Zwolnienie podatkowe dla rodzin wychowujących co najmniej czworo dzieci, zwane też PIT-0 dla rodzin 4+, to nowa preferencja podatkowa zawarta w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT).

Ulga ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. i dotyczy przychodów osiąganych na etacie, z umów zlecenia oraz z działalności gospodarczej do 85 528 zł rocznie u każdego z rodziców lub opiekunów prawnych. Dla dwojga rodziców limit przychodu zwolnionego od podatku wynosi 171 056 zł rocznie. Wraz z liczbą składanych wniosków do pracodawców o korzystanie z ulgi rośnie liczba pytań związanych z bardziej skomplikowanymi stanami faktycznymi. Odpowiadamy na niektóre z nich i prezentujemy przykłady rozliczeń list płac z zastosowaniem tej preferencji podatkowej. ©℗

kto może korzystać z pit-0 dla rodzin z co najmniej czwórką dzieci?

Z ulgi może skorzystać podatnik bez względu na jego stan cywilny. Nie muszą to być więc małżonkowie ani osoby wspólnie zamieszkujące. Istotne jest, aby w roku podatkowym, w którym podatnik chce skorzystać z ulgi, w stosunku do co najmniej czworga dzieci:
  • wykonywał władzę rodzicielską,
  • pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub
  • sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Zwolnienie przysługuje, jeśli władza rodzicielska, funkcja opiekuna prawnego, rodziny zastępczej i wykonanie obowiązku alimentacyjnego dotyczy dzieci:
a) małoletnich,
b) pełnoletnich, które otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
c) pełnoletnich do ukończenia 25. roku życia, uczących się w szkołach, o których mowa w krajowych lub zagranicznych przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, jeżeli w roku podatkowym dzieci te:
  • nie uzyskały przychodów opodatkowanych podatkiem liniowym lub zryczałtowanym podatkiem, z wyjątkiem przychodów z najmu opodatkowanych tym podatkiem;
  • nie podlegały opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,
  • nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej, z tytułu zbycia udziałów i instrumentów finansowych lub przychodów zwolnionych z podatku (ulga dla młodych; ulga dla powracających z zagranicy), w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

kiedy czwarte dziecko przestaje się liczyć?

Na początku warto zauważyć, że warunek posiadania czworga dzieci nie musi być spełniony przez cały rok podatkowy. Jeżeli np. czwarte dziecko urodzi się w grudniu danego roku, to podatnik, składając zeznanie podatkowe za ten rok (mimo że przez cały rok podatkowy nie był rodzicem czworga dzieci), może skorzystać z tej ulgi.
Nie działa to jednak w drugą stronę. Jeśli podatnik korzysta z PIT-0 dla rodzin 4+ i w trakcie roku podatkowego przestanie spełniać warunki uprawniające do stosowania ulgi, np. jedno z czworga dzieci, pełnoletnie, uzyskało w roku podatkowym z pracy na etacie dochody powyżej 3089 zł, to należy poinformować o tym pracodawcę lub zleceniodawcę. Po otrzymaniu takiej informacji przestanie on stosować ulgę najpóźniej od następnego miesiąca.

w jaki sposób są weryfikowane informacje składane w oświadczeniu pracownika?

Pracodawca nie jest instytucją mogącą weryfikować prawdziwość składanych przez pracownika danych. Dopiero na żądanie organów podatkowych podatnik będzie zobowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do zwolnienia, a w szczególności:
  • odpis aktu urodzenia dziecka,
  • zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
  • odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
  • zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły (art. 21 ust. 47 ustawy PIT).

czy można odliczyć ulgę na dorosłe dziecko pobierające zasiłek pielęgnacyjny, jeżeli dziecko zarabia więcej od rodziców?

Ulga dla rodzin 4+ przysługuje podatnikowi posiadającemu dzieci małoletnie i dorosłe, ale otrzymujące zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną - bez względu na wysokość ich rocznych dochodów.

jakich przychodów nie obejmuje ulga?

Ulga nie obejmuje m.in. przychodów uzyskanych z:
  • zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego (np. zasiłków chorobowych, macierzyńskich),
  • umów o dzieło,
  • praw autorskich (z wyjątkiem tych uzyskanych w ramach umowy o pracę),
a także:
  • podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
  • zwolnionych od podatku dochodowego (innych niż zwolnione na podstawie ulgi dla rodzin 4+, np. diety i inne świadczenia z tytułu podróży służbowej, zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby wypłacone z ZFŚS, świadczenia 500+),
  • od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia.©℗
Jak obliczać wynagrodzenia z uwzględnieniem preferencji

przykład 1

Umowa o pracę bez PPK
Pracownik korzystający z ulgi dla rodzin 4+ jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze etatu, z wynagrodzeniem w wysokości 4500 zł. Przychody podatnika korzystają ze zwolnienia z podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT. Pracownik nie jest uczestnikiem PPK.
Lista płac za marzec 2022 r.
Lp. Składniki Obliczenia Kwoty
1. Wynagrodzenie brutto (przychód) 4500,00 zł
2. Podstawa wymiaru składek ZUS 4500,00 zł
3. Składka emerytalna (9,76 proc.) poz. 2 × 9,76 proc. 439,20 zł
4. Składka rentowa (1,5 proc.) poz. 2 × 1,5 proc. 67,50 zł
5. Składka chorobowa (2,45 proc.) poz. 2 × 2,45 proc. 110,25 zł
6. Razem składki ZUS poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 616,95 zł
7. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne poz. 2 - poz. 6. 3883,05 zł
8. Składka na ubezpieczenie zdrowotne (9 proc.) poz. 7 × 9 proc. 349,47 zł
9. Koszty uzyskania przychodów 0 zł
10. Przychód do opodatkowania (dochód), gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych Przychód zwolniony z podatku 0 zł
11. Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy 0 zł
12. Zaliczka przed zaokrągleniem (poz. 10 × 17 proc.) - poz. 11 0 zł
13. Zaliczka do urzędu skarbowego, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 12 0 zł
14. Kwota netto (do wypłaty) poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 13 3533,58 zł

przykład 2

Umowa o pracę z PPK
Pracownik korzystający z ulgi dla rodzin 4+ jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze etatu, z wynagrodzeniem w wysokości 4500 zł. Przychody podatnika korzystają ze zwolnienia z podatku, o którym mowa w przepisach art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy PIT. Ponadto:
1) pracownik jest uczestnikiem PPK - wpłaca składkę obowiązkową 2 proc.,
2) pracodawca na PPK wpłaca składkę obowiązkową - 1,5 proc.,
3) wynagrodzenie wypłacane jest ostatniego dnia miesiąca.
W związku z uczestnictwem pracownika w PPK pracodawca w marcu 2022 r.:
1) zapłacił składkę za luty finansowaną przez pracodawcę w wysokości 67,50 zł,
2) obliczył składkę finansowaną przez pracodawcę w wysokości 67,50 zł - składki te wpłaci na rachunek instytucji finansowej do 15 kwietnia 2022 r.,
3) obliczył i pobrał ze środków pracownika składkę obowiązkową finansowaną przez pracownika w wysokości 90 zł - składkę wpłaci na rachunek instytucji finansowej do 15 kwietnia 2022 r.
Lista płac za marzec 2022 r.
Lp. Składniki Obliczenia Kwoty
1. Wynagrodzenie brutto (przychód) 4500,00 zł
2. Podstawa wymiaru składek ZUS 4500,00 zł
3. Składka emerytalna (9,76 proc.) poz. 2 × 9,76 proc. 439,20 zł
4. Składka rentowa (1,5 proc.) poz. 2 × 1,5 proc. 67,50 zł
5. Składka chorobowa (2,45 proc.) poz. 2 × 2,45 proc. 110,25 zł
6. Razem składki ZUS poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 616,95 zł
7. Składka na PPK - pracownik poz. 2 × 2 proc. 90,00 zł
8. Składka na PPK - pracodawca poz. 2 × 1,5 proc. 67,50 zł
9. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne poz. 2 - poz. 6. 3883,05 zł
10. Składka na ubezpieczenie zdrowotne (9 proc.) poz. 7 × 9 proc. 349,47 zł
11. Koszty uzyskania przychodów 0 zł
12. Przychód do opodatkowania (dochód), gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych przychód zwolniony z podatku 0 zł
13. Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy 0 zł
14. Zaliczka przed zaokrągleniem (poz. 12 × 17 proc.) - poz. 11 0 zł
15. Zaliczka do urzędu skarbowego, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 14 0 zł
16. Kwota netto (do wypłaty) poz. 1 - poz. 6 - poz. 7 -poz. 10 - poz. 15 3443,58 zł

przykład 3

Umowa zlecenia bez składek
Osoba korzystająca z ulgi dla rodzin 4+ jest zatrudniona na podstawie umowy zlecenia z miesięcznym wynagrodzeniem 3500 zł. Zleceniobiorca oświadczył, że jest zatrudniony w innym zakładzie pracy, gdzie otrzymuje co najmniej minimalne wynagrodzenie, w związku z czym przychód ze zlecenia jest zwolniony z obowiązku odprowadzania składek ZUS i obliczana i opłacana jest tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne.

przykład 3

Lp. Składniki Obliczenia Kwoty
1. Wynagrodzenie brutto (przychód) 3500,00 zł
2. Podstawa wymiaru składek ZUS 3500,00 zł
3. Składka emerytalna (9,76 proc.) zwolnienie ze składki 0 zł
4. Składka rentowa (1,5 proc.) zwolnienie ze składki 0 zł
5. Składka chorobowa (2,45 proc.) zwolnienie ze składki 0 zł
6. Razem składki poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 0 zł
7. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne poz. 2 - poz. 6. 3500 zł
8. Składka na ubezpieczenie zdrowotne (9 proc.) poz. 7 × 9 proc. 315,00 zł
9. Koszty uzyskania przychodów 0 zł
10. Przychód do opodatkowania (dochód), gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych przychód zwolniony z podatku 0 zł
11. Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy 0 zł
12. Zaliczka przed zaokrągleniem (poz. 10 × 17 proc.) - poz. 11 0 zł
13. Zaliczka do urzędu skarbowego, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 12 0 zł
14. Kwota netto (do wypłaty) poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 13 3185,00 zł

przykład 4

Umowa zlecenia ze składkami
Osoba korzystająca z ulgi dla rodzin 4+ jest zatrudniona na podstawie umowy zlecenia z miesięcznym wynagrodzeniem 3500 zł. Zleceniobiorca oświadczył, że jest to jego jedyne źródło przychodu, w związku z czym przychód ze zlecenia jest w pełni oskładkowany, gdyż zleceniobiorca złożył wniosek o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.
Lp. Składniki Obliczenia Kwoty
1. Wynagrodzenie brutto (przychód) 3500,00 zł
2. Podstawa wymiaru składek ZUS 3500,00 zł
3. Składka emerytalna (9,76 proc.) poz. 2 × 9,76 proc. 341,60 zł
4. Składka rentowa (1,5 proc.) poz. 2 × 1,5 proc. 52,50 zł
5. Składka chorobowa (2,45 proc.) poz. 2 × 2,45 proc. 85,75 zł
6. Razem składki poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 479,85 zł
7. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne poz. 2 - poz. 6. 3020,15 zł
8. Składka na ubezpieczenie zdrowotne (9 proc.) poz. 7 × 9 proc. 271,81 zł
9. Koszty uzyskania przychodów 0 zł
10. Przychód do opodatkowania (dochód), gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych przychód zwolniony z podatku 0 zł
11. Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy 0 zł
12. Zaliczka przed zaokrągleniem (poz. 10 × 17 proc.) - poz. 11 0 zł
13. Zaliczka do urzędu skarbowego, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 12 0 zł
14. Kwota netto (do wypłaty) poz. 1 ‒ poz. 6 ‒ poz. 8 ‒ poz. 13 2748,34 zł

przykład 5

Umowa o pracę w miesiącu przekroczenia limitu zwolnienia
Po przekroczeniu progu zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT (85 528 zł), płatnik powinien stosować stawkę podatku w wysokości 17 proc. Do nadwyżki będą miały zastosowanie koszty uzyskania przychodów określone dla przychodów ze stosunku pracy, których wysokość nie będzie mogła przekroczyć kwoty przychodów z tego źródła, które podlegają opodatkowaniu (art. 22 ust. 3b ustawy PIT). Ponadto od nadwyżki ponad kwotę korzystającą ze zwolnienia będzie przysługiwało odliczenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a ustawy o PIT.
Pracownik uprawniony do ulgi dla rodzin 4+ w zatrudniającym go urzędzie uzyska w okresie od stycznia do maja 2022 r. wynagrodzenie za pracę w łącznej wysokości 84 000 zł brutto i jest to jego jedyne źródło przychodu. W czerwcu 2022 r. otrzyma on wynagrodzenie w kwocie 14 300 zł. Ponadto:
1) wobec jego wynagrodzenia mają zastosowanie koszty uzyskania przychodów w wysokości 250 zł,
2) pracownik złożył PIT-2,
3) pracownik nie jest uczestnikiem PPK.
Lista płac za czerwiec 2022 r.
Lp. Składniki Obliczenia Kwoty
1. Wynagrodzenie brutto (przychód) 14 300,00 zł
2. Podstawa wymiaru składek ZUS 14 300,00 zł
3. Składka emerytalna (9,76 proc.) poz. 2 × 9,76 proc. 1395,68 zł
4. Składka rentowa (1,5 proc.) poz. 2 × 1,5 proc. 214,50 zł
5. Składka chorobowa (2,45 proc.) poz. 2 × 2,45 proc. 350,35 zł
6. Razem składki ZUS poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 1960,53 zł
7. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne poz. 2 ‒ poz. 6. 12 339,47 zł
8. Składka na ubezpieczenie zdrowotne (9 proc.) poz. 7 × 9 proc. 1110,55 zł
9. Koszty uzyskania przychodów 250,00 zł
10. Przychód podlegający opodatkowaniu, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych 14 300 zł - (85 528 zł - 84 000 zł [przychód uzyskany od stycznia do maja]) 12 772 zł
11. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne do odliczenia od dochodu 14 300 zł - (85 528 zł - 84 000 zł [przychód uzyskany od stycznia do maja]) 12 772 zł
12. Składka emerytalna do odliczenia od dochodu (9,76 proc.) poz. 11 × 9,76 proc. 1246,55 zł
13. Składka rentowa do odliczenia od dochodu (1,5 proc.) poz. 11 × 1,5 proc. 191,58 zł
14. Składka chorobowa do odliczenia od dochodu (2,45 proc.) poz. 11 × 2,45 proc. 312,91 zł
15. Razem składki do odliczenia od dochodu ZUS poz. 12 + poz. 13 + poz. 14 1751,04 zł
16. Przychód do opodatkowania, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 10 - poz. 15 - poz. 9 10 771 zł
17. Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy 425 zł
18. Zaliczka przed zaokrągleniem (poz. 16 × 17 proc.) - poz. 17 1406,07 zł
19. Zaliczka do urzędu skarbowego, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 18 1406 zł
20. Kwota netto (do wypłaty) poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 19 9822,92 zł
Podstawa prawna
art. 21 ust. 1 pkt 153, art. 21 ust. 44-48, art. 22 ust. 3b, art. 32 ust. 1g-1h ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 64)