Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Jest to kolejna sprawa, która jest związana z niewykonanym do tej pory wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13). Sędziowie uznali w nim za sprzeczny z prawem art. 17 ust. 1b ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 ze zm.) w zakresie, w jakim różnicuje uprawnione osoby zajmujące się niepełnosprawnym członkiem rodziny do świadczenia pielęgnacyjnego od momentu powstania dysfunkcji zdrowotnej. Zakwestionowany przez trybunał przepis przewiduje bowiem, że od 1 stycznia 2013 r. o tę formę wsparcia można się ubiegać, o ile niepełnosprawność pojawiła się przed ukończeniem 18 lub 25 lat (wcześniej świadczenie pielęgnacyjne przysługiwało wszystkim opiekunom). Problem w tym, że TK nie orzekł o jego wyeliminowaniu z obrotu prawnego, a jedynie zobowiązał ustawodawcę do dokonania zmiany ustawy.
Jednak niektórzy opiekunowie osób, które uszczerbku na zdrowiu doznały w dorosłym życiu, nie czekając na nowelizację przepisów, postanowili walczyć o świadczenie w postępowaniu administracyjnym oraz przed sądami, wywodząc swoje uprawnienie bezpośrednio z orzeczenia trybunału. Podejmowane przez nich działania są wspierane przez RPO. Tak było w przypadku córki opiekującej się niepełnosprawną matką, w której sprawie rzecznik złożył skargę. NSA orzekł, że skoro sądy są związane wyrokiem TK w zakresie stwierdzenia niekonstytucyjności przepisu prawa, to znaczy, że nie mogą uchylić się od tego związania przez wzgląd na jakiekolwiek treści zawarte w jego uzasadnieniu, ponieważ nie stanowi ono treści rozstrzygnięcia (sygn. akt I OSK 1512/16).
Na skutek uwzględnienia skargi samorządowe kolegium odwoławcze ponownie rozpatrzyło wniosek o świadczenie pielęgnacyjne i przyznało je opiekunowi bezterminowo. Zostało ono przyznane z datą wsteczną – od 1 lipca 2013 r. – kiedy to z mocy prawa uchylono decyzje o świadczeniu pielęgnacyjnym wydane do końca 2012 r., a taką właśnie dysponowała skarżąca kobieta.
Jednocześnie w związku z tym, że dotychczas otrzymywała ona wynoszący 520 zł zasiłek dla opiekuna – który wprowadzono po tym, jak TK we wcześniejszym wyroku uznał za bezprawne wygaszenie uprawnień do świadczeń nabytych przed 1 stycznia 2013 r. – należne jej zaległe świadczenia zostały pomniejszone o jego kwotę (to wypłacane na bieżąco wynosi obecnie 1406 zł miesięcznie).
– Decyzja organu odwoławczego wskazuje na możliwość skutecznego ubiegania się o świadczenie przez opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych – podkreśla Lesław Nowacki, dyrektor zespołu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego w Biurze RPO.
