rozwiń ›

Podczas konsultacji społecznych organizacje pracodawców zgłaszały liczne zastrzeżenia – w szczególności dotyczące natychmiastowej wykonalności decyzji, długiego czasu postępowań odwoławczych oraz braku równowagi proceduralnej między stronami.

Resort pracy nie uwzględnił jednak tych postulatów, a zasadnicze założenia projektu pozostały niezmienione.

W projekcie znalazły się cztery kluczowe modyfikacje:

  • wprowadzenie zakazu zwolnienia pracownika z powodu wydania decyzji PIP,
  • szczegółowe uregulowanie skutków decyzji – zarówno na przyszłość, jak i wstecz,
  • dodanie nowego przepisu Kodeksu postępowania cywilnego, który określa konsekwencje uchylenia decyzji przez sąd,
  • oraz doprecyzowanie zasad wydawania decyzji PIP, w tym określenie szczegółowych danych o stosunku pracy.

Ochrona po decyzji – zakaz zwolnienia pracownika

Największą zmianą, która bezpośrednio wpływa na sytuację przedsiębiorców, jest zakaz rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, wobec którego PIP wydała decyzję o istnieniu stosunku pracy.

Pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć ani rozwiązać umowy bez wypowiedzenia, jeśli decyzja inspektora przekształciła dotychczasową umowę cywilnoprawną w etat.

Pracodawca będzie więc zobowiązany utrzymywać zatrudnienie nawet wtedy, gdy nie zgadza się z decyzją i planuje odwołanie.

To rozwiązanie istotnie ogranicza swobodę organizacyjną i kadrową przedsiębiorców, zwłaszcza w branżach, gdzie umowy cywilnoprawne stanowią dużą część struktury zatrudnienia.

Natychmiastowe skutki decyzji – obowiązki od dnia doręczenia

Zgodnie z projektem, decyzja inspektora o przekształceniu umowy cywilnoprawnej w etat będzie natychmiast wykonalna.

Od dnia jej doręczenia pracodawca jest zobowiązany do:

  • naliczania i wypłacania wynagrodzenia zgodnie z Kodeksem pracy,
  • prowadzenia akt osobowych i ewidencji czasu pracy,
  • zgłoszenia pracownika do ZUS,
  • odprowadzania bieżących składek i zaliczek podatkowych,
  • zapewnienia urlopów i innych świadczeń pracowniczych.

Co ważne, obowiązki te powstają niezależnie od złożenia odwołania.

W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca musi natychmiast dostosować wszystkie procesy kadrowe i płacowe, mimo że decyzja może zostać uchylona w dalszym postępowaniu.

Dla wielu firm – zwłaszcza z sektora MŚP – będzie to oznaczać nagły wzrost kosztów i obowiązków administracyjnych.

Skutki decyzji wstecz – wstrzymane do czasu rozstrzygnięcia sporu

Projekt wprowadza rozróżnienie między skutkami decyzji na przyszłość i wstecz.

Od dnia doręczenia decyzji obowiązki pracodawcy powstają natychmiast, jednak skutki dotyczące okresów sprzed doręczenia decyzji – czyli obowiązki podatkowe, składkowe – są wstrzymane do momentu upływu terminu na wniesienie odwołania.

W projekcie doprecyzowano, że chodzi o skutki prawne jakie wiążą się ze stwierdzeniem istnienia stosunku pracy na gruncie przepisów prawa podatkowego, ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz obowiązkowych wpłat na fundusze, o których mowa w odrębnych przepisach, od dnia jej doręczenia pracodawcy.

Jeżeli pracodawca odwoła się od decyzji, skutki te zostają zawieszone do dnia prawomocnego orzeczenia sądu.

To jedyny element projektu, który w pewnym stopniu równoważy interesy przedsiębiorców.

Dzięki temu rozwiązaniu firma nie będzie musiała natychmiast płacić zaległych składek, podatków czy składek na fundusze, dopóki sąd nie rozstrzygnie sprawy.

Nowy przepis KPC – skutki uchylenia decyzji przez sąd

Projekt dodaje nowy art. 477⁷h do Kodeksu postępowania cywilnego, który określa skutki prawne uchylenia decyzji PIP.

Jeśli sąd stwierdzi, że decyzja była błędna, uznaje się, że stosunek pracy trwał od dnia doręczenia decyzji do dnia uprawomocnienia się wyroku, a więc przez cały okres, w którym decyzja była wykonywana.

Dla pracodawców oznacza to, że nawet w przypadku korzystnego wyroku sądu, nie będzie możliwe „cofnięcie” skutków zatrudnienia z okresu spornego – np. odzyskania wypłaconych wynagrodzeń czy składek.

To rozwiązanie wprowadza większą przejrzystość prawną, ale w praktyce obciąża finansowo pracodawcę również w sytuacji, gdy decyzja inspektora okaże się błędna.

Nowa treść decyzji PIP – pełne dane o zatrudnieniu

Projekt doprecyzowuje również treść decyzji o stwierdzeniu stosunku pracy.

Inspektor będzie zobowiązany określić w niej:

  • rodzaj umowy o pracę,
  • datę jej zawarcia i rozpoczęcia pracy,
  • rodzaj i miejsce wykonywanej pracy,
  • wymiar czasu pracy,
  • wysokość wynagrodzenia.

Jeżeli materiał dowodowy nie pozwoli ustalić wszystkich tych elementów, decyzja przyjmie wartości domyślne korzystne dla pracownika, czyli:

  • umowę na czas nieokreślony,
  • pełen etat,
  • i minimalne wynagrodzenie.

Dla firm oznacza to, że brak dokumentacji lub niepełna współpraca z inspekcją może skutkować wydaniem decyzji z automatycznymi parametrami, które znacząco podniosą koszty zatrudnienia.

Błędna decyzja – odpowiedzialność Skarbu Państwa

W razie błędnej decyzji PIP, która zostanie uchylona przez sąd, pracodawca będzie mógł ubiegać się o odszkodowanie od Skarbu Państwa.

Podstawą będzie art. 417 Kodeksu cywilnego, dotyczący odpowiedzialności za niezgodne z prawem działanie organów publicznych.

W praktyce jednak dochodzenie odszkodowania będzie wymagało oddzielnego postępowania sądowego, co wydłuży proces i zwiększy koszty obsługi prawnej.

To rozwiązanie formalnie chroni przedsiębiorców, ale jego skuteczność w praktyce może być ograniczona.

Etap legislacyjny: projekt po etapie konsultacji