Prawo do odliczenia podatku należnego
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT).
Ważne: Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT). W analizowanej sprawie jest to kwota 92 000 zł.
W świetle art. 86 ust. 1 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn.:
- odliczenia tego dokonuje podatnik VAT oraz
- towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tj. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
Zasada ta wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych z VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.
Podkreślić należy, że ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem zarówno spełnienia przez niego przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, jak i niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT. Gmina jest podatnikiem VAT czynnym, a zatem odliczeniu nie sprzeciwia się art. 88 ust. 4 ustawy o VAT, a jak zakładam, w analizowanej sprawie nie wystąpią inne wyjątki wskazane w art. 88 ustawy o VAT.
Wynajem na cele mieszkaniowe
Lokale mieszkalne (komunalne) zarówno przed remontem, jak i po nim są wynajmowane wyłącznie na cele mieszkaniowe zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT. Z kolei odnośnie do remontu budynku (klatki schodowe, korytarze) należy wskazać, że znajdują się w nim wyłącznie lokale mieszkalne wynajmowane na cele mieszkaniowe ze zwolnieniem z VAT.
Należy wyjaśnić, że w myśl art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT zwalnia się z VAT usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe lub na rzecz społecznych agencji najmu. Przy czym w myśl art. 43 ust. 20 ustawy o VAT zwolnienie to nie ma zastosowania do usług wymienionych w poz. 47 załącznika nr 3 do ustawy o VAT, tj. usług związanych z zakwaterowaniem (55 PKWiU), dla których właściwa jest 8-proc. stawka VAT (art. 41 ust. 2 zw. z art. 146ef ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).
Ważne: W analizowanej sprawie wydatki na remont budynku wraz ze znajdującymi się w nim lokalami mieszkalnymi służą wyłącznie działalności zwolnionej z VAT.
Oznacza to, że gminie w ogóle nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego (w kwocie 92 000 zł) od tych wydatków remontowych. Otrzymana od firmy Y faktura je dokumentująca nie powinna być zatem zaewidencjonowana w ewidencji zakupu JPK_V7M.
Schemat rozliczenia przez gminę wydatków na remont mieszkań komunalnych*
1. Jaki podatek:
VAT: Podatek należny: nie wystąpi (brak informacji w przedstawionym stanie faktycznym)
Podatek naliczony: 92 000 zł
Podatek naliczony do odliczenia: 0 zł (wydatki na remont nie wykazują związku z działalnością opodatkowaną VAT, gdyż służą wyłącznie działalności zwolnionej z podatku)
2. W jakiej deklaracji wykazać podatek:
VAT: W ewidencji zakupu JPK_V7M gmina nie wykazuje ani wartości nabycia netto (400 000 zł) ani podatku naliczonego (92 000 zł).
* W schemacie rozliczenia zostały pominięte inne zdarzenia/czynności.
Podstawa prawna
ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 222)
rozporządzenie ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 245)