Jestem osobą bezrobotną zarejestrowaną w urzędzie pracy. Pośredniak ostatnio przeprowadził wobec mnie profilowanie i zakwalifikował mnie do tzw. trzeciego profilu pomocy. Podobno będąc do niego przypisaną, nie mogę skorzystać z dotacji na założenie firmy, na czym bardzo mi zależy. Czy mogę coś zrobić, aby jednak móc starać się o pieniądze na działalność gospodarczą – pyta pani Anna
Profilowanie pomocy dla bezrobotnych w urzędach pracy ma miejsce od 27 maja 2014 r. Polega ono na przeprowadzeniu przez doradcę wywiadu z bezrobotnym na podstawie elektronicznego kwestionariusza z pytaniami. Odpowiedzi wprowadzane są do systemu informatycznego, a ten na ich podstawie przydziela osobę do jednego z trzech profili. Do każdego z nich przyporządkowane są inne formy pomocy, które urząd może proponować bezrobotnemu. Najwięcej form wsparcia – niemal wszystkie dostępne w powiatowym urzędzie pracy, takie jak dotacja na działalność gospodarczą, staż i szkolenie – zarezerwowano dla profilu drugiego. W profilu III, który przewidziano dla osób oddalonych od rynku pracy, przewidziana jest pomoc oparta o współpracę pośredniaka z ośrodkami pomocy społecznej, organizacjami pozarządowymi bądź agencjami zatrudnienia. Natomiast profil I przeznaczony jest dla bezrobotnych aktywnych, którzy zasadniczo bez przeszkód mogą podjąć zatrudnienie. Mogą oni skorzystać jednak nie tylko z ofert pracy, ale także ze szkoleń i dotacji na firmę, a osoby młode z bonów stażowych, szkoleniowych, zatrudnieniowych i na zasiedlenie.
Niestety pani Anna nie ma gwarancji, że uda jej się zmienić ustalony wcześniej profil na inny. Jego zmiana przez urząd pracy zależy bowiem od decyzji konkretnego doradcy klienta, który przeprowadza profilowanie. Pośredniaki podkreślają, że przypadek każdej osoby jest oceniany indywidualnie. Praktyka poszczególnych urzędów w tym zakresie jest jednak bardzo różna. W niektórych prośby bezrobotnych o zmianę profilu są z reguły uwzględniane, zdarza się jednak, że urzędnicy wymagają, aby w sytuacji bezrobotnego, którą opisał przy pierwszym profilowaniu, nastąpiła zmiana, która uzasadnia modyfikację profilu. Urząd bierze przy tym pod uwagę gotowość do wejścia lub powrotu na rynek pracy, w tym m.in. zaangażowanie w samodzielne poszukiwanie pracy, gotowość do dostosowania się do wymagań rynku pracy czy dyspozycyjność. Pani Anna powinna więc w pierwszej kolejności zgłosić w urzędzie prośbę o zmianę profilu i odpowiednio ją uargumentować. Jeśli urzędnik wyrazi na to zgodę, przeprowadzi ponowne profilowanie. Warto pamiętać, że pytania zadawane w ramach profilowania są już dostępne w sieci, m.in. na stronie internetowej Fundacji Panoptykon. Jeśli jednak pośredniak odmówi zmiany profilu, można skorzystać np. ze skargi do generalnego inspektora ochrony danych osobowych czy złożyć wniosek do rzecznika praw obywatelskich.
Podstawa prawna
Art. 33 i 34a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 149 ze zm.). Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 14 maja 2014 r. w sprawie profilowania pomocy dla bezrobotnego (Dz.U. poz. 631).
OPINIA EKSPERTA
Jędrzej Niklas, Fundacja Panoptykon
Fundacja Panoptykon bardzo krytykowała rozwiązania dotyczące profilowania pomocy dla osób bezrobotnych już na etapie prac legislacyjnych. Naszym zdaniem sam proces profilowania jest zbyt sztywny, może prowadzić do naruszeń praw obywatelskich i dyskryminacji. Poważnym problemem jest brak możliwości odwołania się od decyzji o przydzieleniu do konkretnego profilu. Obowiązujące przepisy przewidują możliwość zrewidowania przyznanego statusu, tylko gdy nastąpiła zmiana w sytuacji życiowej bezrobotnego. Jest to bardzo sztywne uregulowanie, które zakłada niejako nieomylność samego procesu profilowania. A mogą się pojawić w nim błędy i liczne wątpliwości. Oprócz przepisów bezpośrednio dotyczących profilowania niezadowoleni ze swoich profili bezrobotni mogą się powołać np. na art. 227 kodeksu postępowania administracyjnego – czyli wnieść skargę obywatelską. Skarga ta może dotyczyć działania konkretnego urzędu lub urzędnika, jeżeli obywatel uzna je za błędne lub niekorzystne. W przypadku profilowania bezrobotnych można się poskarżyć np. na brak oficjalnej informacji o tym, jakie pytania są zadawane. Niestety, skarga obywatelska zazwyczaj nie prowadzi do zmiany w indywidualnej sprawie. Dzięki niej można jednak zwrócić uwagę kierownikom urzędów lub instytucjom nadzorującym na nieprawidłowości. W przypadku profilowania pomocy osoby bezrobotne mogą się również odwołać do przepisów o ustawie o ochronie danych osobowych z 1997 r. Zgodnie z jej postanowieniami każdy może wnioskować o zmianę, uzupełnienie, uaktualnienie lub sprostowanie danych osobowych, które są zbierane w trakcie profilowania.
Jakość tych informacji ma znaczenie, ponieważ to na ich podstawie urząd pracy ustala profil dla bezrobotnego. Taki wniosek powinniśmy skierować do konkretnego urzędu pracy. Pomocne może być dodatkowo zwrócenie się do generalnego inspektora ochrony danych osobowych. GIODO rozpatruje skargi na naruszenie praw w związku z przetwarzaniem danych osobowych i może wydać decyzje o zaprzestaniu zaniechania naruszeń ustawy o ochronie danych osobowych. Każdy obywatel, który uważa, że jego prawa obywatelskie zostały naruszone, może się też poskarżyć do rzecznika praw obywatelskich. Do RPO możemy się więc zwrócić jeżeli np. nie możemy się odwołać od decyzji o przydzielonym profilu, efekt profilowania doprowadził do dyskryminacji lub doszło do naruszenia naszego prawa do prywatności.