W dniu 19 marca 2024 r. odbyła się w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie dyskusja pt. „Atrakcyjność inwestycyjna Polski w świetle nowych regulacji OECD”. Polska jest zobowiązana wdrożyć dyrektywę Rady (UE) 2022/2523 z dnia 15 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii (Dz. Urz. UE L 328 z 22.12.2022) – dalej jako dyrektywa UE.
Należy zaznaczyć, że przyczyny wprowadzenia globalnego podatku minimalnego są dość oczywiste, należą do nich:
- ograniczenie nadmiernej konkurencji podatkowej (ang. race to the bottom),
- przeciwdziałanie tzw. agresywnej optymalizacji podatkowej,
- przesuwanie miejsca opodatkowania do jurysdykcji o niskiej efektywnej stawce podatkowej, a nie w miejscu tworzenia wartości,
- spadek ogólnego poziomu opodatkowania grup międzynarodowych na świecie.
Przyczynek do dyskusji w SGH stanowiły jednak założenia projektu polskiej ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek wchodzących w skład grup międzynarodowych i krajowych.[1] Już w tym kwartale oczekiwane są konsultacje publiczne tego projektu. Planowane jest, że ustawa zostanie przyjęta przez Radę Ministrów w III kwartale 2024 roku.
Zgodnie z założeniami tego projektu system globalnego podatku minimalnego (tzw. GloBE) ma zostać oparty o trzy rodzaje podatku wyrównawczego:
1. globalny podatek wyrównawczy opłacany przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla w grupie (w dyrektywie UE jako zasada włączenia dochodu do opodatkowania)
2. krajowy podatek wyrównawczy pobierany w Polsce jako w państwie, w którym znajdują się nisko opodatkowane jednostki składowe grupy.
3. podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków płacony przez inne jednostki z grupy, w sytuacji gdy jednostka dominująca działa w jurysdykcji, w której nie wdrożono zasady włączenia dochodu do opodatkowania (w dyrektywie UE jako zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków).
Podstawowy przedmiot dyskusji w trakcie dyskusji koncentrował się wokół zachowania konkurencyjności podatkowej przez nasz kraj.
Czas nagli. W przypadku niedokonania trafnej diagnozy, braku rozważenia potencjalnych konsekwencji i podjęcia w odpowiednim czasie działań legislacyjnych wystąpi ryzyko, przynajmniej częściowej, „utraty” efektów prowadzonej dotychczas polityki podatkowej ukierunkowanej na stymulowanie inwestycji. Obowiązujący system proinwestycyjnych ulg podatkowych obejmuje w szczególności zwolnienie dotyczące działalności w ramach specjalnej strefy ekonomicznej czy Polskiej Strefy Inwestycji, ulgę badawczo-rozwojowej, ulgę IP Box, ulgę na zatrudnienie innowacyjnych pracowników itd.
Nietrudno zgodzić się z poglądem stołu panelowego, że sama niepewność w zakresie sposobu wdrożenia systemu GloBE może stać się czynnikiem wstrzymującym decyzje o inwestycjach w Polsce lub skłaniającym do inwestycji w innych krajach, którym wcześniej uda się przyjąć stosowną proinwestycyjną legislację krajową.
Ochrona dotychczasowego systemu wsparcia ulgami proinwestycyjnymi, w kontekście nowych zasad GloBE, wymaga rewizji konstrukcji obowiązujących ulg podatkowych poprzez dostosowanie ich do nowych globalnych reguł opodatkowania grup kapitałowych.
W trakcie konferencji dyskutowana była m.in. możliwość wprowadzenia rozwiązania opartego na kwalifikowanym zwrotnym kredycie podatkowym Zgodnie z art. 3 pkt 38 dyrektywy UE „kwalifikowany zwrotny kredyt podatkowy” oznacza w szczególności zwrotny kredyt podatkowy skonstruowany w taki sposób, że ma on zostać zapłacony w formie płatności gotówkowej lub ekwiwalentu środków pieniężnych na rzecz jednostki składowej w ciągu czterech lat od daty, od której jednostka składowa jest uprawniona do otrzymania zwrotnego kredytu podatkowego zgodnie z przepisami jurysdykcji przyznającej kredyt.
Tego rodzaju konstrukcja oznacza, że w razie niewykorzystania w pełni ulgi podatkowej podatnik powinien być uprawniony do zwrotu, w przewidzianym w dyrektywie UE okresie czteroletnim, niewykorzystanej kwoty ulgi lub do zaliczenia jej na poczet innych zobowiązań podatkowych.
Wprowadzenie w dyrektywie UE podziału na kwalifikowane i niekwalifikowane zwrotne kredyty podatkowe ma istotny wpływ na zobowiązania grup kapitałowych z tytułu globalnego minimalnego podatku dochodowego, a więc i efektywność prowadzonej przez poszczególne państwa polityki w zakresie wsparcia działalności inwestycyjnej. Nie trzeba jednak wyważać otwartych drzwi. Wiele państw dostosowuje konstrukcję obowiązujących ulg podatkowych do nowego otoczenia regulacyjnego i można korzystać z tych doświadczeń.
Dla przykładu w Wielkiej Brytanii wykonano analizy dotyczące funkcjonowania ulgi badawczo-rozwojowej, ukierunkowane na wskazanie sposobów nieosłabiania dostępnych instrumentów wsparcia o charakterze stymulacyjnym. Zmiany dostosowawcze podjęto także w innych krajach, m.in. Belgii, Hiszpanii, Irlandii, Węgrzech, Szwajcarii czy Stanach Zjednoczonych.
[1]https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-opodatkowaniu-wyrownawczym-jednostek-wchodzacych-w-sklad-grup-miedzynarodowych-i-krajowych