Wsteczna podwyżka opłat za śmieci jest nielegalna

Gmina przyjęła kilka dni temu nowe stawki opłat za odpady z nieruchomości niezamieszkanych, czyli m.in. z tych, w których jest prowadzona działalność gospodarcza. Niestety, stawki wzrosły o 20 proc. Dodatkowo gmina powołuje się na uchwałę, w której mowa o tym, że stawka obowiązuje od 1 stycznia br., czyli wstecz. Czy to możliwe? Co zrobić, aby nie płacić wyrównania?

Ustalanie stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w gminie to kompetencja rady gminy. Wskazuje na to art. 6k ust. 1 pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z nim rada gminy, w drodze uchwały, ustala stawkę opłaty za pojemnik lub worek o określonej pojemności przeznaczony do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości. Z kolei w ust. 2a tego przepisu przewidziano stawki maksymalne, których żadna gmina nie może przekroczyć. Ma więc możliwość ustalania stawek i ich podwyższania w ramach limitów.

Wyższe stawki za śmieci tak, ale nie wstecz

Jednak nie w każdej sytuacji takie podwyższenie będzie legalne. Rada gminy nie może bowiem postanowić, że nowe stawki będą obowiązywały wstecz, czyli w opisanej w pytaniu sytuacji – od 1 stycznia 2025 r. Na podobne kwestie zwróciło uwagę w uchwale nr 2.23.2023 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 17 stycznia 2023 r. (źródło: https://warszawa.rio.gov.pl/?a=49151). Wskazało w niej m.in., że nielegalny będzie zapis w uchwale gminy przewidujący wejście w życie wyższych stawek od 1 stycznia. Izba podkreśliła, że narusza to art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Z tej regulacji wynika, że akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia – chyba że dany akt normatywny określi dłuższy termin. W uchwale RIO powołało się także na art. 5 wspomnianej ustawy, z którego wynika, że przepisy wskazane w jej art. 4 nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Została przywołana także zasada, że wsteczna moc prawna może dotyczyć tylko przyznania praw, a nie obowiązków. Izba podała także, że uchwała nie spełnia takiego warunku, ponieważ nakłada na jej adresatów obowiązki. Wreszcie podkreśliła, że akt prawa miejscowego, a takim jest uchwała w sprawie wysokości stawek, może wejść w życie najwcześniej po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w dzienniku urzędowym.

Uchwała do uchylenia - co powinna zrobić rada

Zatem nie ma wątpliwości co do tego, że wprowadzenie wyższych stawek z datą wsteczną jest nielegalne. Gmina nie może żądać wyższych stawek wstecz, nie ma więc podstaw do zapłaty gminie „wyrównania”.

Warto też podjąć działania, aby uchylić nielegalną uchwałę. Przedsiębiorca może skorzystać z dwóch rozwiązań:

• samodzielnie skierować skargę na uchwałę rady gminy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który może stwierdzić nieważność uchwały, zawiadomić regionalną izbę obrachunkową, która ma prawo samodzielnie stwierdzić nieważność uchwały. ©℗