TK w wyroku z 12 grudnia 2023 r. (sygn. akt P 20/19) uznał, że art. 37a ust. 9 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1130 ze zm.), nakazujący usunięcie bez odszkodowania legalnych nośników reklamowych, jeśliuchwała krajobrazowa gminy zakazuje ich w danym miejscu, narusza art. 21 w zw. z art. 2 Konstytucji RP.

„Obecny rząd stoi na stanowisku nieuznawania wyroków TK, jednak nie podejmuje też samemu działań, które mogą takie luki w prawie wypełnić. Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w art. 37a umożliwiają gminom przyjmowanie tzw. uchwał krajobrazowych, które m.in. regulują zasady umieszczania tablic i urządzeń reklamowych. W uchwałach tych często nakazuje się usunięcie wszystkich reklam niespełniających nowych wymogów, niezależnie od tego, czy zostały one postawione legalnie, czy nie. (…) Narusza to zasadę ochrony praw słusznie nabytych” – pisze w interpelacji do ministra rozwoju i technologii posłanka Lidia Czechak (PiS), pytając, czy resort pracuje nad nowelizacją, która naprawi problem.

Odszkodowanie za usuniętą reklamę

Nie jest to pierwsza interpelacja w tej sprawie. Przedsiębiorcy, którym gmina nakazała rozbiórkę i usunięcie reklam, ponieśli koszt tej operacji, nie dostali odszkodowania, a na opornych nakładano kary administracyjne. Ministerstwo konsekwentnie odpowiada posłom, że nie pracuje nad zmianą przepisów, bo projekt stosownej nowelizacji przygotował już Senat. Problem w tym, że Senat zatrzymał procedowanie projektu przed rokiem, po przeprowadzeniu konsultacji i od tego czasu nic dalej się z nim nie wydarzyło. Rząd z aprobatą przyjął inicjatywę Senatu, ale także wytknął jej liczne braki, podobnie zresztą jak inni interesariusze.

Projekt senacki ogranicza się do dodania w ustawie planistycznej jednego ustępu, z którego wynika, że jeżeli w związku z podjęciem uchwały krajobrazowej ustalającej zakaz stawiania reklam, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, który usytuował ogrodzenie, tablicę reklamową lub urządzenie reklamowe zgodnie z przepisami, może żądać od gminy odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę.

Kto powinien dostać odszkodowanie?

Zarzuty zgłaszane do projektu dotyczą np. kręgu podmiotów uprawnionych do odszkodowania. Często bowiem to nie właściciel nieruchomości poniósł koszt postawienia reklamy i jej usunięcia, ale podmiot, który zapłacił mu za możliwość korzystania z jego gruntu.

Zainteresowani czekają na zmianę przepisów. W ocenie Krajowej Izby Gospodarczej to „regulacyjne wywłaszczenie” wymaga pilnej inicjatywy ustawodawczej. MRiT w odpowiedzi posłance Czechak pisze, że dalszy harmonogram prac legislacyjnych nad projektem będzie zależny od prac Senatu. ©℗