Czy można wznowić działalność firmy i o tym nie wiedzieć?

Działalność gospodarczą można zawiesić maksymalnie na 24 miesiące. Gdy po upływie tego okresu przedsiębiorca ujęty w Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej: KRS) nie zawnioskuje o wpis informujący o wznowieniu aktywności, zastosowanie powinien znaleźć art. 20d ustawy o KRS (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 979). Wynika z niego, że następnego dnia po upływie 24-miesięcznego okresu zawieszenia informacja o wznowieniu działalności automatycznie pojawi się w rejestrze przedsiębiorców KRS (patrz: grafika).

Chociaż przepis wszedł w życie w 2019 r., do dziś pozostaje martwy. Do systemu teleinformatycznego obsługującego KRS nie została bowiem wdrożona odpowiednia funkcjonalność. Zwrócił na to uwagę w interpelacji nr 3553 poseł Arkadiusz Sikora, a potwierdził w odpowiedzi Bartłomiej Ciążyński, do niedawna wiceminister sprawiedliwości.

Wpis deklaratywny lub konstytutywny

Nie wiadomo, ile jest podmiotów, których działalność gospodarcza widnieje jako zawieszona dłużej, niż wynosi ustawowe maksimum. Jak tłumaczył Bartłomiej Ciążyński, uzyskanie takich danych wymagałoby skierowania nietypowego zapytania do bazy danych. Prawnicy uważają natomiast, że istnienie takich podmiotów (przede wszystkim spółek prawa handlowego) może wiązać się z poważnymi konsekwencjami.

Adwokat Mikołaj Hewelt, doradca podatkowy i restrukturyzacyjny oraz partner w HWW Hewelt Wojnowski Lindner i Wspólnicy, zwraca uwagę, że wielu przedsiębiorców nie jest świadomych wznowienia działalności gospodarczej. Jego zdaniem w takich przypadkach, nawet jeśli w KRS nadal figuruje informacja o zawieszeniu działalności gospodarczej, wpis ma charakter deklaratywny – oznacza to, że faktyczne wznowienie działalności gospodarczej następuje zgodnie z przepisami prawa, a nie wpisem w rejestrze.

– Przedsiębiorcy, nie wiedząc, że ich działalność została wznowiona, mogą nie dopełniać swoich obowiązków, takich jak sporządzanie rocznych sprawozdań finansowych oraz wypełnianie innych zobowiązań wynikających z przepisów prawa. To może skutkować sankcjami finansowymi, a nawet odpowiedzialnością karną – zwraca uwagę mec. Hewelt. – Niesporządzanie sprawozdań finansowych pomimo takiego obowiązku wynikającego z ustawy o rachunkowości zagrożone jest grzywną, karą pozbawienia wolności albo obiema tymi karami łącznie – dodaje.

Z kolei adwokat Igor Socha z WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr uważa, że przepis art. 20d ustawy o KRS nie daje jasnej odpowiedzi na pytanie, czy automatyczny wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej jest konstytutywny.

– Można napotkać taki pogląd i to by oznaczało, że dopóki nie ma wpisu wznowienia w KRS, na przedsiębiorcy nadal ciążą ograniczenia związane z zawieszeniem działalności gospodarczej, przede wszystkim zakaz jej bieżącego wykonywania. Jeżeli system KRS nie daje możliwości automatycznego wpisu wbrew literze ustawy, jest to sytuacja niekorzystna dla tych podmiotów, które są gotowe wznowić działalność po 24 miesiącach. Należy zatem oczekiwać jak najszybszego wprowadzenia stosownej funkcjonalności w KRS – mówi mec. Socha.

– Wydaje się oczywiste, że jeżeli zarząd spółki po 24-miesięcznym zawieszeniu zamierza podjąć nowe inicjatywy gospodarcze, będzie dążył do uzyskania wpisu o wznowieniu wykonywania działalności – zwraca natomiast uwagę Mateusz Wyka, adwokat z kancelarii KKPW. Jego zdaniem większe problemy mogą powstać na gruncie publicznoprawnym, jeśli po 24-miesięcznym zawieszeniu zarząd będzie bierny, a sąd rejestrowy nie wpisze wznowienia wykonywania działalności. – Czy w tej sytuacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych może domagać się zapłaty składek od spółki, której działalność od ponad dwóch lat figuruje jako zawieszona? Czy naczelnik urzędu skarbowego może żądać, by taka spółka rozliczała w taki sam sposób jak spółka niezawieszona przykładowo podatek od dochodów z najmu? – zastanawia się mec. Wyka. – Jeśli w praktyce takie sprawy się pojawią, możemy spodziewać się długoletnich procesów, z finałem przed Sądem Najwyższym lub Naczelnym Sądem Administracyjnym – dodaje.

MS rozwiąże problem

Sytuacja rodzi też pytania o cel przepisu art. 20d, na podstawie którego informacja o zawieszeniu działalności może zostać wykreślona z KRS nawet bez wiedzy zainteresowanego podmiotu. Projektodawca tych przepisów uzasadniał, że wcześniej to przedsiębiorca po upływie maksymalnego okresu zawieszenia był zobowiązany złożyć wniosek o wpis, nie istniały natomiast sposoby, by skutecznie wyegzekwować ten obowiązek. Adwokat Igor Socha przyznaje, że pewnym mankamentem przepisu może być to, że automatyczny wpis wznowienia działalności gospodarczej nie zawsze będzie szedł w parze z jej faktycznym wznowieniem przez przedsiębiorcę.

– Z drugiej strony maksymalny termin zawieszenia działalności gospodarczej ma racjonalne uzasadnienie, skoro zawieszenie siłą rzeczy ma być przejściowe. Przepis wychodzi z założenia, że przedsiębiorca powinien się z tym liczyć i po 24 miesiącach być gotów na ostateczną decyzję (czy wznowić działalność, czy ją zwinąć). Można się zastanawiać, czy ten horyzont czasowy jest dostateczny, ale to kwestia wyboru legislacyjnego – wskazuje mec. Socha.

Bartłomiej Ciążyński w odpowiedzi na interpelację tłumaczył, że automatyczne wpisywanie informacji o wznowieniu działalności nie zostało dotąd wdrożone do systemu obsługującego KRS, bo powstały „poważne problemy interpretacyjne związane z powyższym przepisem, które istotnie rzutowały na sposób prowadzenia prac technicznych”. Zapewnił jednocześnie, że odpowiednie rozwiązania mają zostać wdrożone na przełomie III i IV kw. br., wtedy też „automatycznie zostaną dokonane wpisy informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej w przypadku wszystkich przedsiębiorców, którzy mają ujawnione w rejestrze wpisy o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej przez okres dłuższy niż 24 miesiące”.

– Dziwię się, że problemu nie można było rozwiązać wcześniej. Od strony informatycznej wydaje się to bardzo proste. Nie bardzo rozumiem, na czym miałyby polegać „problemy interpretacyjne”, o których wspomina MS – komentuje Mateusz Wyka. – Podobna sytuacja dotyczy przekształceń spółek. Zgodnie z k.s.h. sąd rejestrowy w chwili wpisania spółki przekształconej wykreśla spółkę przekształcaną. Mimo to w praktyce wykreślenie spółki przekształcanej następuje po kilku tygodniach lub nawet miesiącach – dodaje.©℗