Licencja przymusowa oznacza możliwość wydania przez rząd stronie trzeciej pozwolenia na korzystanie z prawa własności intelektualnej bez zgody posiadacza praw. Po ten środek będzie można sięgać w sytuacjach kryzysowych – np. klęski żywiołowej – aby zapewnić mieszkańcom UE dostęp do kluczowych produktów i technologii.

Wniosek Komisji Europejskiej w sprawie tej regulacji (z kwietnia ub.r.) jest pokłosiem pandemii COVID-19. Jak stwierdzono, pokazała ona, że choć najskuteczniejszym narzędziem umożliwiającym szybkie dostawy produktów chronionych patentem – na które zapotrzebowanie w czasie kryzysu może nagle wzrosnąć i posiadacz patentu go nie zaspokoi – są dobrowolne porozumienia między przedsiębiorcami, to nie zawsze one wystarczą. Wówczas najskuteczniejszym rozwiązaniem jest udzielanie licencji przymusowych.

Obecnie nie ma ogólnounijnych przepisów regulujących tę sferę, natomiast przepisy i procedury krajowe różnią się w poszczególnych państwach członkowskich. Aby zabezpieczyć transgraniczne łańcuchy dostaw, konieczne jest wprowadzenie odpowiednich rozwiązań na szczeblu UE.

W swoim stanowisku Rada UE podkreśla, że wszelkie decyzje w sprawie licencji przymusowych będą podejmowane jako ostateczność.

– Europa zawsze będzie miejscem, w którym chroni się własność intelektualną – podkreśla Pierre-Yves Dermagne, belgijski wicepremier i minister gospodarki i pracy. – W sytuacjach kryzysowych musimy też dołożyć wszelkich starań, aby chronić naszych obywateli. Rozporządzenie zapewnia, aby w wyjątkowych okolicznościach licencje przymusowe były łatwo dostępne na szczeblu UE – dodaje.

Już we wniosku Komisji zapewniono, że unijną licencję przymusową będzie się stosować dopiero po uruchomieniu na szczeblu unijnym trybu sytuacji nadzwyczajnej lub kryzysowej. Mandat Rady precyzuje teraz, że w grę wchodzą tylko trzy instrumenty prawne: akt o sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego (IMERA), rozporządzenie w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia oraz rozporządzenie w sprawie środków służących zapewnieniu zaopatrzenia w medyczne środki przeciwdziałania mające znaczenie w sytuacjach kryzysowych w przypadku stanu zagrożenia zdrowia publicznego.

Oby leczenie wymiaru sprawiedliwości nie okazało się gorsze od choroby
Oby leczenie wymiaru sprawiedliwości nie okazało się gorsze od choroby

Zobacz również

Unijne licencje przymusowe nie będą miały zastosowania do produktów związanych z obronnością.

Rada uważa też, że wynagrodzenie dla posiadacza praw, których dotyczy licencja przymusowa, może wykraczać poza zaproponowany przez KE limit 4 proc. całkowitych dochodów generowanych przez licencjobiorcę. To wynagrodzenie będzie ustalane przez Komisję indywidualnie dla każdego przypadku.

Parlament Europejski swoje stanowisko w tej sprawie przyjął w poprzedniej kadencji, 13 lutego.©℗