Mobilna aplikacja jako wkład do spółki z o.o.: od pomysłu do realnych zysków

Stworzyłem aplikację na urządzenia mobilne i chciałbym na niej zarabiać w ramach prowadzenia biznesu wspólnie z innymi osobami. Czy w związku z tym właściwe będzie wniesienie praw do tego programu aportem do spółki handlowej? Chodzi mi o spółkę z o.o.

Wkład wspólnika do spółki może przybrać formę pieniężną (np. gotówka lub przelew bankowy) albo niepieniężną (aport). Jeśli przedsiębiorca nie dysponuje odpowiednią kwotą, ale posiada prawa autorskie do opracowanej przez siebie aplikacji mobilnej, może rozważyć wniesienie jej do spółki jako wkład niepieniężny. Aportem w przypadku wnoszenia aplikacji mobilnej do spółki będzie najczęściej zbiór praw autorskich do programu komputerowego, grafik, assetów, scenariusza i innych elementów wchodzących w skład danego projektu. Na tym jednak nie koniec – w skład aplikacji mogą też wchodzić prawa własności przemysłowej, np. wynikające z rejestracji znaków towarowych bądź wzorów przemysłowych (choćby logo). Warto pamiętać, że aportem może być również całe przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część (ZCP), w ramach której powstawała aplikacja. Przykładowo, w jednoosobowej działalności gospodarczej część personelu i zasobów może zajmować się tylko tworzeniem oprogramowania, a pozostała struktura – spedycją czy logistyką. To, czy dany zbiór składników stanowi ZCP, należy oceniać indywidualnie w każdej konkretnej sytuacji.

Zdolność aportowa

Aby aplikacja mogła być skutecznie wniesiona do spółki, musi posiadać tzw. zdolność aportową. Definiuje się ją jako „cechy, które łącznie winno spełniać dane prawo majątkowe, aby mogło stanowić przedmiot wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej” (A. Szumański, „Wkłady niepieniężne do spółek kapitałowych”, 1997, C.H.BECK, Warszawa s. 57). Do najważniejszych cech zdolności aportowej należą:

• zdolność bilansowa,
• zbywalność prawa,
• przydatność i faktyczna dostępność,
• zdolność wejścia w skład masy upadłości (subsydiarnie).

W praktyce oznacza to, że aplikacja mobilna powinna dać się wycenić, musi być zbywalna, a przy tym przedstawiać konkretną wartość ekonomiczną. Wkład niepieniężny można wnieść zarówno przy zakładaniu spółki, jak i w trakcie jej funkcjonowania – poprzez podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. Należy jednak pamiętać, iż zawarcie umowy spółki lub podwyższenie jej kapitału przy użyciu wzorca elektronicznego (S-24) jest możliwe tylko w przypadku wkładów pieniężnych (art. 158 par. 1 kodeksu spółek handlowych; dalej: k.s.h.). W przypadku aplikacji wymagane będzie więc sporządzenie aktu notarialnego.

Podwyższenie kapitału

Wniesienie aportu do już istniejącej spółki następuje zazwyczaj poprzez podwyższenie kapitału zakładowego. Jeśli umowa spółki nie przewiduje z góry możliwości takiego działania, konieczna będzie jej zmiana (P. Pinior [w:] W. Popiołek (red.), „Wkłady niepieniężne w spółkach handlowych”, 2014, LexisNexis, 2014 r. s. 187). W tym celu wspólnicy podejmują uchwałę w formie aktu notarialnego, co do zasady większością 2/3 głosów (art. 246 par. 1 k.s.h.). Samo podwyższenie może polegać na zwiększeniu wartości nominalnej istniejących udziałów lub ustanowieniu nowych (art. 257 par. 2 k.s.h.). Oprócz uchwały zgromadzenia wspólników wymagane jest także złożenie oświadczeń o objęciu udziałów (art. 258 par. 2, art. 259 k.s.h.) oraz – w razie nowych wspólników – oświadczeń o przystąpieniu do spółki. Wspomniane przepisy wskazują też na ryzyko tzw. wadliwości aportu, występujące np. wtedy, gdy wspólnik w rzeczywistości nie może dysponować prawami do aplikacji.

Ocena wartości aplikacji mobilnej

Przy wnoszeniu wkładu niepieniężnego wspólnicy muszą w umowie spółki wskazać wartość zbywczą aportu na dzień zawarcia umowy. W spółce z o.o. nie istnieje obowiązek przeprowadzania formalnej wyceny przez biegłego rewidenta czy rzeczoznawcę. Można to zrobić samodzielnie, jednak należy starannie uzasadnić przyjętą kwotę i bardzo precyzyjnie opisać w umowie przedmiot aportu (np. funkcjonalności aplikacji, posiadane assety) oraz wskazać osobę wspólnika zobowiązanego do wniesienia tego wkładu.

Co istotne, jeżeli realna wartość wniesionego aportu okaże się niższa od deklarowanej, może to rodzić odpowiedzialność finansową wspólnika oraz członków zarządu wobec spółki. Zgodnie z art. 14 par. 2 k.s.h. „w przypadku gdy wspólnik albo akcjonariusz wniósł wkład niepieniężny mający wady, jest on zobowiązany do wyrównania spółce kapitałowej różnicy między wartością przyjętą w umowie albo statucie spółki a zbywczą wartością wkładu. Umowa albo statut spółki może przewidywać, że spółce przysługują wówczas także inne uprawnienia”. Część doktryny (m.in. A. Szumański [w:] S. Sołtysiński (red.), „Kodeks spółek handlowych”. Komentarz, t. I, 2012, C.H.BECK, Warszawa, art. 14 nb. 27) dopuszcza możliwość naprawienia wad aportu przez uzupełnienie brakujących elementów czy funkcjonalności. Inni z kolei (np. J. Naworski [w:] R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski (red.), „Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”, 2011, Wolters Kluwer Polska, Warszawa art. 14 nb. 30) uważają, że jedyną dopuszczalną formą wyrównania jest wpłata środków pieniężnych.

Może też wystąpić sytuacja odwrotna, gdy wartość aplikacji zostaje znacząco przeszacowana. Takie „znaczne zawyżenie” także traktuje się jako wadę aportu, co pociąga za sobą odpowiedzialność wyrównawczą wspólnika i członka zarządu dokonującego zgłoszenia (art. 175 k.s.h.). Nie zawsze jest to spowodowane faktycznym defektem samej aplikacji – często jest to konsekwencja błędnej oceny wartości ekonomicznej przedmiotu wkładu. Ustawodawca ogranicza jednak roszczenia spółki do wypadków „znacznego zawyżenia”, przy czym jest to klauzula generalna wymagająca analizy w odniesieniu do konkretnego przypadku. Co więcej, orzecznictwo (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 16 października 2017 r., sygn. akt V ACa 111/16) dopuszcza sytuacje, w których pewien poziom zawyżenia uznaje się za uzasadniony uwarunkowaniami sprawy.

Biorąc pod uwagę wszystkie te aspekty, przed wniesieniem aplikacji mobilnej aportem do spółki z o.o. warto sięgnąć po pomoc profesjonalnego doradcy, łączącego wiedzę z zakresu prawa spółek handlowych oraz prawa własności intelektualnej. Dzięki temu unikniemy błędów, które mogłyby narazić biznes na niepotrzebne koszty i komplikacje. ©℗