek, dla którego podstawę wymiaru składek społecznych stanowi 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
• 05 74 xx – uprawniony przedsiębiorca zwolniony z opłacania składek, dla którego podstawę wymiaru składek społecznych stanowi 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• 05 94 xx – uprawniony przedsiębiorca zwolniony z opłacania składek, który ustala podstawę wymiaru składek społecznych od przychodu (w ramach małego ZUS plus).
Ważne Uprawniony przedsiębiorca ma prawo skorzystać po raz pierwszy z wakacji składkowych za grudzień 2024 r., składając wniosek RWS koniecznie w listopadzie 2024 r. i nie płacąc składek społecznych za siebie w styczniu 2025 r. Jeśli kolejny wniosek RWS zgłosi w grudniu br., to ulga obejmie też styczeń 2025 r. i nie zapłaci on składek społecznych w lutym 2025 r. W takim przypadku ponownie skorzysta z wakacji składkowych dopiero za styczeń 2026 r.
